Informatie voor vrouwen en meisjes die seksueel misbruikt zijn

Over seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes

Seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes komt, net als seksueel geweld tegen mannen en jongens, voor in alle lagen van de bevolking. Binnen het eigen gezin of daarbuiten, onder homo’s en hetero’s, onder gelovigen en niet-gelovigen en in alle etnische groeperingen. Vrouwen worden in verhouding tot mannen vaker slachtoffer van eenmalig seksueel geweld op volwassen leeftijd. Maar ook langdurig misbruik, vaak in hun jeugd, komt onder vrouwen en meisjes veel voor. Daders bij vrouwen zijn bijna altijd mannen, maar ook vrouwelijke daders komen voor.

Bijna één op de vier vrouwen in Nederland heeft te maken (gehad) met een vorm van seksueel misbruik of seksueel geweld. Misschien realiseer je je het niet, maar dit betekent dat er in jouw directe omgeving meerdere vrouwen en meisjes zijn die er slachtoffer van zijn.

Onder seksueel geweld verstaan wij alle vormen van seksuele grensoverschrijding. Het kan dan gaan om aanranding, verkrachting en seksuele intimidatie. Denk bij seksueel geweld bijvoorbeeld aan het tegen je wil:

  • vaginaal, oraal of anaal binnendringen van je lichaam met lichaamsdelen of voorwerpen;
  • aanraken van je geslachtsdeel, borsten en/of billen;
  • masturberen terwijl iemand toekijkt;
  • toekijken terwijl iemand anders masturbeert;
  • iemand bevredigen, op wat voor manier dan ook;
  • met iemand samen porno kijken;
  • seksuele handelingen verrichten voor de webcam;
  • je naakt aan iemand tonen terwijl diegene seksuele intenties heeft.

Soms kun je het idee hebben dat het niet tegen je wil was. Bijvoorbeeld omdat je steeds terugging terwijl je wist wat er ging gebeuren of omdat je zelf het initiatief nam. Als je goed kijkt zul je zien dat er dan sprake was van ongelijke machtsverhoudingen en/of een afhankelijkheidsrelatie. Je dader maakte daar misbruik van door je (emotioneel) onder druk te zetten. Dit kan ertoe leiden dat je instemde met seks, bijvoorbeeld omdat je:

  • aardig/lief gevonden wilde worden;
  • wist dat je iemand met seks gunstig kon stemmen;
  • bang was je baan kwijt te raken;
  • geen onvoldoende voor je proefwerk wilde;
  • bang was gepest of gechanteerd te worden;
  • geen andere mogelijkheden had voor seksueel contact (komt vaak voor onder homoseksuele jongeren).

Als er sprake is van seksueel (getinte) handelingen tegen je wil die plaatsvinden binnen afhankelijkheidsrelaties en/of ongelijke machtsverhoudingen spreken we van seksueel misbruik. Er is in ieder geval altijd sprake van seksueel misbruik bij seksueel (getint) contact tussen:

  • volwassenen en minderjarigen;
  • leraren en leerlingen
  • hulpverleners en cliënten;
  • werkgevers/leidinggevenden en ondergeschikten.

Als vrouw of meisje kun je het erg moeilijk vinden over het misbruik of seksueel geweld te praten. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Hieronder benoemen we er een aantal.

Kindermisbruik

Kinderen hebben vaak nog geen woorden voor wat er met hen gebeurt. Ze snappen ook niks van volwassen seks en geven er hun eigen draai aan. Bijna altijd zoeken ze de oorzaak in hun eigen, kinderlijke, gedrag. Vergelijkbaar met een kind dat denkt dat zijn ouders ruzie hebben omdat het zijn bord niet leeg eet. Zo kun je als meisje dat misbruikt wordt, denken dat de seksuele handelingen erbij horen, ondanks dat je het niet wilt. Je kunt bijvoorbeeld denken dat je het verdient omdat je stout bent. Of denken dat het de enige manier is om aandacht te krijgen. Ook kan het zijn dat je denkt dat je het zelf wilt omdat je niet wil dat iemand verdrietig, teleurgesteld of boos is. Of omdat het misschien ook wel lekker voelt.

Dit soort kinderlijke ideeën kunnen zo verankerd zijn in je denken, dat je het misbruik — zelfs op volwassen leeftijd — niet of moeilijk als zodanig kunt benoemen. Je twijfelt aan de betekenis van je herinneringen, waardoor je bang bent niet geloofd te worden. Hierdoor kan het onmogelijk zijn erover te praten.

En zelfs al herinner je je alles haarscherp, dan nog kan het moeilijk zijn erover te praten. Bijvoorbeeld omdat je dader een bekende is. Een familielid, een sportcoach, een leerkracht, een buurman of buurvrouw, een oppas of soms zelfs een vriendje of vriendinnetje. Mensen waarvan je denkt dat niemand zal geloven dat ze je kwaad hebben gedaan. Mensen waarmee je nu nog een relatie hebt en die je daarom niet in de problemen wilt brengen.

Seksueel misbruik door je partner

Door je eigen partner gedwongen worden tot seks, is iets waar je waarschijnlijk niet snel mee naar buiten zult komen. Je kunt bijvoorbeeld het idee hebben dat je verplicht bent aan de seksuele wensen van je partner te voldoen. Al dan niet omdat je partner je dat voorhoudt. Hierdoor kan het zijn dat je het misbruik niet als zodanig benoemt, ondanks dat je je wel misbruikt voelt.

Maar ook als je je ervan bewust bent dat je misbruikt wordt, kan het moeilijk zijn er met anderen over te praten. Je kunt bijvoorbeeld bang zijn dat ze je de schuld geven of je schamen omdat je het telkens weer hebt laten gebeuren. Deze angst en schaamte kunnen ertoe leiden dat je je uiterste best doet te voorkomen dat iemand ontdekt dat je misbruikt wordt.

