[Mark]

Waarom we af moeten van de term ‘loverboy’

Hoewel het klassieke beeld van de ‘loverboy’ al lang niet meer strookt met de realiteit van seksuele uitbuiting, wordt de term nog altijd gretig gebruikt. Tijd om er afscheid van te nemen, zegt de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen.

In de goeie ouwe zeroes was het een van de meest geliefde onderwerpen van jeugdboekenschrijvers en filmmakers: de loverboy. Soms voorgesteld als rijke en aantrekkelijke jongeman die langzaam het hart van een kwetsbaar meisje verovert terwijl hij haar overlaadt met dure cadeaus (Loverboy, 2003), dan weer als charmante hosselaar die zijn ‘prooi’ een grootse carrière in het buitenland belooft (Lover of Loser, 2006). Om haar uiteindelijk, stap voor stap en zeer geraffineerd, slachtoffer te maken van seksuele uitbuiting.

Al jaren blijkt uit onderzoek dat dit beeld van een loverboy die innige relaties met zijn slachtoffers aangaat en ze veelal een stockholmsyndroom bezorgt al lang niet meer strookt met de realiteit van seksuele uitbuiting. Bovendien zegt de term de tieners van nu nauwelijks nog iets. Toch houden Nederlandse boomers en millennials, onder wie mediamakers en politici, er halsstarrig aan vast. Recent nog werd naast de ‘loverboyproblematiek’ aandacht gevraagd voor het fenomeen ‘lovergirl’ op Linda.nl en NPO radio 1, omdat daders van seksuele uitbuiting steeds vaker (ook) jonge vrouwen zijn.
Wie de term bewust níet gebruikt, is Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen Herman Bolhaar. Ik besprak met hem en beleidsadviseur Suzanne Kok waarom de term een vertekend beeld geeft van seksuele uitbuiting van jongeren als maatschappelijk probleem en hoe die vertekening het herkennen en bestrijden ervan kan bemoeilijken. Om vervolgens de vraag op te werpen: als we massaal besluiten de term loverboy (en -girl) uit ons vocabulaire te schrappen, wat is dan het alternatief?

Van alle slachtoffers van binnenlandse seksuele uitbuiting is maar liefst de helft minderjarig.

Kabbelend leventje
Volgens het klassieke beeld van de loverboy leiden zijn verleidingstactieken dus tot seksuele uitbuiting van zijn slachtoffer. Maar wat is seksuele uitbuiting precies? Daarvan is sprake als iemand wordt gedwongen om seksuele handelingen uit te voeren, van een eenmalige pornografische fotosessie tot langdurige gedwongen prostitutie. Het is een vorm van mensenhandel en in alle gevallen strafbaar. In Nederland wordt onderscheid gemaakt tussen grensoverschrijdende seksuele uitbuiting (de werving vindt plaats in het buitenland en de uitbuiting vindt deels of volledig plaats in Nederland) en binnenlandse seksuele uitbuiting (de werving en uitbuiting vinden plaats in Nederland).

Naar schatting zijn er in ons land jaarlijks tussen de vijfduizend en zevenenhalf duizend slachtoffers van mensenhandel, waarvan drieduizend in de categorie binnenlandse seksuele uitbuiting vallen. Zowel de daders als slachtoffers in deze categorie zijn meestal in Nederland geboren en opvallend jong: daders zijn gemiddeld 27 jaar en van alle slachtoffers van binnenlandse seksuele uitbuiting is maar liefst de helft minderjarig.

“Dat mensen op jonge leeftijd kwetsbaarder zijn voor seksuele uitbuiting is algemeen bekend”, zegt de Nationaal Rapporteur. “Jongeren zijn volop in ontwikkeling, maken veel nieuwe contacten en ontdekken hun grenzen, ook op het gebied van seksualiteit. Dat maakt ze vatbaarder voor misbruik.”

Wie tot slachtoffer wordt gemaakt kan sterk verschillen, maar volgens Suzanne Kok zijn er wel factoren die een jong persoon extra kwetsbaar maken. “In de zwaardere gevallen van uitbuiting gaat het bijna nooit om meiden die een kabbelend leventje hadden en plotseling slachtoffer worden. Een onveilige thuissituatie, weinig aandacht van ouders, schooluitval, middelengebruik en psychische problemen.. daar worden ze soms ook bewust op uitgekozen.”

Tot zover komt de realiteit dus redelijk overeen met het klassieke beeld van de loverboy als jongeman die bewust op zoek gaat naar een kwetsbaar tienermeisje uit een moeilijke thuissituatie. Maar daar houden de overeenkomsten dan ook op. “Iederéén kan slachtoffer worden, ook jongeren die niet beschadigd door het leven gaan”, benadrukt Bolhaar. “En ze komen uit alle lagen van de samenleving en van alle opleidingsniveaus.”

“Een dader hoeft maar één keer seks te hebben gehad met een meisje en dat stiekem te filmen.”

Binnen 48 uur
Ook wat betreft de daders kent het geschetste beeld van loverboys veel gebreken. “Er loopt op dit moment een onderzoek naar hun achtergronden”, zegt de Nationaal Rapporteur. “Wat we al weten is dat slachtofferschap zich kan omzetten in daderschap. Als iemand opgroeit in een omgeving waar seksueel geweld en misbruik plaatsvindt, en daar soms zelf slachtoffer van wordt, neemt de kans toe dat diegene later ook dader wordt.” En dat zijn lang niet altijd de rijke, charmante en zelfverzekerde hosselaars die we uit films kennen.

Maar het grootste verschil met het klassieke beeld van de loverboy zit hem in de manier waarop slachtoffers worden gevonden en tot seks worden gedwongen. “De digitalisering van de afgelopen vijftien jaar heeft ervoor gezorgd dat het meeste contact wordt gelegd op sociale media”, zegt Bolhaar. “Dat gebeurt veel vluchtiger dan voorheen. Het vertrouwen om een privéfoto of -video te delen wordt snel gewonnen, nog voordat een meisje het merkt heeft ze iets gedeeld waarmee ze onder druk kan worden gezet. Daar gaat niet eerst een vriendschap aan vooraf, en met liefde heeft het al helemaal niets te maken. Het kan binnen 48 uur gebeurd zijn.”

“Dat zagen we ook in recent onderzoek naar gevallen van seksuele uitbuiting onder Amsterdamse jongeren”, vult Kok aan. “Dat hele proces van iemand langdurig inpalmen met cadeautjes en hoffelijkheid gebeurt nauwelijks nog. Een dader hoeft maar één keer seks te hebben gehad met een meisje en dat stiekem te filmen, en hij kan haar in de prostitutie dwingen.”

Terugkomen met een blauwe plek
Wat betreft de Nationaal Rapporteur is het dan ook tijd om afscheid te nemen van de term ‘loverboy’. “Taal doet iets, het zet je op een spoor. Dat geldt ook voor potentiële slachtoffers: de term wekt de indruk dat je moet oppassen voor iemand die je versiert en op wie je verliefd wordt. Intussen heeft iemand je al in zijn macht terwijl er nog helemaal geen sprake is van dergelijke gevoelens.”

Bovendien is het een term die de tieners van nu nauwelijks nog iets zegt. “Jongeren van dertien jaar kunnen je vaak geen antwoord geven als je hen vraagt wat ‘loverboy’ betekent”, zegt Kok. “En als je het ze uitlegt, zeggen sommigen ‘oh, maar dat noemen wij fuckboy’. De term sluit totaal niet meer aan bij hun eigen belevingswereld.”

Vier op de vijf docenten verwacht een slachtoffer van mensenhandel niet te herkennen onder hun eigen leerlingen.

Het vertekende beeld dat de term loverboy oplevert, kan ook problematisch zijn voor de omgeving van een slachtoffer van seksuele uitbuiting. Het maakt het bijvoorbeeld lastig voor schooldocenten om de juiste signalen te herkennen, weet Kok. “Voordat sociale media hun intrede deden, zag je als docent misschien een leerling wegrijden in een dure auto en de volgende dag terugkomen met een blauwe plek. De contacten die jongeren tegenwoordig digitaal leggen, zijn veel minder zichtbaar en grijpbaar, zeker voor volwassenen die zelf niet digitaal geletterd zijn.”

Dat schooldocenten moeite hebben met het signaleren van seksuele uitbuiting, blijkt ook uit cijfers. Volgens het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel verwacht bijna vier op de vijf docenten een slachtoffer van mensenhandel niet te herkennen onder hun eigen leerlingen. Veertig procent zegt bovendien niet te weten hoe te handelen als zij vermoeden dat een leerling slachtoffer is geworden.

Volgens Bolhaar zorgt de verminderde zichtbaarheid er ook voor dat er minder meldingen worden gedaan van seksuele uitbuiting. “Dat is problematisch, want dat het niet in your face gebeurt, betekent natuurlijk niet dat het níet gebeurt. We weten dat het probleem onverminderd groot is, maar er moet wel actiever naar worden gezocht om het op de radar te krijgen.”

De Nationaal Rapporteur wil professionals die met jongeren werken dan ook stimuleren om vaker het gesprek aan te gaan over over grenzen en normen en waarden. “Het is helemaal niet zo vanzelfsprekend dat die voor iedereen hetzelfde zijn. Jonge slachtoffers én daders van seksuele uitbuiting hebben soms niet eens door dat ze bezig zijn met iets strafbaars.”

“Ik ben tegen alles dat tot een versimpeling leidt van de ingewikkelde werkelijkheid.”

Tienerpooier
Dat de term ‘loverboy’ bij het grofvuil kan, moge duidelijk zijn. Maar wat is dan wél een geschikte benaming voor mensen die jongeren seksueel uitbuiten? In tegenstelling tot Nederland, werd het publieke debat hierover in België al jaren geleden in alle hevigheid gevoerd. Rond 2016 werd daar het woord ‘tienerpooier’ gangbaar, óók in mediaberichtgeving en overheidsdocumenten. Is dat een beter alternatief volgens de Nationaal Rapporteur?

Hij blijkt matig enthousiast. “Ik ben tegen alles dat tot een versimpeling leidt van de ingewikkelde werkelijkheid. Het heeft ook weinig zin om te blijven zoeken naar een pakkende term, want de vorm en aard van de problematiek verandert constant.”

Blijven we ‘daders’ dan maar simpelweg ‘daders’ noemen? “Nee”, zegt Bolhaar. “Ik noem ze liever misdadigers”.

Bron: npo3.nl

[Mark]

Relatietherapie: ‘Ik had altijd het gevoel dat ik haar dwong tot seks’

Deze week in Relatietherapie de ervaringen van van Carolien (54) en Rein (56), getrouwd en ouders van drie volwassen kinderen, waarvan alleen de jongste weer tijdelijk thuis woont in verband met zijn afstuderen. Door de heftige jeugd van Carolien heeft ze momenteel erg weinig zin in seks en intimiteit, tot frustratie van Rein. Hij had daardoor juist het gevoel dat hij haar dwong tot seks.

Uit de praktijk van psycholoog en relatietherapeut Annette Heffels

“Ik heb tegen Rein gezegd dat het klaar is,” zegt Carolien. “Sinds de overgang heb ik totaal geen behoefte meer aan seks. Ik vind het vervelend voor hem en ik snap het ook als hij zou zeggen dat hij daarvoor iemand anders zoekt, maar ik breng het niet meer op. Het is altijd zo geweest dat Rein meer behoefte had aan seks dan ik, dus dat heeft ons hele huwelijk spanning gegeven. We zijn daarvoor al eerder in therapie geweest, eerst bij een seksuoloog omdat Rein dacht dat er echt iets mis was met mij, wat ik trouwens zelf ook dacht.”

Misbruik
“Ik ben als kind misbruikt door een oudere neef. Hij heeft me niet echt verkracht, maar wel overal gevoeld en ik moest dingen bij hem doen. Ik vond het akelig, vooral omdat hij zei dat ik er met niemand over mocht praten omdat mijn ouders dan heel kwaad zouden worden en me naar een tehuis zouden sturen. Ik heb er dus nooit iets over gezegd, ik probeerde ervoor te zorgen dat ik niet met hem alleen was. Voor Rein had ik een andere vriend en met hem vond ik de seks helemaal niet prettig. Hij wilde allemaal aparte dingen van mij en dat wilde ik niet. Met Rein was het in het begin wel fijn.”

Geen begrip
“Ik was erg verliefd en hij was zacht en geduldig. Maar na de kinderen had ik minder behoefte. Hij begreep dat niet, dacht dat ik hem niet meer nodig had. Ik vond dat hij zich als een kind gedroeg en aandacht eiste, alsof hij jaloers was op de aandacht die ik de kinderen gaf. Ik denk dat we daardoor meer uit elkaar groeiden. Dus ík was druk met het gezin en hij stortte zich op zijn werk. Ik nam hem kwalijk dat hij er zo weinig was en alles op mij afschoof wat het gezin betrof, terwijl ik ook werkte. Hij kon niet zoals andere mannen een dag vrij maken voor de kinderen, want zijn werk liet dat niet toe.”

“Hij nam mij kwalijk dat er zo weinig intimiteit was tussen ons. Alsof ik daar zin in had, terwijl er verder nauwelijks contact was tussen ons. Doordat de sfeer zo geirriteerd was had ik al helemaal geen zin om te vrijen. Dus toen zijn we naar een relatietherapeut gegaan om te kijken of onze relatie beter zou worden, en ik hopelijk daardoor ook vaker zin zou hebben om te vrijen. Die therapie heeft wel geholpen voor onze band met elkaar, maar niet voor onze seksuele relatie. Ik heb wel mijn best gedaan het af en toe dan toch maar te doen, omdat ik ook wel snapte dat het voor hem telkens voelt als een afwijzing wanneer ik geen zin heb. Maar dat werkte ook niet. Voor Rein is er niet veel aan als ik het doe terwijl ik eigenlijk geen zin heb.”

‘Carolien gebruikt de overgang als excuus’
“Het is waar dat ik heel graag zou willen dat Caroline ook zou kunnen genieten van seks”, vertelt Rein, “maar als ik eerlijk ben vond ik de seks zonder dat zij daar iets bij voelde nog altijd beter dan niks. Dus af en toe deden we het dan toch, maar daar voelde ik me achteraf vervelend over omdat ik dan het gevoel had dat ik haar had gedwongen. Ik heb het idee dat Carloline de overgang gebruikt om nu helemaal niks meer te willen. Ze zegt dat het pijn doet en natuurlijk wil ik dat niet, dus doe ik ook geen pogingen meer.”

“Ik heb wel voorgesteld om vaseline of een gel te gebruiken maar zij wil dat niet. Ze vindt dat ze zich lang genoeg heeft aangepast aan mij, op ieder gebied, zegt ze en ze heeft daar geen zin meer in. Ik vind dat moeilijk. Ik begrijp het ook niet echt. In het begin van onze relatie was het wel fijn, volgens mij ook voor haar al lukte het nooit om haar een orgasme te laten krijgen. Natuurlijk heb ik er begrip voor dat de verliefdheid minder wordt als je langer bij elkaar bent, maar voor mij is zij nog altijd een heel aantrekkelijke vrouw en ik heb de behoefte wel om haar aan te raken en om te vrijen.”

Uit elkaar gegroeid
“Ik wil ook helemaal niet iemand anders alleen voor de seks. Zo zit ik niet in elkaar. Ik hou van Caroline en voor mij horen seks en liefde bij elkaar. En daarbij gaat het me echt niet alleen om gemeenschap. Ik vind het gewoon prettig om haar vast te houden en aan te halen, maar het is net alsof ze dan verstijft of terugdeinst. Terwijl ze helemaal geen kille of afstandelijke vrouw is. Met de kinderen is ze altijd heel aanhankelijk geweest. Ik mis die warmte en die aanhankelijkheid naar mij. Het is waar dat ik, zeker toen de kinderen klein waren, veel tijd aan mijn werk heb besteed.”

“Caroline heeft daar natuurlijk wel vaker opmerkingen overgemaakt, maar ik had niet de indruk dat ze daar zo heel erg onder leed. Zij wilde graag drie kinderen, had er eigenlijk wel vier gewild en ze wilde zelf ook tijd hebben voor de kinderen, dus niet meer dan 20 uur per week werken. Dat was echt haar keuze en ik herinner me eerlijk gezegd ook niet dat we daar ruzie over hebben gehad. Wel dat we uit elkaar groeiden, omdat we het allebei druk hadden met onze eigen bezigheden. Ik heb wel geprobeerd om daarover te praten, maar dan kreeg ik al snel te horen, dat ik alleen maar dat ene wilde, seks dus, en dat alles wat mij betreft dan goed was. Dat was niet zo, is nooit zo geweest, maar ik miste het wel. Volgens mij is het toch een belangrijk onderdeel van een relatie.”

‘Heeft ze ooit wél plezier beleefd aan seks?’
Relatietherapeute Annette Heffels: “Ik vraag me bij Carolien en bij meer vrouwen regelmatig af als ik hun verhaal hoor: hoe is het mogelijk dat ze nog ooit enig plezier hebben beleefd aan vrijen en seks? Carolien groeide op in een streng godsdienstig gezin. Qua seksuele voorlichting kreeg ze vooral waarschuwingen over de omgang met jongens en wat technische informatie over menstrueren en kinderen krijgen. Het misbruik door een oudere neef was voor haar een nare ervaring waarbij ze bovendien het gevoel kreeg dat ze iets deed wat slecht en verboden was. Anders zouden haar ouders haar toch niet in een tehuis stoppen als ze ervan hoorden.”

“Het aanraken van haar eigen geslachtsdelen voelde schuldbeladen. Masturberen heeft ze nooit gedaan. Zoals zoveel meisjes kende ze haar eigen lichaam slecht en had ze niet onderzocht wat prettig voelde. Voordat ze haar eerste serieuze vriend ontmoette, had ze een paar ervaringen met jongens die handtastelijk werden en waarbij ze vooral bezig was dat af te houden. Daarna kreeg ze een relatie met een vriend die zich op seksueel gebied liet inspireren door pornofilms waarnaar hij samen met Caroline wilde kijken. De relatie met Rein begon goed. Ze voelde zich veilig bij hem, genoot ervan dat hij haar mooi vond en vond het fijn als hij haar streelde en aanraakte. Daarbij was hij degene die het initiatief nam en zij volgde, omdat ze verliefd was en niets liever wilde dan het hem naar de zin maken.”

Aandacht
“Hij vroeg vaak wat ze fijn vond, maar ze had geen idee. Het feit dat ze graag kinderen wilde gaf haar een belangrijke reden om te willen vrijen en het voelde intiem om te weten dat ze dit samen wilden. Daarna werd ze overvallen door het moederschap. Ze genoot ervan, maar het was ook heel druk. Ze voelde dat ze Rein teleurstelde, omdat ze minder aandacht voor hem had.”

“In die tijd ging ze meer zijn minder aardige kanten te zien. Ze nam hem kwalijk dat hij niet meer betrokken was bij haar en de kinderen, terwijl hij wel verwachtte dat ze aan het eind van een lange dag seks met hem had, waar haar hoofd niet naar stond en waar ze veel te moe voor was. Seks werd een verplichting tegenover een man waar ze verder inmiddels niet meer zoveel mee had omdat hij zijn eigen leven leidde en haar het gevoel gaf dat ze ernstig te kort schoot als partner. Zij wilde daarover praten en weer voelen dat ze belangrijk was voor hem.”

Meer experimenteren
“Hij wilde hetzelfde, ze zochten beiden verbinding met elkaar maar beiden op een andere manier. Zij door te zeggen dat ze hem miste en zich alleen voelde, hij door te proberen haar letterlijk naar zich toe te trekken. Door elkaars eenzaamheid te begrijpen ontstond er ruimte voor meer intimiteit. Ze spraken af om meer aandacht te hebben voor elkaar en om elkaar vaker even aan te raken of een kus te geven overdag of iets liefs te zeggen.”