Soms lukt het niet om het voor anderen verborgen te houden. Bijvoorbeeld omdat je pijn hebt of gewond bent. Toch kan het zijn dat je ook dan niet durft te vertellen wat er aan de hand is, maar smoesjes verzint om je verwondingen of pijn te verklaren. Bijvoorbeeld omdat je bang bent voor nog meer geweld of niet wilt dat je partner problemen krijgt.

Seksueel misbruik door een vrouw

Als je als vrouw of meisje door een andere vrouw of ander meisje misbruikt wordt, kun je het erg moeilijk vinden het misbruik als zodanig te duiden. Per slot van rekening zijn vrouwen liefdevol en zorgzaam, daar past misbruik toch niet bij? Daar komt nog bij dat vrouwelijke daders vaak dichtbij je staan, bijvoorbeeld je moeder, een tante, een zus of een oppas. Hierdoor kan het erg moeilijk zijn te geloven dat zij je kwaad doen.

Het gevolg kan zijn dat je twijfelt of wat er gebeurd is wel misbruik is of bang bent iemand onterecht te beschuldigen. Hierdoor kan het erg moeilijk zijn over het misbruik te praten.

Online misbruik

Steeds vaker komt het voor dat mensen slachtoffer worden van online misbruik. Dit kan op verschillende manieren.

Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat er, zonder jouw toestemming, naaktfoto’s en/of filmpjes van je zijn verspreid. Meestal door iemand die je goed kent en die je in eerste instantie zelf de foto’s of filmpjes hebt toegestuurd. Je kunt dit als erg vernederend ervaren en je er enorm voor schamen. Het kan er toe leiden dat je gepest wordt, geïsoleerd raakt, depressief wordt en zelfs suïcidale gedachten krijgt. De kans is groot dat je denkt dat het je eigen schuld is omdat je de foto’s en filmpjes zelf verstuurd hebt. Hierdoor kun je denken dat het geen misbruik is. Toch is het dat wel. Vergelijk het maar eens met een geheim delen met een goeie vriend. Zoiets doe je in vertrouwen. Vertelt die vriend het dan toch door, dan heeft hij misbruik gemaakt van jouw vertrouwen. Zo werkt het ook met het zonder jouw toestemming doorsturen van naaktfoto’s en filmpjes.

Wat ook kan gebeuren, is dat je gechanteerd wordt met opnames die via de webcam zijn gemaakt. Bijvoorbeeld als je seksueel getint contact met iemand hebt op een chatsite. Ook in dit geval kun je denken dat het je eigen schuld is en het geen misbruik is. Per slot van rekening heb je het contact zelf opgezocht. Toch geldt ook hier dat iemand anders jouw vertrouwen misbruikt heeft en het dus wel degelijk misbruik is.

Seksueel geweld door een onbekende

Seksueel geweld door een onbekende zorgt bijna altijd voor enorme schuld- en schaamtegevoelens. Zo kun je bijvoorbeeld denken dat het je eigen schuld is omdat je uitdagende kleding droeg. Of omdat je ‘s avonds in het donker in je eentje door het park liep. Ook kan het zijn dat je je schaamt omdat je je niet verweerd hebt. Of omdat je er, ondanks dat je het niet wilde, toch opgewonden van werd. Dit kan ervoor zorgen dat je bang bent dat anderen zullen denken dat je het uitgelokt hebt of het zelf wilde. Hierdoor kan het erg moeilijk zijn er met iemand over te praten.

Opwinding door (herinneringen aan) misbruik

Iets anders waardoor je het moeilijk kunt vinden over het misbruik te praten is dat het kan zijn dat je vochtig werd of zelfs een orgasme kreeg. Dit wordt een genitale respons genoemd. Omdat je dader een genitale respons waar kan nemen, kan het inzet worden van zijn of haar manipulatieve spel. Hij of zij kan je bijvoorbeeld voorhouden dat je het lekker vindt, waardoor je kunt gaan twijfelen of het wel echt tegen je wil is. Daar komt bij dat een genitale respons ook kan optreden als je terugdenkt aan het misbruik. Hierdoor kun je het idee krijgen dat je een voorkeur hebt voor gewelddadige of gedwongen seks. Iets waarvoor je je erg kunt schamen en niet over durft te praten.

Het is belangrijk om te weten dat een genitale respons niet betekent dat je de seks lekker vindt en zelf wilt. Een genitale respons tijdens misbruik ontstaat meestal door angst. Angst zorgt ervoor dat je bloedvaten verwijden, waardoor er meer bloed naar je geslachtsdelen stroomt en je vochtig wordt. Natuurlijk is het ook mogelijk dat dit veroorzaakt wordt door fysieke seksuele stimulatie. Maar zelfs dan betekent dit niet dat je de seks wilt en ook lekker vindt. Vergelijk het maar eens met speekselvorming in je mond als je eet. Ongeacht of je het eten lekker vindt en ongeacht of je honger hebt, dat speeksel ontstaat.

Dus ook als je vochtig wordt of een orgasme krijgt, kan seks tegen je wil en niet lekker zijn.

Mijn ex-vriend overschreed mijn grenzen vanaf het allereerste begin, maar ik had het niet door. Of misschien beter, ik wilde het niet zien want ik vond hem toen nog een charmante en lieve man.

Angel, 54 jaar

Ik kon het thuis niet vertellen, wist gewoon niet hoe ik dat moest doen. Ik heb al mijn kleren in de was gedaan en ben gaan douchen. Zoveel schaamte. Voelde me zo vies. Van buiten en van binnen.

Debje, 24 jaar

Ik dacht dat ik niet veel zou zeggen hier, maar ik doe niks anders. Soms denk ik wel dat het heel onsamenhangend is wat ik zeg of heel gek of gestoord. Maar het lucht zo op! Had dat nooit gedacht.

Rups, 31 jaar

Psychische problemen, lichamelijke klachten en zwangerschap

Seksueel geweld kan een enorme impact op je leven hebben. Het kan je zelfvertrouwen ernstig beschadigen en ertoe leiden dat je in je verdere leven blijft reageren vanuit overlevingsmechanismen. Hierdoor kun je allerlei psychische en lichamelijke klachten ontwikkelen die je leven ernstig kunnen verstoren. 

Dit gebeurt vooral als je niet of nauwelijks over het misbruik praat. Vaak leidt dit ertoe dat je de schuld bij jezelf legt, met als gevolg dat je alle problemen die je verder ontwikkelt ook als je eigen schuld ziet. Hierdoor kun je bijvoorbeeld gaan denken dat je geen recht op steun of hulp hebt en veel te lang door blijven lopen met klachten waardoor ze eerder erger dan beter worden.

Om met het seksueel geweld om te kunnen gaan, heb je overlevingsmechanismen ontwikkeld. Deze hebben je ten tijde van het misbruik — soms letterlijk — geholpen te overleven en waren dus nuttig. Maar in je latere leven kunnen ze danig in de weg zitten. Zo kan het zijn dat je telkens in conflicten terecht komt, merkt dat mensen je mijden of misbruik maken van je goedheid en over je heen lopen, terwijl je niet begrijpt hoe dit komt.

Enkele voorbeelden van overlevingsmechanismen zijn:

  • denken dat jij alles moet oplossen (jezelf overal de schuld van geven en verantwoordelijk voor voelen);
  • altijd voor anderen klaar willen staan en daarbij voortdurend je eigen grenzen over gaan (niet aan je eigen problemen hoeven denken en/of anderen ‘pleasen’ om waardering te krijgen);
  • hele hoge eisen stellen aan anderen (van anderen verwachten dat zij net zo hun best doen als jijzelf altijd moest);
  • je gevoel uitschakelen, bijvoorbeeld door alcohol, drugs, extreem veel sporten of heel hard werken (geen emoties hoeven voelen zodat je niet gekwetst wordt en nare situaties de baas kunt).

Vind je het moeilijk te begrijpen hoe overlevingsmechanismen zich tegen je kunnen keren? Probeer je dan eens voor te stellen dat je een duiker bent. Om onder water te overleven, heb je een duikuitrusting nodig maar zodra je het water uitkomt, zit die uitrusting enorm in de weg. De zuurstoftank op je rug is ineens loodzwaar, je duikbril belemmert je zicht en lopen met zwemvliezen aan is doodvermoeiend en onhandig. Als je die uitrusting niet uittrekt, wordt leven aan land ontzettend zwaar.

Het is goed je ervan bewust te worden wanneer je vanuit overlevingsmechanismen reageert. Bewustwording is de eerste stap om het te doorbreken, hoewel doorbreken niet eenvoudig is. Jong geleerd is oud gedaan, is in dit opzicht zeker van toepassing.

Veel mensen die slachtoffer zijn geweest van seksueel geweld hebben last van nachtmerries, herbelevingen en angst- en paniekaanvallen. Als je dit soort klachten hebt, kan dat wijzen op een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS). Verder kun je last hebben van dwangneuroses, eetstoornissen, verslavingen, roekeloos gedrag en depressieve of zelfs suïcidale gedachten. Ook kan het zijn dat je een hekel hebt aan je eigen lichaam of bepaalde lichaamsdelen.

Wat bij vrouwen naar verhouding minder vaak voorkomt dan bij mannen, is een zogenaamde psychische dwarslaesie. Dit is een gevolg is van vroegkinderlijk misbruik, iets wat bij mannen die misbruikt zijn vaker het geval is dan bij vrouwen. Op jonge leeftijd is er dan een splitsing ontstaan tussen hoofd (verstand) en lichaam (gevoel). 

Een psychische dwarslaesie kan grote gevolgen hebben voor het ervaren van en omgaan met emoties. Ook kan het gepaard gaan met dissociatieve stoornissen, zoals depersonalisatie of een dissociatieve identiteitsstoornis (DIS). Je kunt dan bijvoorbeeld het gevoel hebben in je hoofd of naast jezelf te leven of uit meerdere personen te bestaan.

Als je slachtoffer van seksueel geweld bent geweest, kun je lichamelijke klachten hebben die verband houden met het misbruik. Sommige lichamelijke klachten zijn daar een rechtstreeks gevolg van, zoals SOA’s of pijn aan je geslachtsdeel en/of anus. Andere worden veroorzaakt door spanning als gevolg van het misbruik. Voorbeelden daarvan zijn maag- en darmklachten, hoofdpijn, chronische vermoeidheid, hyperventilatie en nek-, schouder- of rugklachten. Ook kun je lichamelijke klachten hebben die zowel een rechtstreeks gevolg van het misbruik kunnen zijn, maar ook een psychische oorzaak kunnen hebben. Voorbeelden daarvan zijn vaginisme, waarbij je je bekkenbodemspieren onbewust heel sterk aanspant, menstruatieklachten, incontinentie of gewrichtsproblemen.

Als je hulp zoekt voor lichamelijke klachten is het belangrijk je arts te vertellen dat je slachtoffer bent geweest van seksueel geweld. Natuurlijk hoeven je klachten daar geen verband mee te houden, maar het kan wel. Zeker als klachten een gevolg zijn van spanning. Vertel je je arts niet over het seksueel geweld, dan bestaat de kans dat je niet de juiste behandeling en/of medicijnen krijgt. Je klachten kunnen er weliswaar door verdwijnen, maar de kans is groot dat er andere spanningsklachten voor in de plaats komen. Zolang de oorzaak van de spanning niet aangepakt wordt, zoekt spanning namelijk altijd een andere uitweg in je lichaam.