“Voor Caroline was dit eigenlijk al genoeg. Rein vond het beter dan niks maar verlangde naar meer. Hij moest daarvoor het idee loslaten dat seks alleen mogelijk is als je daar beiden naar verlangt. Er is ook niks mis mee als je seks soms (en dan natuurlijk wel vrijwillig) geeft als cadeau voor de ander. Caroline bleek daartoe bereid en ze merkte zelfs dat ze wat meer opwinding voelde als ze daar niet toe verplicht was. Wat voorlichting en oefeningen om te ervaren wat ze prettig vond als ze zichzelf streelde of gestreeld werd, hielp haar om voorzichtig weer wat meer te experimenteren op seksueel gebied.”

Annette Heffels is psychologe. Ze is getrouwd en heeft een zoon, twee dochters en een kleinkind. De namen in deze tekst zijn vanwege privacyredenen gefingeerd en de afbeelding bovenaan is ter illustratie.

Bron: margriet.nl

[Mark]

[Mark]

Reacties op het eerste interview van Bilal Wahib | SHOWNIEUWS

[Mark]

Bilal Wahib bij Op1

[Mark]

Patricia werd op haar 14de slachtoffer van een loverboy: ‘Wat ik heb meegemaakt kan elk kind overkomen’

Arnhem staat in de top 10 van mensenhandel en seksueel misbruik. Herman Bolhaar, nationaal rapporteur mensenhandel en seksueel geweld, meldde recent aan de Arnhemse gemeenteraad dat de daders steeds jonger worden. Een Arnhemse vertelt hoe ze als 14-jarig meisje door een jonge ‘loverboy’ stelselmatig werd misbruikt. En aan zijn vriendengroep werd uitgeleend.

,,Ik werd een keer op een ochtend op een vies matras in een woonkamer versuft wakker, met vier of vijf twintigers om en in me. Dat waren vrienden van mijn ‘vriend’, op wie ik dolverliefd was. Ik was toen net 14 jaar. Dat misbruik ging daarna gewoon door, jarenlang. Mijn ouders wisten van niks. Ook op school hebben ze niets gemerkt. Ik was een voorbeeldige leerling”. Dat zegt de 36-jarige Patricia (‘geen achternaam’), moeder van drie kinderen. Ze woont inmiddels in Dieren, maar is opgegroeid in Arnhem.

Ze heeft van haar 14- tot en met 17de jaar in het Arnhemse loverboy circuit gezeten. Ze wil graag haar verhaal doen om ouders van pubers bewust te maken van de gevaren die hun kinderen kunnen lopen. ,,Wat ik heb meegemaakt, kan elk kind overkomen. Daarvan ben ik overtuigd’’, aldus Patricia.

Mijn gevoel van eigenwaar­de was door de scheiding al aangetast, maar daalde door de situatie thuis nog meer
Patricia

Enorm gevoel van eenzaamheid
Ze groeide op in een dorp, maar na de scheiding van haar ouders besloot ze als 12-jarige om bij haar moeder in Arnhem te gaan wonen. Patricia: ,,Al na een paar maanden had mijn moeder een nieuwe vriend en alles draaide om hem. Fulltime werken, goed verdienen en status waren belangrijk.” In materiële zin ontbrak het haar zogezegd aan niets, maar wel aan liefde en aandacht. ,,Mijn gevoel van eigenwaarde was door de scheiding al aangetast, maar daalde door de situatie thuis nog meer. En de eenzaamheid die ik al voelde, nam toe”, aldus Patricia.

Op haar 13de ontmoet ze in zwembad De Koppel een circa tien jaar oudere man, die haar aanspreekt. Dat vindt ze leuk en spannend, ondanks waarschuwingen van haar vriendin. Ze raakt in de ban van hem. ,,Op dat moment had ik natuurlijk geen idee dat ik hier te maken had met een loverboy. Ik was jong en naïef.”

Ik dacht altijd: iedereen zal wel zeggen dat het mijn eigen schuld is
Patricia

Ergens in verstrikt geraakt
,,In de eerste maanden was onze relatie heel leuk, maar al gauw voelde ik dat ik ergens in verstrikt was geraakt. Mijn vriend was heel dwingend. Wilde constant weten waar ik was en wat ik deed. Ik moest altijd mijn telefoon bij me hebben, zodat ik altijd bereikbaar was. Hij wilde dat ik zoveel mogelijk bij hem was. Ik verzon smoesjes om thuis de deur uit te kunnen. Mijn moeder had niet in de gaten wat er aan de hand was. Ik kon voor mijn gevoel geen kant op. Uit angst en schaamte over wat me allemaal was overkomen, durfde ik niemand iets te vertellen. Ik dacht altijd: iedereen zal wel zeggen dat het mijn eigen schuld is.” De seksuele uitbuiting stopte pas toen ze 18 jaar was.

Na haar studie aan het Rijn IJssel College ging ze overdag in de kinderopvang werken. En ’s avonds had ze allerlei bijbanen in de horeca. ,,Ik heb altijd hard gewerkt en gestudeerd om maar niet aan mijn verleden te willen denken. Pas een paar jaar geleden heb ik daarover voor het eerst aan mijn familie en mijn vriend verteld. Toen was ik al moeder van drie kinderen.’’

Ik werd depressief. Jaren van therapie volgden. Nog steeds ben ik in behande­ling voor mijn posttrauma­ti­sche stressstoor­nis
Patricia

Verborgen trauma
,,Mijn trauma heb ik altijd verborgen weten te houden. Het kwam er pas uit toen ik zwanger was van mijn derde kind. Door een valpartij van de trap kwam ik indertijd met twee gebroken tenen thuis te zitten. Licht letsel, maar door het gedwongen stilzitten kwam alle ellende van vroeger boven. Ik werd depressief. Jaren van therapie volgden. Nog steeds ben ik in behandeling voor mijn posttraumatische stressstoornis”, aldus Patricia.

Ze is met haar verhaal nog naar de politie gestapt, maar die kon daar volgens haar twintig jaar na dato niet veel meer mee. Ze had zogezegd weinig harde informatie, zoals namen en adressen. ,,Ik had van mijn vriend, die van Koerdische komaf is, alleen een voornaam. Ik weet niet eens of dat zijn echte naam is. Ook over zijn vrienden wist ik eigenlijk niks.”

Patricia: ,,Wat mij is overkomen, kan vandaag de dag nog zoveel jongeren overkomen. Daarom is mijn advies: ouders, let goed op uw kinderen. Je kunt je kind ook nooit genoeg knuffelen en zeggen hoeveel je van haar of hem houdt, wat er op dat moment ook gaande is.”

Bron: gelderlander.nl

[Mark]

SEKSUEEL MISBRUIK KAN ELK KIND OVERKOMEN: ‘KINDEREN LATEN VAAK NIETS MERKEN’

Wat doe je als je kind onthult dat hij of zij slachtoffer is van seksueel misbruik? Het allerbelangrijkste – en allermoeilijkste – is om de kalmte bewaren, zegt directeur-bestuurder van het landelijk Centrum Seksueel Geweld, Iva Bicanic.

De klinisch psycholoog behandelt kinderen en ouders en noemt seksueel misbruik een epidemie. Want het gebeurt in elke stad, in elke wijk en sinds een paar jaar ook online.

NIETS GEMERKT VAN SEKSUEEL MISBRUIK
Iedere ouder die denkt: mij overkomt dat niet, ik heb mijn kind goed voorgelicht, think again. Het kan elk kind overkomen. Bicanic: “Ook in hechte gezinnen waar men praat over grenzen aangeven, kan het gebeuren dat een kind jarenlang wordt misbruikt door iemand zeer nabij. Zonder dat het kind ooit duidelijke signalen afgeeft.”

Samen met advocaat Richard Korver, die zij beroepsmatig regelmatig tegenkwam, besluit ze het boek Dicht bij huis – hoe steun je een kind na seksueel misbruik? te schrijven. Om handvatten te bieden aan gezinnen die dit is overkomen.

De meest prangende vraag bij ouders na misbruik, is waarom zij niets merkten. Bicanic: “Vooral na langdurig misbruik. Daar ga je zo niet vanuit. Meestal is het ook een bekende, wel bij 85 procent. Iemand die jij vertrouwde, heeft aan je kind gezeten, er seksuele dingen meegedaan en jouw kind vertelde er niets over. Ook al heb je altijd gezegd: ‘Wat er ook gebeurt, je kunt bij ons terecht en je kunt ons alles vertellen.’ Zie daar als ouders maar eens chocola van te maken.”

MACHTELOOSHEID
Ouders worstelen ieder op hun eigen manier. Uit machteloosheid kunnen ze elkaar de schuld geven. Bijvoorbeeld een ouder die een slecht gevoel bij de opvang had, terwijl de andere ouder er wilde blijven. Bicanic: “Ouders vinden dat ze niet goed hebben opgelet, ze hebben hun kind niet kunnen beschermen. Maar als jij wist dat de oppas jouw kind zou misbruiken, had je ‘m niet binnengelaten. En wat ik ouders op het hart wil drukken: kinderen laten vaak niets merken.”

Want een kind weet: als het uitkomt, gebeurt er iets verschrikkelijks met mij of de buurman, opa, mijn vader of stiefvader. De pleger, meestal een man, is bang dat het kind gaat praten en geloofd wordt. Dus zorgt hij ervoor dat een kind zich verantwoordelijk voelt, zowel voor de sex als de gevolgen en als het geheim uitkomt.

Bicanic: “Soms dreigen plegers: ‘Als je het vertelt, ga jij naar een kindertehuis of ga ik naar de gevangenis of pleeg ik zelfmoord of vermoord ik je ouders.’ Soms is het subtieler: ‘Dit doen mensen die van elkaar houden. Ja, jij kwam naar mij toe. Jij wordt zelf nat of hard, dus jij vond het ook lekker.’ Soms isoleren ze een kind: ‘Dit is ons geheimpje, niemand begrijpt dit. Niemand zal je geloven.’”