Zwanger zijn van je dader, is voor vrijwel iedereen die het overkomt een drama. In feite is het een dubbel trauma. Want behalve het seksueel geweld moeten verwerken, moet je ook hele moeilijke beslissingen nemen. Laat je het kindje geboren worden? En als je dat doet, wil je het dan houden of sta je het af? Of laat je het kindje weghalen? Alle opties zijn fysiek, emotioneel en psychisch erg zwaar.

Wat in ieder geval erg belangrijk is als je besluit het kindje te houden, is dat je de traumatische ervaring van het seksueel geweld goed verwerkt. Doe je dit niet, dan kan het erg moeilijk zijn je aan je kindje te hechten.

Zwangerschap en bevalling kunnen een enorme trigger zijn, ongeacht of de zwangerschap gewenst is. Zo kan het zijn dat je het moeilijk vindt je aan het kindje in je buik te hechten. Hierdoor kun je bijvoorbeeld het gevoel krijgen dat je een slechte moeder bent.

Tijdens de bevalling kunnen met name de pijn en het controleverlies je sterk aan het seksueel geweld doen denken. Dit kan leiden tot heftige herbelevingen en/of paniekaanvallen. Paniek kan ervoor zorgen dat je spieren verkrampen en je je ademhaling niet meer onder controle hebt. Hierdoor kun je weeën niet goed meer opvangen, waardoor de bevalling erg moeizaam en pijnlijk kan verlopen.

Wat ook kan, is dat je het contact met de werkelijkheid of je lichaam kwijtraakt. Hierdoor kan het zijn dat je er niet meer helemaal bij bent. Of dat je als het ware van een afstandje toekijkt. Dat kan ervoor zorgen dat je niet meer reageert op weeën.

Dit soort reacties zijn bij een bevalling absoluut niet wenselijk. Daarom is het noodzakelijk dat je je verloskundige vertelt dat je slachtoffer bent geweest van seksueel geweld. Dit kan erg moeilijk zijn, vooral als je er nog nooit over hebt gesproken. Toch is het belangrijk dat je dit nu wel doet. Je hoeft niet in detail te treden. Het kan al genoeg zijn het te benoemen en aan te geven wat je wel en niet wilt. Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat je wilt dat ze je vragen stellen over het hier en nu, zodat je erbij blijft. Of aangeven waar je beslist niet of juist wel aangeraakt wilt worden.

Toen ik zwanger was voelde ik geen band met de kinderen in mijn buik. Of het door het misbruik komt, weet ik niet. Mijn huisarts zei dat het te maken kan hebben met als kind niet goed gehecht zijn.

Anouk, 33 jaar

Ik heb hulp gezocht op mijn 23ste. Helaas was dat geen passende hulp. Nu heb ik gelukkig wel goeie hulp van iemand die ik vertrouw. Zij is ook degene die mij geholpen heeft toe te geven wat er is gebeurd.

Najimo, 29 jaar

Ik ben zo blij dat ik deze site heb ontdekt. Eindelijk heb ik het gevoel dat ik me ergens in kan verdiepen. Vooral traumaseksualiteit, ik wil er alles van weten want ik herken mezelf daar heel erg in!

Marieke, 23 jaar

Emotionele, seksuele en relationele problemen

Behalve psychische problemen, lichamelijke klachten en (problemen met betrekking tot) zwangerschap kan seksueel geweld ook emotionele, seksuele en relationele problemen veroorzaken.

Als je als vrouw of meisje slachtoffer bent geweest van seksueel geweld, kun je moeite hebben met het voelen van en omgaan met emoties. Zo kan het zijn dat je weinig tot geen, of juist veel en hele sterke emoties ervaart. Ook komt het voor dat periodes van sterke emoties en geen emoties elkaar afwisselen.

Als je hele sterke emoties ervaart, kun je daar zo door overvallen worden dat het onmogelijk is rationeel te denken en handelen. Dit kan ertoe leiden dat je heel opvliegend, enorm verdrietig of hevig gekwetst reageert op situaties waarin dat eigenlijk niet nodig is. Vaak voel je je onbegrepen door mensen in je omgeving. Dit komt omdat zij niet meegaan in jouw emotie maar je juist aanspreken op je verstand. Behalve voor jezelf kan dit ook voor hen erg vervelend zijn. In plaats van in te gaan op redelijke argumenten, blijf je reageren vanuit je emotie. Hierdoor kunnen zij het gevoel krijgen dat je niet voor rede vatbaar bent.

Als je weinig tot geen emoties ervaart, werkt het precies andersom. Niks lijkt je te raken, je voelt je emotioneel vlak. Dit kan ertoe leiden dat je niks onderneemt en alleen nog maar lusteloos op de bank hangt. Vaak ervaar je ook een intense leegte van binnen waardoor je je erg eenzaam en onbegrepen kunt voelen. Omdat je zelf weinig tot geen emoties ervaart, kan het moeilijk zijn je in te leven in anderen. In situaties waar anderen emotioneel reageren, ga jij bijvoorbeeld direct over tot logisch redeneren of praktisch handelen. Het gevolg kan zijn dat mensen in je omgeving je gevoelloos en hard vinden.

Angst kan erg nuttig zijn. Het kan je er bijvoorbeeld van weerhouden gevaarlijke dingen te doen. Maar angst kan ook heel belemmerend zijn. Dat speelt vooral bij angst die opgeroepen wordt door herinneringen aan beangstigende situaties die je eerder hebt meegemaakt. Je wordt dan door iets getriggerd en reageert, automatisch, net als vroeger. Die angst is eigenlijk niet reëel, maar voelt wel degelijk zo. Het kan dusdanige vormen aannemen dat je alleen nog maar in angst leeft en vrijwel niks meer durft. Zelfs een simpele boodschap doen, kan dan al onmogelijk worden.

Angst komt zowel bij vrouwen als mannen voor. Toch kan angst op mannen en vrouwen een andere uitwerking hebben. Dat komt omdat angst die veroorzaakt wordt door seksueel geweld zich bij vrouwen vaak richt op mannen. Voor vrouwelijke lotgenoten geldt namelijk dat hun dader meestal een man was. Hierdoor kan het zijn dat angst voor bepaalde situaties en/of gebeurtenissen zich vertaalt naar angst voor mannen in het algemeen.

Het gevolg kan het zijn dat je mannen per definitie argwanend tegemoet treedt of zelfs gaat ontwijken. Zeker mannen die je, door hun houding en gedrag, doen denken aan je dader. Alsof alle mannen potentiële daders zijn waartegen je jezelf moet verdedigen. Dit kan erg belemmerend werken in je omgang met mannen en ook het aangaan van relaties bemoeilijken.

Als je slachtoffer bent geweest van seksueel geweld raakt je seksualiteitsbeleving vaak erg in de war. Zo kan het zijn dat je angst ontwikkelt voor seksueel contact. Of dat je seks gaat zien als middel om iemand te vriend te houden of liefde en aandacht te krijgen. Of juist als ‘bewijs’ van jouw liefde voor je partner.

Dit soort ideeën kan ervoor zorgen dat je moeite hebt met het aangaan van intieme relaties. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je altijd je best doet iemand te pleasen omdat je bang bent dat hij of zij anders niet van je houdt. Hierdoor kan het zijn dat je, ook met je eigen partner, seks tegen je wil hebt.

Wat ook kan is dat je elke vorm van intimiteit afhoudt omdat je denkt dat dan van je verwacht wordt dat je seks hebt, terwijl je dat niet wilt. Bijvoorbeeld omdat je niet vochtig wordt of verkrampt (vaginisme), waardoor penetratie erg pijnlijk is. Dit kan zelfs zover gaan, dat je relaties elke keer verbreekt, zodra iemand te dichtbij komt. Je kunt dan van de ene relatie naar de andere hoppen, uit angst voor intimiteit. Maar ook als je blijft in je relatie, kan dit voor flinke problemen zorgen. Want je laat je partner nooit dichtbij komen uit angst dat hij of zij seks van je wil.

Behalve seksuele problemen, kan misbruik ook problemen veroorzaken op het gebied van vrouwelijkheid. Het kan er toe leiden dat je je geen vrouw wilt voelen. Zo kun je bijvoorbeeld een afkeer ontwikkelen van vrouwelijke kleding of make-up. Of een afkeer of angst ontwikkelen voor seksueel contact met mannen. Sommige vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld gaan om die reden liever een relatie met een vrouw aan. Het omgekeerde komt ook voor. Dat je je juist heel uitdagend gaat kleden en gedragen omdat je dan het gevoel hebt de machtsverhoudingen om te draaien. Jij bent dan ‘in control’.

Als je als meisje misbruikt bent, kun je je erg in de steek gelaten voelen door degenen die je hadden moeten beschermen. Hierdoor kan het zijn dat je mensen niet meer durft te vertrouwen. Het aangaan en/of in stand houden van (intieme) relaties kan dan erg moeilijk zijn omdat je je nooit 100% durft te geven. In feite durf je mensen de kans niet te geven er voor je te zijn, uit angst dat ze je laten vallen. Hierdoor kun je het gevoel hebben altijd overal alleen voor te staan. Het gevolg kan zijn dat je, ondanks dat jijzelf degene bent die mensen op afstand houdt, denkt dat niemand om je geeft.

Wat ook kan, is dat je altijd je best hebt gedaan — of nog doet als je in een gewelddadige relatie zit — om je dader te pleasen. Bijvoorbeeld omdat je dacht of denkt daarmee het misbruik te kunnen voorkomen. Of in de hoop dat het daardoor sneller voorbij zou zijn. Pleasen kan ook voortkomen uit denken dat je er altijd iets tegenover moet stellen als iemand aardig voor je is.

Pleasen leidt er vrijwel altijd toe dat je voortdurend je eigen grenzen overgaat omdat je denkt dat anderen dat van je verwachten. Ondanks dat je het in feite zelf doet, kun je hierdoor het gevoel hebben dat mensen telkens misbruik van je maken.

Als je als meisje misbruikt bent, kun je later als je moeder wordt problemen ervaren met de opvoeding van je kinderen. Zo kan het zijn dat je overbeschermend wordt waardoor je je kinderen bijvoorbeeld niet alleen durft te laten. Of dat je het moeilijk vindt je kinderen te troosten of te knuffelen omdat je weinig of geen gevoelens ervaart. Of dat je niet weet hoe je moet reageren als ze boos of verdrietig zijn omdat dat je eigen gevoel als kind oproept.

De Vereniging tegen Seksuele Kindermishandeling (VSK) heeft hier onderzoek naar gedaan. De resultaten van dit onderzoek kun je lezen in het rapport ‘Ouders aan het woord’.

De grootste stap voor mezelf was het schrijven en delen over mijn traumaseksualiteit. Het feit dat ik daar als vrouw mee kampte vond ik zo beschamend. Dat was voor mij een kantelmoment, een mijlpaal.

Manoe, 48 jaar

Mijn therapeut stelde voor contact te zoeken met lotgenoten. Zo ben ik hier terecht gekomen. Het doet me “deugd” om met lotgenoten te praten. Ik ervaar hier veel begrip en kan met veel vragen terecht.

Vero, 42 jaar

Zelf ben ik niet een enorme chatter, vooral omdat mijn hoofd het vaak zo snel niet kan volgen. Maar ik ben wel vaak aanwezig, gewoon om mee te lezen. En wanneer het gaat, doe ik ook actief mee.

Naomi, 23 jaar

Herkenning, steun, begrip, verwerking en hulpverlening

Seksueel geweld en seksueel misbruik verwerken is niet eenvoudig. Hoe graag je het ook wilt, de herinneringen en de gevolgen gaan meestal niet vanzelf weg. Verwerken van seksueel misbruik en de gevolgen daarvan kun je dus ook vaak niet alleen. Je hebt steun nodig van de mensen om je heen maar precies dat is vaak niet makkelijk. Hierdoor is het soms nodig om professionele hulp te zoeken. Het is sowieso altijd verstandig medische hulp te zoeken na een verkrachting, hoe moeilijk dat misschien ook is.