DUBBELLEVEN
Meer nog dan de pleger, doen kinderen hun best om de omgeving te laten geloven dat er niets aan de hand is. Bicanic drukt ouders op het hart: “’Het klopt niet dat je niet goed oplette, het was nooit de bedoeling dat je het zou zien. Vanuit het kinderperspectief bezien: je bent acht, je denkt er niet aan, je doet alsof het niet is gebeurd en je vertelt het niet, want anders loopt niet goed af voor jou en/of opa. Kinderen leiden een dubbelleven. En jongens zwijgen nog veel langer dan meisjes.”

Als kinderen het misbruik onthullen, komen ouders in een emotionele achtbaan terecht. Boosheid, woede, angst, schaamte en schuldgevoelens overheersen. Maar ook: wat zullen anderen denken over hen als ouders? Bicanic: “Het is zo’n moeilijke taak als ouder om je kind op te vangen én parallel daaraan met je eigen gevoelens om te gaan. Een kind van vier of veertien jaar vibreert mee met de emoties van zijn ouders. Als je erg verdrietig bent of boos blijft, dan bestaat het risico dat een kind jou gaat troosten in plaats van andersom of doet ‘ie alsof het wel gaat, of kan het verhaal terugtrekken. Alles maar om papa en mama gerust te stellen. Ik heb ouders behandeld die letterlijk zijn flauwgevallen nadat een kind het vertelde, of ineens grijs zijn geworden.”

OUDERLIJKE STRESS
Hoe kun je dus als ouder het beste reageren als je kind zegt misbruikt te zijn? Bicanic: “Kalmte uitstralen. En ik weet dat dit erg moeilijk is. Als het mijn kind zou overkomen, kun je me ook opvegen. Maar ik hoop dat ik mijzelf snel weer bij elkaar kan rapen. Zeggen: ‘Goed dat je dit vertelde, we zijn trots op je. Wat heb je van ons nodig?’ Want we weten uit wetenschappelijk onderzoek dat stress van ouders zijn weerslag op het kind heeft. Ouderlijke stress is een belangrijke voorspeller voor PTSS bij kinderen. Het grootste cadeau dat je je kind kunt geven is rustig blijven en zeggen: ‘Niemand mag op die manier aan je zitten. Je mag erover vertellen, maar het hoeft niet.’”

Ga vooral niet zelf graven naar het verhaal met de opnamefunctie van je telefoon erbij in de aanslag, want de kans bestaat dat je zo meer schade aanricht: “Je kunt onbewust suggestieve vragen gaan stellen en een kind een bepaalde kant op duwen die misschien wel niet strookt met wat er is gebeurd. Als je zoiets hoort van je kind, neem contact op met ons, het Centrum Seksueel Geweld. Wij werken samen met de zedenpolitie. Ze zijn getraind in het ondervragen van kinderen.”

BEDPLASSEN
Als je aangifte wil doen, kan er een rechtszaak volgen die ook weer effect heeft op de ouders. En dat werkt door op kinderen. Het kan zijn dat bijvoorbeeld bij een hoger beroep kinderen twee jaar na hun behandeling weer bij Bicanic in de spreekkamer zitten: “Dan is de stress in het gezin weer helemaal terug. Weer bedplassende kinderen, of kruipen tieners weer bij hun ouders in bed. Ouders hebben begrijpelijkerwijs grote moeite hun kind weer alleen de wereld in te laten gaan. Ze zouden hun kind het liefst in een doosje willen doen à la Annie M.G. Schmidt. Maar een 17-jarige die nergens alleen naartoe mag, wordt belemmerd in haar ontwikkeling. We begeleiden ouders in het weer gaan vertrouwen.”

Tegenwoordig zijn er ook goede traumabehandelingen voor kinderen in vergelijking met dertig jaar geleden, zoals EMDR en cognitieve gedragstherapie. Maar alle therapie ten spijt, soms had een kind het allemaal liever niet willen vertellen, omdat de familie uit elkaar is gevallen: “Een meisje zei tegen me: ‘Ik ben nu wees. Ik heb geen familie meer.’ Haar stiefvader misbruikte haar en moeder koos zijn kant. En ik kan je vertellen: van je wees voelen, kun je behoorlijk somber worden.”

KINDERLOKKER
Waar Bicanic maar niet aan kan wennen, is hoe lelijk de samenleving soms reageert als het over seksueel misbruik gaat: “Steun vanuit de omgeving is zo belangrijk, maar regelmatig krijgen mensen de rug toegekeerd. Je krijgt meer steun na een inbraak dan als je vertelt dat je kind is misbruikt. Andere ouders op het schoolplein weten het ook allemaal beter en zeggen: ‘Hoe kun je dat niet doorhebben? Ik had het wel gezien, hoor. Mijn kind vertelt mij alles.’”

“Ouders zitten met hun eigen emoties en een beschadigd kind en moeten ook dealen met de betweters. Die zogenaamd denken in een misbruikvrije wijk te wonen. Maar misbruik is dichterbij dan je denkt. Plegers zijn mensen uit onze eigen vrienden- en familiekring. We waarschuwen kinderen voor de kinderlokker of de man in de bosjes. Maar durf eens luchtig in gesprek te gaan met je kind over wat als je geen fijn gevoel krijgt als een bekende jou aanraakt. Daar kun je vroeg mee beginnen: jouw lijf is van jou, alles onder jouw ondergoed is van jou en anderen mogen daar niet zomaar aankomen.

Praat over leuke en niet-leuke geheimen. Leg uit hoe een kind in een situatie terechtkomt waar ‘ie moeilijk uit kan. En als dat gebeurt, wat je dan kunt doen. Want de kans dat een kind wordt misbruikt door een bekende is vele malen groter dan door een onbekende.”

Bron: linda.nl

[Mark]

Tien jaar geëist tegen moeder in Zeeuws-Vlaamse misbruikzaak, dochter: ‘Waarom moest ik de hoer spelen?’

Het Openbaar Ministerie eist tien jaar celstraf tegen de 44-jarige moeder uit Terneuzen die ervan verdacht wordt haar twee dochters jarenlang seksueel te hebben laten misbruiken. Haar toenmalige vriend werd in december vorig jaar al voor het misbruik veroordeeld, hij kreeg acht jaar celstraf en tbs met dwangverpleging.

Of het vandaag tot een eis zou komen, was nog even spannend. De rechtszaak was amper begonnen, of-ie werd alweer stilgelegd: de vrouw heeft last van nierfalen en moest zichzelf dialyseren. Een uur later ging de zaak weer verder. De advocaat van de vrouw liet toen meteen weten dat de verdachte zelf niets zou zeggen, daardoor ging de inhoudelijke behandeling een stuk sneller.

Je vertelde dat je zelf ook misbruikt bent door je vader. Waarom deed je dit dan?”
vriendinnetje van de oudste dochter

Gebogen zat de vrouw vandaag in de rechtszaal en hoorde ze alles aan. Ook bij de slachtofferverklaringen die de jongste dochter en een vriendinnetje van de oudste dochter oplazen. Daarbij vielen harde woorden. “Jij verdient de titel moeder niet”, zei het vriendinnetje dat ook is misbruikt. “Je bent nog erger dan P. Je vertelde dat je zelf ook misbruikt bent door je vader. Waarom deed je dit dan? Ik heb al jaren therapie en deed zelfmoordpogingen.”

Waar gaat deze zaak over?
De vrouw staat terecht voor zedenmisdrijven die plaatsvonden in Zeeuws-Vlaanderen tussen 2008 en 2019. Haar minderjarige dochters werden jarenlang misbruikt door haar toenmalige vriend, die hiervoor in december werd veroordeeld. De vrouw had een actieve rol bij het faciliteren van het misbruik.

De dochters waren allebei ongeveer acht jaar oud toen het misbruik begon. De meisjes werden regelmatig gedrogeerd met slaappillen en GHB. Eén van hen moest ook seks met anderen hebben. Zij werd meegenomen naar parenclubs en parkeerplaatsen.

‘Geweldig dat je zo ruimdenkend bent’
De chatgesprekken tussen de man en de vrouw, die tijdens de rechtszaak van de man aan bod kwamen, zijn schokkend. Zo schrijft de vrouw op een gegeven moment aan de man: “Zo’n unieke relatie krijg je nooit meer, je hebt een moeder met twee dochters.” Hij: “Ja, geweldig dat je zo ruimdenkend bent.”

Ook blijkt uit de chatgesprekken dat het stel actief bezig was om vriendinnetjes van de dochters te laten logeren bij hun thuis met als doel seksueel misbruik. En de 44-jarige vrouw probeerde pleegouder te worden. Allemaal met het doel het seksueel misbruik van haar vriend verder te faciliteren.

De jongste dochter vroeg bij haar verklaring of haar moeder haar wilde aankijken. Dat deed ze niet. “Jij hebt van mijn achtste tot veertiende zitten toekijken hoe ik misbruikt werd door P. en anderen. Waarom moest ik de hoer spelen en deed jij dat zelf niet?”

De oudste dochter was niet aanwezig in de rechtszaal. Haar advocaat las een korte verklaring voor namens haar waarin de dochter liet weten dat ze mentaal en fysiek erg lijdt onder alles. Ze kan niet naar school momenteel en heeft paniekaanvallen.

OM eist 10 jaar
De officier van justitie concludeerde dat er voldoende wettig en overtuigend bewijs is voor de tien zedenfeiten waar de vrouw van verdacht wordt. Ook gaat de officier ervan uit dat de vrouw toerekeningsvatbaar is. Ze wilde niet meewerken aan onderzoeken in het Pieter Baan Centrum. Het Openbaar Ministerie eiste vandaag dan ook een onvoorwaardelijke celstraf van tien jaar. Het voorarrest wordt daar vanaf getrokken. Inmiddels is dat twee jaar.

De rechtszaak wordt morgen hervat. Dan zal de advocaat van de verdachte haar pleidooi houden. De verdachte hoeft daar niet fysiek bij aanwezig te zijn.

Bron: omroepzeeland.nl

[Mark]

MANDY (33) WERD MISBRUIKT DOOR HAAR OPA: ‘DAT MONSTER WAS ÓÓK MIJN GROTE VRIEND’

Mandy Sleijpen (33) werd van haar achtste tot haar veertiende seksueel misbruikt door haar opa. Soms zelfs terwijl haar oma naast hen lag te slapen. Toen het misbruik uitkwam, viel de familie uiteen.

“Mijn oma zei: ‘Ik kan hem als mens toch niet laten vallen. Zo erg was het toch niet?’”

MANDY
Toen Mandy op de musicalacademie zat, maakte ze eens een voorstelling over een meisje dat seksueel werd misbruikt. Na de voorstelling kwamen regelmatig vrouwen naar haar toe, die vertelden dat ze hetzelfde hadden meegemaakt. “Daardoor dacht ik: zie je, ik ben niet de enige, seksueel misbruik komt veel vaker voor dan we denken.”

Om duidelijk te maken wat de impact van seksueel misbruik bij kinderen is, zette ze tijdens de coronacrisis een stichting op: ‘Wij zijn M’, waarin ‘M’ zowel staat voor ‘misbruikt’ als ‘machteloos’, ‘moedig en mooi’. Die laatste twee zijn eigenschappen waar Mandy zelf nog jaren na het misbruik mee heeft geworsteld.

OPA
“Als jong meisje kwam ik wekelijks over de vloer bij mijn opa en oma”, vertelt ze. “Als mijn oma weg was om dansles te geven, vroeg hij vaak wanneer ik weer langskwam. Dat vonden mijn ouders op dat moment niet gek. We hadden een goede band. Hij was mijn grote vriend.”

De eerste keer dat Mandy seksueel werd misbruikt herinnert ze zich nog goed. “We keken tv. Ik was een jaar of acht en lag bij hem op schoot. Hij was over mijn rug aan het wrijven en stak op een gegeven moment zijn hand in mijn onderbroek. ‘Mandy’, zei hij toen, ‘dit mag niet van de politie. Als dit uitkomt gaan we samen de gevangenis in’. Daar schrok ik enorm van. De gevangenis zag ik als een eng iets, dus besloot ik ter plekke: wat er ook gebeurt, ik ga nooit iets vertellen.”

WC
De jaren daarna ging haar opa steeds verder. Mandy: “Als het dan weer gebeurd was, sloeg zijn stemming vaak om. Alsof hij dan ineens besefte dat hij iets ergs deed. Ik sloot me dan op in de wc, dat was mijn veilige plek. Ondertussen stond hij voor de deur te tieren: ‘Jij bent een hoer, jij hebt dit zelf uitgelokt’.”

Het misbruik gebeurde voornamelijk als ze alleen waren. Een enkele keer was haar nichtje erbij. En soms zat hij aan haar als ze ’s ochtends bij haar opa en oma in bed kwam liggen tijdens een logeerpartijtje. “Ik ging bewust tussen hen in liggen”, zegt Mandy. “Zo wist ik zeker dat het bij aanraken bleef en voorkwam ik dat hij kans zag om mijn kamer in te glippen en mij weer te verkrachten.”

EEN MONSTER, EEN VRIEND
Al die jaren sprak ze met niemand over het misbruik. “Het was mijn grootste angst dat het uit zou komen. Ik was bang dat ik mijn familie kwijt zou raken, maar ook om opa kwijt te raken. Als puber maakte ik mezelf wijs dat hij was ingehuurd, dat hij dit moést doen van iemand anders. Ik wilde hem gewoon echt niet zien als dader. Hij was mijn vriend, maar ook een monster.”

Toen Mandy veertien was, verbrak ze het stilzwijgen. “Mijn ouders lagen op dat moment in scheiding. Daar had ik het heel moeilijk mee, omdat daardoor mijn enige veilige plek uit elkaar viel. Tijdens een les geschiedenis heb ik toen tegen een vriendinnetje verteld wat er was gebeurd. Het gekke is dat ik op dat moment zelfs nog even dacht, is dit wel echt zo?. Al die tijd had ik het bij me gedragen. Door het uit te spreken werd het ineens realiteit.”

‘HET IS MIJN VADER’
Het vriendinnetje schakelde direct de vertrouwensdocent in en een leraar Duits bij wie Mandy zich op haar gemak voelde. Ze voerden wekelijks gesprekken, totdat Mandy liet vallen dat het misbruik niet iets was uit het verleden, maar nog steeds plaatsvond. Daarop werden – ondanks hevig protest van Mandy – direct haar ouders opgebeld en gevraagd naar school te komen.

“Toen mijn ouders te horen kregen dat ik werd misbruikt, zei mijn moeder meteen: ‘Het is mijn vader hè?’ Voor haar vielen ineens de puzzelstukjes in elkaar. Ze had misschien wel aangevoeld dat er iets niet klopte, maar heeft nooit toegegeven aan die gedachte.”

PROSTAATKANKER
“Na het gesprek belde mijn moeder haar drie zussen op en zijn we samen naar mijn opa en oma gegaan. Hij gaf direct alles toe, maar verdedigde zich ook. ‘Ze kwam zelf bij mij op schoot zitten, hè’. Mijn tante vroeg of hij ook aan haar dochter had gezeten. ‘Ja, ja, een paar keer geloof ik’, antwoordde hij.”

“Oma zette hem vervolgens het huis uit, maar toen hij later prostaatkanker bleek te hebben, nam ze hem terug. ‘Ik kan hem als mens niet laten vallen’, zei ze. ‘Zo erg was het toch niet?’.”

LIEFDE
Zo erg was het natuurlijk wél. Mandy leerde afgelopen jaren – mede dankzij verschillende vormen van therapie en coaching – dat ze niet ‘onwijs vies en smerig was’, zoals ze zelf geloofde. “Ik heb jarenlang gewalgd van mezelf en was overtuigd dat iedereen dat deed. Ik mocht bijvoorbeeld ook geen jurkjes aan van mezelf, want daarmee gaf ik mannen eigenlijk ‘toestemming’ om mij te verkrachten als zij dat wilden. Zo voelde dat echt.”

Hoewel het inmiddels wat beter gaat en Mandy ook heeft geleerd dat ze mag, én kan genieten van intimiteit, blijft dat een moeilijk iets. “Ik heb nog nooit een relatie gehad, op dat gebied heb ik nog veel te winnen. Al weet ik nu dat dat ook oké is. Het belangrijkste is dat ik mijn innerlijke kind – dus wie ik vroeger was – leer omarmen. Dat ik dat kind de liefde kan geven die ik in mijn jeugd zo heb gemist.”

FAMILIE
Mandy heeft aangifte gedaan en haar opa is veroordeeld. Hij zat een tijdje in de gevangenis en woont inmiddels weer thuis. Mandy’s ouders, broers en zijzelf hebben het contact verbroken. Eén andere tante spreekt Mandy’s oma nog af en toe op neutraal terrein, maar de rest van de familie komt nog altijd ‘gewoon’ over de vloer. “Dat vind ik schrijnend. Vooral voor m’n nichtje dat ook door hem is misbruikt. Ze hebben zoiets van ‘we moeten door, hij doet het vast niet meer’. Maar ja”, zegt Mandy, “Dat zei hij tegen mij ook altijd.”

Door het opzetten van de stichting komen er weer veel emoties bovendrijven, maar behoefte om haar opa daarmee te confronteren heeft Mandy niet. “Ik kan geen boosheid voelen richting hem. De enige reden om hem ooit nog te zien zou zijn om te laten zien dat de machtsverhoudingen zijn omgedraaid”, besluit ze. “Ik ben niet meer het kind van toen. Ik ben nu de sterkste.”

Ben of ken je iemand die te maken heeft gehad met (seksueel) misbruik en ben je op zoek naar informatie, steun of lotgenoten, kijk dan op wijzijnm.nl.

Bron: linda.nl

[Mark]

Moeders getuigen: de vernietigende impact van online seksueel misbruik

Slachtoffer Lisa: ‘Wat ik heb meegemaakt, maken duizenden jongeren elk jaar mee.’ ‘Op sociale media speelt een soort cockpiteffect, zoals beschreven bij gevechtspiloten: je ziet je slachtoffers niet.’ © Serge Baeken

Naarmate onze levens zich steeds meer online afspelen, neemt ook het fenomeen van de wraakporno toe. Ondanks de medewerking van de grote internetplatforms blijft het haast onmogelijk om de ongewenste verspreiding van intieme beelden tegen te houden. ‘Er is bijna geen enkele school in Vlaanderen waar dit niet gebeurt.’

Lisa Geudens zat met haar ouders in een restaurant aan de andere kant van de wereld toen ze plots haar vriend aan de lijn kreeg. Ze kreeg te horen dat haar ex zonet naaktfoto’s van haar op een Instagramaccount had gezet. ‘Ik was in shock’, vertelt ze. ‘Ik ben in huilen uitgebarsten. Ik heb het meteen aan mijn ouders verteld, en hun gesmeekt om even geen vragen te stellen en mij te helpen. Ik was totaal in shock.’ Geudens was op dat moment 17 jaar oud.

Anderhalve maand voordien had ze het uitgemaakt met haar eerste vriend, na drie jaar van wat ze zelf ‘een toxische relatie’ noemt. ‘Tijdens die relatie heeft hij me onder meer gepusht om naakt- foto’s door te sturen’, zegt Geudens. ‘Liefde maakt blind, dus ik deed wat hij vroeg, hoewel ik me er eigenlijk niet goed bij voelde. Ik stuurde hem foto’s via Snapchat, omdat ze daar na verloop van tijd verdwijnen. Maar hij nam er blijkbaar screenshots van. Ik ben er later ook achter gekomen dat hij die foto’s met zijn vrienden deelde.’