Als je verkracht bent, kun je je vies, boos, verdrietig, bang, kwetsbaar en erg in de war voelen. Vaak voel je je ook schuldig en schaam je je voor wat er gebeurd is. Hierdoor kan het zijn dat je liever geen hulp wilt. Toch is hulp wel belangrijk. Je kunt bijvoorbeeld een SOA opgelopen hebben of zwanger geraakt zijn. Of gewond zijn en medische zorg nodig hebben. Ook kan het zijn dat je hulp nodig hebt bij de verwerking van wat je overkomen is.

Daarom is het belangrijk zo snel mogelijk contact op te nemen met het Centrum Seksueel Geweld in je regio. Daar staat een team van artsen, verpleegkundigen, politie, psychologen, maatschappelijk werkers en seksuologen voor je klaar om je te helpen. Je krijgt medische hulp en medicijnen om zwangerschap en SOA’s te voorkomen. Daarnaast kan er sporenonderzoek worden gedaan als je overweegt aangifte te doen. Verder krijg je een persoonlijke begeleider toegewezen. Hij/zij zal regelmatig contact met je opnemen om in de gaten te houden hoe het met je gaat. Indien nodig kun je ook een traumabehandeling krijgen.

De eerste stap om seksueel geweld te verwerken is onder ogen zien dat je er slachtoffer van bent geweest én dat je daar in je dagelijks leven problemen door ervaart. Dat betekent als eerste erkennen dat het niet ging om een gewenste seksuele ervaring, maar dat het écht tegen je wil was.

Dat erkennen is niet altijd makkelijk, bijvoorbeeld omdat je dader familie is en je nog steeds contact met hem of haar hebt. Of omdat mensen in je omgeving je dader kennen als iemand die heel aardig is. Of misschien wel omdat je dader zelf nog een kind was. Wat ook een belemmering kan zijn is dat je denkt dat je het zelf wilde of dat het je eigen schuld was. Bijvoorbeeld omdat je telkens terugging, je niet verweerde of onder invloed van alcohol of drugs was. Of dat je denkt dat het geen seksueel geweld kan zijn geweest omdat je een relatie met je dader had. Of dat je vindt dat je je aanstelt omdat er geen geweld is gebruikt. Daar komt nog bij dat het sowieso al bijzonder confronterend kan zijn te erkennen dat jou zoiets vreselijks overkomen is.

Behalve erkennen dat je slachtoffer bent geweest van seksueel geweld, is het belangrijk te erkennen dat problemen waar je tegenaan loopt er een gevolg van kunnen zijn. Dat kan lastig zijn omdat veel van die problemen juist oorzaken van andere problemen lijken te zijn. Denk maar eens aan middelengebruik, wat kan leiden tot geldproblemen. Of veel te veel en te hard werken, wat kan leiden tot een burn-out. Het middelengebruik of het te harde werken lijkt dan de oorzaak van een ander probleem. Maar in feite is het een gevolg van seksueel geweld, wat leidt tot andere problemen. Het is dus zaak om dieper te kijken dan hoe het op het eerste gezicht lijkt.

De tweede stap is om over het seksueel geweld en de gevolgen te gaan praten. Anderen deelgenoot maken, is de enige manier je geheim te doorbreken. En dát is nodig om het te kunnen verwerken en je problemen aan te pakken.

Praten kan er ook voor zorgen dat mensen in je omgeving je gedrag beter begrijpen. Het is daarbij wel belangrijk dat je je niet sterker voordoet dan je je voelt. Bedenk dat zolang jij je groot houdt, niemand je de steun kan geven die je nodig hebt. Dit betekent overigens niet dat je alles tegen iedereen moet vertellen. Sommige mensen zullen ervan schrikken en niet weten hoe ze ermee om moeten gaan. Daar zul je begrip voor moeten hebben.

Praten over iets wat je het liefste vergeet, is iets wat niemand graag doet. Vooral schaamte, schuldgevoel en angst voor reacties maakt praten erg moeilijk. Het kan ervoor zorgen dat je gesprekken steeds maar weer uitstelt, in afwachting van het juiste moment of om moed te verzamelen. Maar ook als je het gesprek wel aangaat, kunnen deze gevoelens danig in de weg zitten. Je kunt overvallen worden door paniek, niet meer helder kunnen denken of er niet meer echt ‘bij’ zijn (dissociëren). Wat kan helpen, is van te voren opschrijven wat je wilt zeggen. Dan heb je een geheugensteuntje als je het even niet meer weet of kun je het laten lezen. Meestal komen er dan vanzelf vragen waardoor praten makkelijker gaat.

Als je merkt dat praten niet lukt omdat je telkens blokkeert, kan het helpen dat uit te spreken. Dan begrijpt je gesprekspartner hoe moeilijk het voor je is en kunnen jullie samen op zoek naar wat jij nodig hebt om te kunnen praten. Vaak heeft dit te maken met het ‘spreekverbod’ dat je dader je heeft opgelegd. Hij of zij kan je bijvoorbeeld gezegd hebben dat niemand je zal geloven als je het vertelt. Of je het gevoel hebben gegeven dat je de seks zelf wilde en misschien zelfs wel lekker vond.

Er zijn enorm veel manieren die daders gebruiken om je het zwijgen op te leggen. Het vervelende is dat die manieren gelijk weer bovenkomen als je over het seksueel geweld probeert te praten. Dit kan hevige angst veroorzaken, waardoor je volledig blokkeert en praten onmogelijk wordt. Je kunt dit doorbreken door op zoek te gaan naar de manieren die jouw dader gebruikte om te zorgen dat je je mond hield en deze vervolgens te ontkrachten. Dit laatste kun je heel goed samen doen met mensen in je omgeving en/of je therapeut. Overigens is dit vaak niet makkelijk omdat het meestal gaat om diep ingesleten patronen.

Praten kan met verschillende mensen. Je kunt om te beginnen je partner (als je die hebt), een vriend, vriendin of een familielid in vertrouwen nemen. Ook kun je contact zoeken met een professionele hulpverlener. Als dat allemaal nog een stap te ver is, kan contact met lotgenoten misschien een goed begin zijn. Informatie voor partners, ouders, familie en vrienden vind je op het forum.

Praten met je partner

Je partner kan een belangrijke steun zijn om met (de gevolgen van) het misbruik om te leren gaan. Realiseer je wel dat partners zich er lang niet altijd raad mee weten en niet reageren zoals jij zou willen. Zo kunnen partners proberen je te ‘redden’ of het je voortdurend naar de zin willen maken. Of ze worden boos op je dader waardoor jij je nog schuldiger gaat voelen en het alleen maar moeilijker wordt je te uiten. Belangrijk is dat je je partner de tijd geeft ermee om te leren gaan. Verbied je partner vooral niet er met anderen over te praten!

Wat kan helpen in gesprekken met je partner, is aangeven wat je moeilijk vindt aan zijn/haar reactie en wat je van hem/haar verwacht. Je kunt bijvoorbeeld benoemen:

  • welke reactie je bij je partner waarneemt (bijvoorbeeld: ik merk dat je erg emotioneel wordt van wat ik vertel);
  • wat die reactie met je doet (bijvoorbeeld: ik vind het moeilijk met jouw reactie om te gaan omdat ik jou er niet mee wil belasten en nu het gevoel heb dat ik dat wel doe);
  • waar je behoefte aan hebt (bijvoorbeeld: ik wil graag mijn verhaal kunnen doen zonder me telkens schuldig te voelen dat ik jou ermee belast);
  • wat je wilt dat je partner doet (bijvoorbeeld: zou je alleen willen luisteren?).
Praten met andere familieleden

Of en wat je aan je verdere familie wilt vertellen, is iets wat alleen jijzelf kunt beoordelen. Wees voorzichtig, want het leidt helaas niet zelden tot conflicten en soms zelfs verstoting. Bijvoorbeeld als het misbruik is gepleegd door een ander familielid. Familieleden kunnen dan het gevoel krijgen dat zij partij moeten kiezen, iets wat zij vaak erg moeilijk vinden.

Wat wel belangrijk is, is dat je je kinderen, als je die hebt, vertelt dat je misbruikt bent. Dat is lastig. Toch is het, zeker als ze al wat ouder zijn, goed dat ze weten wat er met je is gebeurd. Vaak kunnen zij dan beter begrijpen waarom je doet zoals je doet. Je hoeft niet in detail te treden. Dat je misbruikt bent en eventueel wie dat heeft gedaan is vaak al voldoende. Sta wel open voor vragen van je kinderen.

Praten met vrienden

Als je met je partner en/of andere familieleden (nog) niet over het misbruik kunt of wilt praten, kan het goed zijn een vriend of vriendin in vertrouwen te nemen. Met hem of haar kun je bijvoorbeeld bespreken wat en hoe je je familie en anderen over het misbruik wilt vertellen.

Ook hier geldt dat je er rekening mee moet houden dat de kans groot is dat vrienden niet weten hoe ze ermee om moeten gaan. Geef ze tijd eraan te wennen en wees duidelijk in wat je van hen verwacht.

Via je huisarts kun je een doorverwijzing krijgen voor professionele hulp bij een GGZ instelling. Deze hulp wordt vergoed door je zorgverzekering. Het kan zijn dat je het moeilijk vindt je huisarts te vertellen dat je slachtoffer bent geweest van seksueel misbruik. Je vertelt dan bijvoorbeeld wel dat je depressieve gevoelens hebt of slecht slaapt, maar laat achterwege waardoor dat komt. Het kan zelfs zijn dat je andere oorzaken benoemt, zoals werkdruk of relationele problemen. Meestal zijn dat echter ook gevolgen van het seksueel geweld dat je hebt meegemaakt. Niet vertellen dat je slachtoffer bent geweest van seksueel geweld, leidt er vrijwel altijd toe dat je een verkeerde diagnose en dus óók verkeerde behandeling krijgt. Daarom is het belangrijk dat je eerlijk bent tegenover je huisarts.

Wat ook mogelijk is, is dat je, zonder doorverwijzing van je huisarts, op zoek gaat naar een vrijgevestigde therapeut. Dit kan bijvoorbeeld via het ‘Expertise Centrum Traumaseksualiteit’ of via ‘Hulpverlening na Seksueel Misbruik’.

Wil je liever geen persoonlijk contact met een hulpverlener, dan kan online hulp misschien een uitkomst zijn. Maar ook dan is het belangrijk om eerlijk te zijn.

Lotgenoten weten uit eigen ervaring wat seksueel misbruik of seksueel geweld met je doet. Contact met lotgenoten geeft daarom veel herkenning en kan helpen onder ogen te zien dat wat je overkomen is, echt seksueel misbruik of seksueel geweld is. Lotgenoten begrijpen elkaar vaak met een half woord en kunnen elkaar steunen en bemoedigen in het proces van verwerking en herstel. Ook kunnen zij je tips en adviezen geven over hoe je er met anderen over kunt praten.

Lotgenotencontact kan op verschillende manieren. Offline kun je lotgenotenbijeenkomsten bezoeken of deelnemen aan gespreksgroepen, meestal onder leiding van een professionele hulpverlener of ervaringsdeskundige. Online zijn er diverse lotgenotenplatformen, waaronder LSG, waar je kunt chatten en/of op forums actief kunt zijn.