Samen met haar zus slaagde Geudens erin om haar ex onder druk te zetten. De beelden werden redelijk snel verwijderd. Met het besef dat haar beelden door tal van toenmalige medescholieren gezien waren, had ze ondertussen leren leven. Omdat ze geen zin had in gerechtelijke procedures die maanden of zelfs jaren konden aanslepen, besloot ze uiteindelijk geen klacht in te dienen.

Lisa is een van de vele slachtoffers van wraakporno die nooit in de statistieken zullen terechtkomen. Er bestaan nauwelijks betrouwbare cijfers over hoe vaak het fenomeen voorkomt. Bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM), dat sinds juli 2020 meerderjarige slachtoffers van wraakporno begeleidt, werden de voorbije elf maanden 85 dossiers geopend. Bij Child Focus kwamen het afgelopen jaar 65 procent meer meldingen van online seksueel misbruik binnen dan in 2019. Volgens Olivier Bogaert, commissaris bij de Computer Crime Unit van de federale politie, registreerde de politie in 2020 maar liefst 597 klachten wegens wraakporno. Ter vergelijking: in 2014 waren dat er slechts 7. ‘Dit is slechts het topje van de ijsberg’, zegt Bogaert. ‘Het dark number is ontzettend groot.’

Wraakporno is een slecht gekozen term. Porno wordt gemaakt voor consumptie en impliceert medewerking en een publiek.
Onlinereputatiemanager Willem van Lynden

Wraakporno is typisch – maar niet uitsluitend – een probleem van de jongere generaties, die seksualiteit steeds vaker ook online beleven. ‘Dit is een generatie waarin het verschil tussen online en offline bijna volledig is weggevallen’, zegt Catherine Van de Heyning, die als hoogleraar fundamentele rechten en substituut-procureur des Konings bij het parket in Mechelen het fenomeen wraakporno onderzoekt aan de Universiteit Antwerpen. ‘Onder jongeren is het schering en inslag. Er is bijna geen enkele school in Vlaanderen waar dit niet gebeurt.’

Weinig scholen weten goed hoe ze met het nieuwe fenomeen moeten omgaan. ‘Dat is een van de redenen waarom Child Focus is gestart met de website sexting.be, zegt Niels Van Paemel, beleidsadviseur van Child Focus. ‘Stel: er gaat een naaktfoto van een meisje rond in een school. Soms krijgen wij dan telefoon: “We hebben alvast de politie gebeld, maar wat nu?” Dan zeggen wij meestal: “Stuur de politie alvast terug. Die kan er niet voor zorgen dat die foto niet langer wordt gedeeld.” Op zo’n moment moet je vooral luisteren naar het slachtoffer en door gesprekken in de klas ervoor zorgen dat de keten van verspreiding wordt verbroken.’

Wraakporno plaatst ook vertrouwenspersonen voor dilemma’s. ‘Het begint tegenwoordig zelfs al in het eerste middelbaar’, klinkt het bij een leerlingenbegeleidster die actief is in het Antwerpse stedelijk onderwijs. ‘Ik krijg geregeld meisjes over de vloer die in alle staten zijn omdat er intieme beelden van hen circuleren. Het gaat haast altijd op dezelfde manier: ze beginnen te chatten met onbekenden, die hun vertrouwen winnen en hen dan gaandeweg aanmoedigen om steeds uitdagender foto’s te sturen.’ Het probleem doet zich opvallend vaak voor bij leerlingen met een islamitische achtergrond. ‘Veel moslimmeisjes kunnen er niet mee naar hun ouders. Ze beseffen dat ze het risico lopen om verstoten te worden als die beelden uitkomen. Schooldirecties willen daarmee vaak onmiddellijk naar de politie, en de politie gaat dan altijd naar de ouders. Ik weiger dat pertinent, want dat willen die meisjes juist te allen prijze voorkomen.’

Eveline
België heeft sinds 2016 een wettelijk kader om ‘het niet-consensueel verspreiden van intieme beelden’, zoals wraakporno in het strafwetboek heet, aan te pakken. In 2020 keurde het federale parlement unaniem een wet goed die wraakporno strenger bestraft. Wie tegen de wil van de betrokkene seksueel getinte beelden of opnames verspreidt, riskeert een celstraf tot vijf jaar.

Overigens stuit de term ‘wraakporno’ nogal wat experts tegen de borst. ‘Het is een heel slecht gekozen term’, zegt Willem van Lynden, jurist bij MediaMaze, een Nederlands bedrijf gespecialiseerd in onlinereputatiemanagement voor slachtoffers van online- shaming en woordvoerder van de stichting Stop Online Shaming (SOS). ‘Porno wordt gemaakt voor consumptie en impliceert medewerking en een publiek. Hier gaat het vaak om beelden die niet bedoeld zijn om breed bekeken te worden. Wraak suggereert dan weer dat het slachtoffer iets heeft gedaan dat moet worden gewroken.’ Van Lynden pleit ervoor om de term ‘online seksueel misbruik’ breder ingang te doen vinden. ‘Woorden doen ertoe voor wie dit meemaakt en hoe het grote publiek ernaar kijkt.’ De in overgrote meerderheid mannelijke daders worden volgens Van Lynden doorgaans ook niet gedreven door wraak. ‘Ze doen het om stoer te doen, te pochen tegenover vrienden, of om een filmpje voor een ander filmpje te kunnen ruilen.’

In Vlaanderen raakte het concept wraakporno ingeburgerd in september vorig jaar, toen een (mannelijke) student onder de alias Eveline naaktfilmpjes ontfutselde aan verschillende bekende Vlamingen. De filmpjes werden gretig gedeeld via WhatsApp en andere geëncrypteerde kanalen. Dat een aantal van die BV’s uiteindelijk gerechtelijke actie heeft ondernomen, waarbij de dader relatief snel werd gevat, heeft wraakporno wel het brede maatschappelijke debat in getrokken. ‘Het heeft veel Vlamingen doen beseffen dat het doorsturen van zulke filmpjes gewoon strafbaar is’, aldus Van de Heyning.

Tegelijk ziet Van de Heyning negatieve effecten. ‘In de reacties hoorde je vaak dat die BV’s het zelf hadden gezocht, en dat ze die beelden beter niet hadden gemaakt. Op die manier geef je de boodschap mee dat slachtoffers van wraakporno zelf schuld hebben aan wat hun overkomt. Dat is absoluut niet zo. Mensen hebben het recht om intieme beelden van zichzelf te maken. Sexting is doodnormaal onder jongeren. Het is deel van de seksuele ontwikkeling en het is totaal onrealistisch om te denken dat jongeren ermee zullen ophouden omdat het soms uit de hand loopt.’

Over het algemeen zijn de slachtoffers van wraakporno (jonge) vrouwen. Uit een internationaal onderzoek uit 2018 blijkt dat het in 92 procent van de gevallen over beelden van vrouwen gaat. Uit alle internationale onderzoeken wordt ook duidelijk dat de overgrote meerderheid van de wraak- pornoverspreiders mannen zijn. Alleen bij zogenaamde sextortion, waarbij mensen worden afgeperst met zelfgemaakte naaktbeelden, zijn mannen vaker de dupe. En soms is wraakporno gewoon een wapen in handen van criminelen. RTL-journalist Daniël Verlaan ontdekte in 2018 een waar wraakpornonetwerk waarin duizenden Nederlandse en Vlaamse gebruikers beelden met elkaar deelden. Door met een alias in de chatkamers binnen te breken, stelde Verlaan vast dat tussen de gebruikers een ware ruileconomie was ontstaan. ‘Het was bijna alsof ze Pokémonkaarten met elkaar ruilden’, aldus Verlaan. ‘Hoe vaker de beelden gedeeld werden, hoe minder ze waard werden. De kostbaarste beelden, die vaak slechts in het bezit van één persoon zijn, worden original content genoemd.’

Bepaalde gebruikers gingen bijzonder ver om aan beeldmateriaal te raken. ‘De gebruikers wisselden onderling tips uit om telefoons en accounts te hacken’, vertelt Verlaan. ‘Ze maakten valse profielen aan om tienermeisjes om de tuin te leiden. Er was zelfs een jongen bij die de computer van zijn eigen nichtje had gehackt om aan intieme beelden te komen.’ Verlaan ergert zich aan de manier waarop het verspreiden van intieme beelden vergoelijkt wordt. ‘Dit zijn gewoon criminelen’, benadrukt Verlaan. ‘Het zijn mannen die door het verzamelen van intieme beelden macht willen vergaren over hun slachtoffers, en het zelfs aan- durven om losgeld te eisen. Ze weten donders goed dat ze levens kapot- maken.’

Heel wat dorpsgenoten nemen het me kwalijk dat ik een klacht heb ingediend, en vinden dat ik me aanstel. Het is echt verbazend hoe weinig mensen snappen hoe slopend dit is.
Slachtoffer Lore*

Brute pech
Van overheidswege ligt de nadruk sterk op preventie. Wie geen herkenbare naaktbeelden van zichzelf maakt, loopt niet het risico om het slachtoffer van wraakporno te worden, zo luidt de logica. Dat klopt maar tot op zekere hoogte. Niet zelden gebruiken daders Photoshop, waarmee ze het hoofd van hun slachtoffers op een naakt lichaam monteren. Soms gebeurt het ook dat oude naaktbeelden die de betrokkene allang was vergeten opeens zonder aanwijsbare reden online komen te staan. ‘Onlangs kwam een vrouw bij ons aankloppen’, vertelt onlinereputatiemanager Van Lynden, ‘van wie het toenmalige vriendje oude naaktfoto’s had geüpload. Die vrouw had inmiddels kinderen van een jaar of acht. Die zitten natuurlijk ook de hele dag op een tablet, en riskeren dus op naaktfoto’s te stoten die mama twaalf jaar geleden heeft gemaakt. Als je dan niet ingrijpt, is het een kwestie van tijd voor ook al je collega’s die foto’s hebben gezien.’

En sommige slacht- offers hebben gewoon brute pech. Dat geldt bijvoorbeeld voor Lore*, die eind juni 2018 via een vriend een filmpje kreeg doorgestuurd. Op dat filmpje van een tiental seconden is het gezicht te zien van een vrouw die anale seks heeft. Het filmpje ging vergezeld van Lores naam, haar Facebookprofielfoto en een campagnefoto van toen ze enkele jaren eerder deelnam aan lokale verkiezingen. De vrouw in het filmpje lijkt op Lore, maar heeft een andere stem en accent.

Toen Lore aangifte deed, kreeg ze te horen dat de politie machteloos stond, omdat WhatsApp-berichten niet traceerbaar zijn. Lore postte een bericht op Facebook waarin ze uitlegde dat de beelden niet van haar waren, en riep op om de beelden niet te delen. Een dag later kreeg ze telefoon van een journalist van Het Nieuwsblad, die haar meldde dat het filmpje hem via verschillende kanalen had bereikt. ‘Pas op dat moment begon het me te dagen dat dit niet meteen zou overwaaien’, zucht Lore. ‘Plots besefte ik dat heel pornokijkend Vlaanderen die beelden met mijn naam erbij had gezien. Ze circuleerden blijkbaar al meer dan twee maanden op het internet.’

In de daaropvolgende weken drong de omvang van de verspreiding pas goed tot haar door. Haar Facebook- account werd overspoeld met tientallen berichten van wildvreemden die met haar wilden afspreken. Ze besloot meteen al haar accounts af te sluiten. In de gemeente waar ze woont en een leidinggevende functie heeft, gingen de beelden gepaard met allerlei roddels. ‘Ik kreeg te horen dat ik mijn man bedroog. Er werden mails naar mijn werk gestuurd. Familieleden werden de hele tijd op dat filmpje aangesproken.’ Lore en haar echtgenoot trokken zich terug in hun cocon. ‘We zijn het eerste jaar amper buiten geweest. Overal waar je komt, heb je het gevoel dat mensen je herkennen en uitlachen.’

Het filmpje bleek afkomstig van het dark web, en was eerder dat jaar terechtgekomen in een ludieke WhatsAppgroep waarin plaatselijke middenstanders seksfilmpjes deelden. Een van de leden van die groep bemerkte in zo’n filmpje een vrouw die wat op Lore leek, en voegde er tot hilariteit van de groepsleden haar foto’s aan toe. Vervolgens stuurde een lid van de groep de beelden en foto’s door naar een andere WhatsAppgroep. Van daaruit verspreidden de beelden en de foto’s zich als een lopend vuurtje. In die groepen zaten verschillende dorpsgenoten die Lore goed kent. ‘Het is verbazend dat zo veel mensen – ook mensen die me kennen – dat filmpje zijn blijven doorsturen.’

Vorig jaar werden twee leden van de oorspronkelijke WhatsApp-groep veroordeeld tot een symbolische schadevergoeding. ‘Wat me nog het meeste pijn doet, is dat er bij de daders geen schuldbesef is’, zegt Lore. ‘Er zijn heel wat dorpsgenoten die het mij kwalijk nemen dat ik een klacht heb ingediend, en die vinden dat ik me aanstel. Het is verbazend hoe weinig mensen snappen hoe slopend dit is. Ik ben er bijna aan onderdoor gegaan, en het waren niet eens mijn beelden.’

Pornhub
Sinds april vorig jaar kunnen slachtoffers aankloppen bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM). Dat voorziet in gratis juridische bijstand, en helpt ook om beelden te verwijderen. ‘Slachtoffers die contact met ons opnemen, zijn doorgaans niet op zoek naar een juridische procedure’, zegt Liesbet Stevens, hoogleraar seksueel strafrecht aan de KU Leuven en adjunct-directeur van het IGVM. ‘Hun eerste vraag is altijd: haal die beelden zo snel mogelijk offline.’

Sinds vorig jaar werkt het instituut samen met internetplatforms als Facebook, Google, YouTube, WhatsApp en Pornhub. Het IGVM is bovendien in het bezit van de status trusted flagger, waardoor het op platforms voorrang krijgt wanneer het een verzoek indient om beelden te verwijderen. Facebook en PornHub kunnen bepaalde beelden bovendien hashen, zodat ze automatisch verwijderd worden als ze online worden geplaatst. Ook is het mogelijk om ervoor te zorgen dat zoekmotoren bepaalde websites en pagina’s niet langer opnemen in hun zoekopdrachten, zodat de beelden minder goed vindbaar worden.

Het is bijna alsof daders Pokémonkaarten ruilen. Hoe vaker de beelden worden gedeeld, hoe minder ze waard worden.
RTL-journalist Daniël Verlaan

De nieuwe wet op wraakporno bepaalt dat internetdiensten met een rechterlijk bevel verplicht kunnen worden om binnen de zes uur de beelden te verwijderen. ‘Dat klinkt mooi, maar in de praktijk gaat het veel te traag’, zegt Stevens. ‘Het duurt minstens 48 uur voor je zo’n rechterlijk bevel vasthebt, en vaak nog langer.’

Sneller gaat het als het IGVM zelf meteen dubieus beeldmateriaal signaleert. Dan slagen platforms er doorgaans redelijk goed in om beelden binnen de wettelijke termijn van zes uur te verwijderen. Die termijn is enorm belangrijk, zegt Stevens. ‘Als je zulke beelden niet snel genoeg verwijdert, is het onmogelijk om ze helemaal weg te krijgen. Dan blijft er altijd wel iets staan op de een of andere obscure website.’ Door een gebrek aan middelen beschikt het IGVM voorlopig evenwel niet over een permanentiedienst zoals Child Focus die heeft. In het weekend en buiten de kantooruren zijn slachtoffers aangewezen op de website van het IGVM (www.igvm-iefh.belgium.be), waar ze uitleg kunnen vinden over hoe ze de beelden eigenhandig offline kunnen zetten.

Stevens toont zich voorlopig wel tevreden over de medewerking die de meeste internetplatforms verlenen. Die verliep aanvankelijk zeker niet altijd en overal van harte. Pornhub, de megapornowebsite die lange tijd alle protesten van slachtoffers naast zich neerlegde, schoot pas in actie nadat de creditcardbedrijven Visa en Mastercard ermee dreigden de betalingen voor de website niet meer te verwerken. Meer dan 70 procent van alle video’s op de website – het ging om miljoenen filmpjes – werd intussen verwijderd omdat Pornhub niet kon waarborgen dat de mensen op de beelden wel degelijk hun toestemming hadden gegeven. De enige grote speler die nog steeds halsstarrig elke vorm van samenwerking weigert, is Twitter. Begin december startte het IGVM zelfs een rechtszaak tegen Twitter. Er is ook nog het probleem dat het IGVM met tal van ‘kleinere’ platforms geen contact heeft, wat de volledige verwijdering van de beelden moeilijker maakt.

Maar terwijl het openbare internet, op voorwaarde dat er voldoende wordt gemonitord, steeds vlotter kan worden schoongeveegd, blijft het nog steeds onmogelijk om op te treden tegen beelden die circuleren via versleutelde groepen op apps als WhatsApp, Signal, TikTok of Telegram. ‘Daar zijn we de strijd aan het verliezen’, zegt onderzoekster Catherine Van de Heyning. ‘Omdat die berichten versleuteld zijn, is het voor die platforms zelfs technisch onmogelijk om beelden te detecteren en te verwijderen.’

‘Het is een dilemma’, erkent ze. ‘Voor burgers is het een goede zaak dat je via encryptie veilig kunt communiceren, maar het geeft natuurlijk ook de mogelijkheid aan criminelen om zonder enige controle om het even wat te delen. Het is moeilijk om daar een goed evenwicht in te vinden.’

Dat ondervindt ook Willem van Lynden. ‘Een mogelijkheid is dat platforms als WhatsApp bepaalde gebruikers blokkeren of dat de hele groep waarin de beelden worden gedeeld, wordt verwijderd. Maar de content die daarin is gedeeld, blijft natuurlijk wel op de telefoontjes staan van de mensen die het aan elkaar hebben verzonden. Er is dus altijd de mogelijkheid dat het opnieuw wordt gedeeld. Zelfs als de bewuste beelden in een cloud worden bewaard, is het heel lastig, zo niet onmogelijk, om tegen bijvoorbeeld Apple te zeggen: “Jongens, kunnen jullie dit filmpje weghalen?” Om privacyredenen willen die niet in de bestanden van hun gebruikers rondneuzen. Al geloof ik wel dat we in de toekomst die cloudhostingproviders zullen kunnen aanspreken.’

Wanhoopsdaden
Voorlopig is het nog zo dat slachtoffers moeten leren te leven met de angst en onzekerheid dat ongewenst gedeelde naaktbeelden op elk moment opnieuw kunnen opduiken. Met name voor minderjarige slachtoffers is die wetenschap vaak zwaar om te dragen. Ze slaan volledig in paniek, melden zich ziek op school, sluiten zich af, en maken in het allerergste scenario een einde aan hun leven.

Dat drama overkwam Zara Chiarolini, de moeder van de 14-jarige Maëlle, die eind januari 2020 zelfmoord pleegde. ‘Mijn dochter had een naaktfilmpje van zichzelf gestuurd naar, laten we zeggen, haar vriendje, al weten we niet of er echt een amoureuze relatie was’, vertelt Chiarolini, die lesgeeft op de school in Jumet waar Maëlle schoolliep. ‘Die jongen heeft dat filmpje gedeeld met heel wat vrienden, op allerhande pornosites… Zo is het ontelbare keren bekeken. Nadat het was verspreid, heeft Maëlle tonnen beledigingen en haatboodschappen op haar eigen socialemediakanalen over zich heen gekregen. Het filmpje is een eerste keer gedeeld eind november 2019. Vervolgens is de storm wat gaan liggen. Nadien is de video nog eens gedeeld in januari. Ik denk dat ze toen moet hebben gedacht dat het nooit zou stoppen. Ze zag geen oplossing meer. Het was ook je reinste wraakporno. Hij wilde haar straffen omdat ze in zijn ogen hun relatie te luchtig opnam.’