Op LSG komen, behalve vrouwelijke lotgenoten, ook veel mannelijke lotgenoten. Ongeveer een kwart van onze leden is man. Het kan zijn dat je hun aanwezigheid niet (altijd) prettig vindt. Zeker omdat sommige problemen waar zij mee kampen, jou kunnen doen denken aan gedrag van daders. Vanuit jouw negatieve ervaringen met mannen is dit heel begrijpelijk, maar voor mannelijke lotgenoten kan het erg pijnlijk zijn. De problemen waar zij mee kampen, zijn namelijk een gevolg van dezelfde negatieve ervaringen (met mannen) als die jij hebt. Dan benaderd worden alsof zijzelf daders zijn, kan ervoor zorgen dat zij zich niet meer durven uiten. Dat is geen wenselijke situatie.

Wat kan helpen, is als je beter begrijpt hoe dit soort problemen bij mannen ontstaan. Daarom doe je er goed aan ook de pagina met informatie voor mannen te lezen. Andersom kun je mannelijke lotgenoten wijzen op de informatie voor vrouwen, zodat zij ook jou gaan begrijpen.

Gisteren kwam mijn dochter langs en raad eens? Ik heb zomaar verteld dat mijn vroegere vriend me dwong tot seksuele handelingen. Zonder jullie had ik dat nooit gedurfd!

Angel, 54 jaar

Ik weet nog goed de eerste keer dat ik op LSG kwam. Toen ik las over meisjes met vrouwelijke daders dacht ik: ‘Wow, it's me!’ Daar zocht ik al lang naar maar ik kon het nergens vinden.

Sophie, 23 jaar

Als gevolg van het misbruik kreeg ik een zware depressie. Het was niet makkelijk om hulp te vragen (angst, schaamte, etc.), maar het heeft mij enorm geholpen en sterker gemaakt!

Marijke, 30 jaar

Juridische stappen en schadevergoeding

Seksueel geweld is een misdrijf, je kunt daarom juridische stappen nemen. Dat betekent niet altijd aangifte doen met het doel je dader veroordeeld te krijgen, maar kan bijvoorbeeld ook als doel hebben te voorkomen dat hij of zij contact met je kan opnemen. Ook kun je recht hebben op een schadevergoeding.

Wil je aangifte doen? Ga dan naar de politie of neem contact op met Slachtofferhulp voor meer informatie. Bij de politie volgt altijd eerst een informatief gesprek over de juridische mogelijkheden. Pas daarna wordt een procesverbaal opgemaakt. Voor juridische hulp kun je contact op nemen met een advocaat.

Houd er rekening mee dat aangiften geseponeerd kunnen worden, vaak door een gebrek aan bewijs of omdat het misbruik verjaard is. Bovendien kan een procedure lang duren en erg belastend zijn.

Behalve aangeven, kun je het seksueel geweld ook melden. Bij melden wordt de dader niet vervolgd. Dit lijkt misschien zinloos, maar je melding kan belangrijk zijn als er andere aangiften/meldingen worden gedaan tegen dezelfde dader. Het kan dan als aanvullend bewijs dienen. Bovendien is het mogelijk een melding in een later stadium om te zetten in een aangifte.

Als je dader telkens contact blijft zoeken, kun je de rechter vragen om een contactverbod. Een contactverbod wordt alleen toegekend als je kunt aantonen dat je lastig gevallen wordt én dat dit ernstige gevolgen voor je geestelijk welzijn heeft. Een rechter houdt bij de toekenning van een contactverbod ook rekening met de belangen van je dader.

Als de rechter een contactverbod oplegt, mag je dader gedurende de duur van het contactverbod op geen enkele manier contact met je opnemen. Dat betekent niet alleen dat hij of zij je niet op mag zoeken en je niet mag bellen, mailen, appen of via social media contact mag zoeken, maar je ook niet mag benaderen als jullie elkaar per ongeluk ergens tegenkomen.

Voor juridische hulp bij het aanvragen van een contactverbod kun je contact opnemen met een advocaat.

Ongeacht of een dader vervolgd wordt, is het mogelijk een schadevergoeding te eisen, bijvoorbeeld voor kosten van hulpverlening. Hiervoor kun je contact opnemen met het Schadefonds geweldsmisdrijven.

Om in aanmerking te komen voor een schadevergoeding vanuit het schadefonds, moet je aannemelijk kunnen maken dat je slachtoffer bent. Als je geen aangifte hebt gedaan, kan dit door middel van het overleggen van secundair bewijs. Bijvoorbeeld in de vorm van een verklaring van je behandelend psycholoog of, als je als je als kind te maken hebt gehad met jeugdzorg, je dossier uit die tijd.

Ik heb besloten geen aangifte te doen, want ik kan het niet aan er zo lang nog mee geconfronteerd te moeten worden. Mensen in mijn omgeving verklaren me voor gek omdat ik dit niet ga doen.

Lili, 18 jaar

Onlangs begon mijn vriend weer over de manier waarop ik met mijn broer omga. Hij snapt niet hoe ik het heb uitgehouden met hem in één huis te wonen. Zelf snap ik dat eigenlijk ook niet zo goed.

Anja, 21 jaar

Wil je verder praten? Dat kan! Op het forum en de chat van LSG kun je in contact komen met mensen die uit eigen ervaring weten wat seksueel geweld met je doet. Meld je gratis aan!

Team LSG

Verantwoording voor de tekst

De informatie op deze pagina is hoofdzakelijk gebaseerd op ervaringen van onze (vrouwelijke) leden en wordt regelmatig bijgewerkt en/of aangevuld. Voor feiten en cijfers is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

Meer informatie over seksueel geweld en seksueel misbruik van vrouwen en meisjes vind je op ons forum in ‘Seksueel misbruik en seksueel geweld (algemeen)’, ‘Loverboys & seksuele uitbuiting van meisjes en vrouwen’, ‘Kindermisbruik (algemeen)’ en ‘Incest’.