Dat weet de moeder nú, maar op het moment van de feiten verkeerde ze in volstrekte onwetendheid. ‘Ik heb dat allemaal ontdekt de dag dat ik mijn dochter dood in haar kamer heb aangetroffen. Dat is het gevaar met cyberpesten. Het speelt zich af in een virtuele wereld waartoe volwassenen nauwelijks of geen toegang hebben. Bovendien veroorzaakt het delen van naaktbeelden bij tienermeisjes een gigantisch gevoel van schaamte. Die schaamte zorgt ervoor dat slachtoffers geen hulp zoeken en drijft hen soms tot een wanhoopsdaad.’

De dood van Maëlle bracht in Franstalig België een publiek debat over wraakporno en cyberpesten op gang. ‘Ik kan verder niet veel details geven’, zegt Chiarolini. ‘De rechtszaak tegen de hoofdverdachte loopt op dit moment nog.’

Met andere ouders die een kind verloren door zelfmoord als gevolg van cyberpesten, bestuurt Chiarolini de vzw Les MOTs de TOM. Die staat ouders bij die niet weten wat ze moeten doen als hun kind slachtoffer wordt, biedt hulp aan slachtoffers en voert campagnes in scholen.

‘Er is nog veel werk aan de winkel, op alle vlakken’, zegt Chiarolini. ‘Als je kind is overleden, voel je je totaal verloren. In mijn geval is de politie zelf een onderzoek begonnen en vond het parket dat de bewijslast zwaar genoeg woog om de daders te vervolgen. Maar dat is lang niet bij alle ouders zo. Bovendien is dit soort onderzoek door het gebruik van pseudoniemen en anonieme accounts erg lastig en tijdrovend. Het onderzoek naar de dood van Maëlle heeft meer dan een jaar geduurd.’

Een jongen van 15 kun je niet in de gevangenis stoppen, beseft de moeder, maar ze hoopt wel dat de jeugdrechter een voorbeeld zal stellen: ‘De schaamte moet van kant veranderen. Jongeren moeten leren dat er onlinerechten en onlineplichten zijn. Op sociale media speelt een soort cockpiteffect, zoals beschreven bij gevechtspiloten in de Tweede Wereldoorlog: je ziet je slachtoffers niet, vaak ken je ze niet eens persoonlijk. Je kunt ze dus volstrekt anoniem en zonder enige empathie bombarderen.’

Niet alleen beelden kunnen vernietigen, maar ook woorden, in de vorm van geruchten en toespelingen. Daarover getuigt Maria Isabel Villalobos, een Boliviaanse die met haar Belgische echtgenoot in Waver, in Waals-Brabant woont. Haar dertienjarige dochter Maeva pleegde op 13 januari 2020 op een zondagnacht zelfmoord, terwijl haar ouders en drie broers en zussen rustig lagen te slapen. ‘We waren die zondag nog allemaal samen naar de film gegaan. Ze had dat weekend ook een nieuwe tas in de solden gekocht, waarin we haar schoolspullen zondagavond hadden overgeladen’, vertelt Villalobos in haar zitkamer, waar grote foto’s en een geschilderd portret van haar overleden dochter hangen. ‘Die avond zat ze nog laat voor school te werken. Ik ben gaan slapen. Toen ik ‘s ochtends vroeg opstond om voor iedereen ontbijt te maken en het licht aandeed, heb ik haar in de mezzanine gevonden.’

Ze moet hebben gedacht dat het nooit zou stoppen. Ze zag geen oplossing meer.
De moeder van de 14-jarige Maëlle, die zelfmoord pleegde

Niemand in het gezin wist hoezeer Maeva leed onder de onlinepesterijen van haar voormalige vriendengroep op school. ‘Achteraf hebben we vernomen dat er veel gedoe was met een jongen, met wie ze close was. Maar Maeva was een vrolijk, slim en supersociaal meisje. Ze hield van dansen, hing de clown uit in de klas en verstopte voor iedereen hoe slecht ze zich voelde. Pas na haar dood kregen wij, via mails, filmpjes en spraakberichten van vriendinnen die zich schuldig voelden omdat ze niets hadden gedaan om het pesten en de seksuele roddels te stoppen, een zicht op wat er was gebeurd. Zo kwamen we te weten hoe ze tot het allerlaatste moment haar vrienden had gesmeekt ermee op te houden.’ Op haar socialemediakanalen was Maeva, een tiener met lange, sluike bruine haren, die hield van mooie kleren en er wat ouder uitzag dan haar leeftijd, maandenlang voor vuile hoer, slet en erger uitgemaakt.

‘We wisten dat Maeva ruzie had met vriendinnen, maar niet hoe hard of in welke zin. Toch hebben we dat bij de school aanhangig gemaakt in november, maar die wuifde het weg’, zegt Villalobos. ‘Wat online gebeurde, vond de school niet haar verantwoordelijkheid. Bovendien was het heel lastig voor Maeva, want het kwam uit de hoek van haar eigen vrienden, en die wil je natuurlijk niet verklikken.’

Niet alleen de houding van de school, ook die van de politie liet volgens de ouders van het meisje te wensen over. ‘Pas zeven maanden na haar dood kregen we haar telefoon en tablet terug, zonder dat ze er iets mee hadden gedaan. Wij zijn zelf ook pas gehoord door de politie nadat we contact hadden gehad met de procureur des Konings.’

Alsof het verlies van hun dochter op zich nog niet ondraaglijk genoeg was, werden de ouders ook nog geconfronteerd met roddels en verzinsels over hun gezin op sociale media, verspreid door klasgenoten van Maeva in doorzichtige pogingen om zichzelf van alle verantwoordelijkheid vrij te pleiten. Huiselijke problemen zouden de oorzaak zijn van Maeva’s suïcide. Intussen heeft de politie het familiale hoofdstuk in het onderzoek zonder gevolg afgesloten, en spitst het onderzoek zich alleen nog toe op pesterijen.

Cultuuromslag
Onderzoekster Catherine Van de Heyning benadrukt dat ook de zogenaamde tweede verspreiders – mensen die een wraakpornofilmpje ontvangen en dat weer doorsturen – strafbaar zijn in België. ‘De wet maakt geen onderscheid tussen hen en de oorspronkelijke verspreider’, aldus de ondezoekster. ‘Iedereen die een wraakpornofilmpje ontvangt en vervolgens doorstuurt, pleegt een strafbaar feit. In theorie zou half Vlaanderen dus gestraft kunnen worden omdat ze de Eveline-filmpjes van de BV’s hebben doorgestuurd.’ Bovendien ligt de bewijslast in België bij de dader. Wie intieme beelden van anderen verspreidt, moet kunnen bewijzen dat hij of zij daarvoor expliciet toelating heeft gekregen.

Een veelvoorkomend probleem bij het daadwerkelijk vervolgen van daders, als slachtoffers al de moed vinden om bij de politie een klacht in te dienen, is bewijsmateriaal. ‘Mijn belangrijkste advies aan slachtoffers van wraakporno is om zo veel mogelijk screenshots te nemen van de beelden die circuleren en van de beledigingen die je online te verduren krijgt’, zegt Olivier Bogaert van de federale politie. ‘Slachtoffers hebben vaak de neiging om die zo snel mogelijk te deleten. Ze komen dan wel een klacht indienen, maar zonder screenshots kunnen we ons geen goed beeld vormen van de beschadigingsoperatie die aan de gang is.’

Tegelijk leert de ervaring dat beelden doorgaans niet eeuwig circuleren. ‘Het gaat vaak relatief snel weer liggen’, zegt Van de Heyning. ‘Veelal worden jongeren die het meemaken inderdaad enkele maanden gepest, maar vaak is het daarna voorbij. Dat is natuurlijk héél moeilijk om aan een tiener uit te leggen, want op dat moment is dat allesoverheersend, en op die leeftijd lijkt een maand een eeuwigheid. Maar de tijd dat je er nog jarenlang bij elke sollicitatie mee werd geconfronteerd, is voorbij. Hoe cru het ook klinkt: de buitenwereld vergeet die beelden sneller dan het slachtoffer.’

Er wacht politiediensten een heuse uitdaging om hun aanwezigheid op platforms waar naaktbeelden worden gedeeld op te voeren, al was het maar om te sensibiliseren. Momenteel is een groot deel van het internet immers het Wilde Westen. Jongeren lijken zich wel steeds vaker tegen wraakporno te wapenen. Met name door ervoor te zorgen dat beide partijen beelden van hun sextingpartner in hun bezit hebben, wordt gehoopt op een soort wederzijds afschrikeffect. Van de Heyning benadrukt dat een betere vervolging sowieso geen wonderoplossing is. ‘Een groot deel van de oplossing zal maatschappelijk zijn’, voorspelt ze. ‘Wie vandaag wraakporno verspreidt, wordt daar nauwelijks op aangesproken. Het moet duidelijk worden dat dit echt niet kan. Daders zouden sociaal in de ban moeten worden gedaan. En ook hier geldt de boodschap die bij #MeToo zo vaak wordt gebruikt: educate your sons. ‘

Lisa Geudens benadrukt dat ze met haar getuigenis niet op zoek is naar medelijden. ‘Wat er met mij is gebeurd, is enorm kut en heel stom, maar ik heb niets verkeerds gedaan. Ik heb intieme beelden in vertrouwen naar iemand gestuurd, en die heeft daar misbruik van gemaakt. Het is zijn schuld. Ik heb niets gedaan waarover ik me moet schamen. Wat ik heb meegemaakt, maken duizenden jongeren elk jaar mee. Ik wil laten zien dat dit mijn leven niet bepaalt

* Lore is een schuilnaam.

Bron: knack.be

[Auteur]

Reacties