- Dit onderwerp bevat 166 reacties, 6 deelnemers, en is laatst geüpdatet op 08/01/2024 om 22:27 door Luka.
-
Reacties
-
‘Seksueel geweld is een probleem van ons allemaal’
Iva Bicanic. Foto: Centrum Seksueel GeweldWaarom is seksueel geweld voor slachtoffers zo ingrijpend, zelfs als het eenmalig plaatsvindt? En waarom reageert de omgeving vaak zo beschuldigend? Klinisch psycholoog Iva Bicanic heeft dertig jaar ervaring met het onderwerp en weet dat victim blaming net zo desastreus is als het misbruik zelf.
‘Waarom ben ik met die gast mee naar huis gegaan? Waarom deed ik niks? Hoe heb ik in godsnaam nog een eitje voor hem kunnen bakken na wat hij mij had aangedaan?’ Iva Bicanic kan de zelfverwijten van verkrachtingsslachtoffers zo opdreunen. Als psycholoog en initiatiefnemer van het landelijke Centrum Seksueel Geweld (zie kader, onderaan), hoort ze de verhalen dagelijks in haar spreekkamer. ‘De zelfblaam, daar lopen slachtoffers vaak op vast’, vertelt ze tijdens een videocall. ‘Ze veroordelen hun eigen reactie.’
Definities
Verkrachting is het onder dwang seksueel binnendringen van het lichaam. Iemand kan je mond, vagina of anus ongewild binnendringen met een penis, vinger of voorwerp. Ook binnen een relatie kan verkrachting voorkomen. In Nederland zeggen 1 op de 8 vrouwen en 1 op de 25 mannen ooit te zijn verkracht. Bij mannen valt onder verkrachting ook het gedwongen worden iemand anders te penetreren. ‘Dat komt echt veel voor’, aldus Iva Bicanic.
Jongeren tussen de 12 en 24 jaar lopen vier keer meer kans om slachtoffer te worden van een verkrachting dan anderen.
Aanranding wil zeggen dat iemand ongewenst op je lichaam komt, en er niet in. Het betreft seksueel aangeraakt worden of gedwongen worden geslachtsdelen van iemand anders aan te raken.
Beide vormen van seksueel geweld zijn strafbaar en potentieel traumatiserend.
In dit artikel vertellen drie studenten over het misbruik dat zij hebben meegemaakt en hoe dat doorwerkt in hun leven.
Maar zo’n reactie is volgens haar heel logisch. Slachtoffers van seksueel geweld (niet alleen vrouwen, maar ook mannen en transgender personen) begrijpen op zo’n moment dat ze in een gevaarlijke of bedreigende situatie zitten. ‘Ze schieten in de overlevingsmodus, wat kan betekenen dat ze automatisch meewerken of niets doen om er zo snel mogelijk vanaf te zijn of zodat de dader niet agressief wordt. Achteraf zijn ze boos op zichzelf, maar dat is ten onrechte want niemand kan van tevoren weten dat een leuke date zal uitlopen op een verkrachting.’
Ontwrichtend
Volgens Bicanic doen slachtoffers van eenmalig seksueel geweld er gemiddeld een halfjaar over om naar buiten te treden met wat hun is overkomen. Dat is lang, en daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste vragen ze zich vaak af of wat er is voorgevallen, wel onder verkrachting valt – ze zijn in de war en maken wat er is gebeurd, kleiner. Meestal verloopt een verkrachting namelijk niet zoals in de film, met een boel geduw en getrek en een hand over de mond.Ten tweede blijven slachtoffers maar malen over de schuldvraag. En dan is er nog de angst voor negatieve reacties uit de omgeving. ‘Als maatschappij vinden we het nog altijd moeilijk om kalm of troostend te reageren op zoiets’, zegt de psycholoog. ‘We hebben een grote afweer van verhalen over seksueel geweld, willen het niet geloven en zeggen dat het vast overdreven is. Of we doen aan victim blaming, noemen het slachtoffer naïef of dom. Het grootste probleem met seksueel misbruik zijn we als samenleving eigenlijk zelf.’
‘Zelfs op een maandagmiddag door de Albert Heijn lopen, kan al onveilig voelen’
Het ingebakken ongeloof is nogal in strijd met de feiten. 22 procent van de vrouwen en 6 procent van de mannen krijgt ooit, in welke vorm dan ook, te maken met seksueel misbruik (bron: Rutgers). En daar weer de helft van houdt blijvend last van de gevolgen.
Waarom is deze vorm van geweld zo ontwrichtend? Bicanic: ‘Omdat je na zo’n gebeurtenis iets wezenlijks kwijtraakt, namelijk het vertrouwen waarmee je naar de wereld keek. Je gevoel van veiligheid wordt aangetast en daardoor verandert alles. Zelfs op een maandagmiddag door de Albert Heijn lopen, kan al onveilig voelen.’
Dat verklaart waarom sommige slachtoffers van een nare seksuele ervaring zich graag opsluiten in hun kamer, zegt Bicanic. Alleen daar voelen ze zich vaak nog enigszins oké. Wat ook gebeurt, is dat mensen het voorval uit alle macht proberen te vergeten. Ze gaan extra hard studeren, werken of sporten om maar niets te hoeven voelen. Maar ja, dan liggen ze ’s avonds in bed en begint het gepieker of de herbeleving toch weer. Een trauma is dan al geboren.
Posttraumatische stressstoornis
Het goede nieuws is dat aan zo’n trauma iets te doen valt. Juist daarin is het Centrum Seksueel Geweld gespecialiseerd. ‘We werken met een evidence based interventie om mensen te helpen bij de verwerking. Het resultaat is dat slachtoffers op een andere manier kunnen kijken naar de traumatische ervaring, en minder last hebben van posttraumatische stress.’Bicanic benadrukt dat de ernst van het seksueel misbruik niet bepaalt hoeveel last iemand ervan heeft. Waar de een helemaal van de kaart is omdat ze op straat in haar bil is geknepen, is een ander in staat een gewelddadige verkrachting naast zich neer te leggen. Het gaat erom wat er in het hoofd van een persoon gebeurt, zegt Bicanic. ‘Daar kijken we naar.’
‘Ik hoop echt dat mensen die dit verhaal lezen en denken “dit gaat over mij” zich bij ons melden’
De helft van de misbruikslachtoffers ontwikkelt PTSS, een posttraumatische stressstoornis. Dat is te voorkomen als ze snel aan de bel trekken. ‘De eerste zeven dagen zijn cruciaal, dat noemen we de gouden week. Sporen van de verdachte zijn dan nog te vinden op het lichaam, dat is belangrijk voor het geval iemand aangifte wil doen. Medicijnen tegen soa’s of een mogelijke zwangerschap kunnen nog op tijd verstrekt worden. Maar ook: als therapeuten kunnen we snel met schuldgedachtes aan de slag, door bijvoorbeeld uit te leggen dat het normaal is dat je niks deed toen je werd verkracht, want 80 procent doet niks.’
Slechts 15 procent van de slachtoffers trekt binnen 24 uur aan de bel. De meesten blijven twijfelen of durven niet, tot slaapgebrek, verminderd concentratievermogen of een kort lontje ze er alsnog toe aanzet met iemand te gaan praten. ‘Let wel: het is nooit te laat’, zegt Bicanic. ‘Ik hoop echt dat mensen die dit verhaal in Vox lezen en denken “dit gaat over mij” zich bij ons melden. Ik kan niet beweren dat je weer helemaal de oude wordt, maar wel dat je een fijn leven kan hebben.’
Wie niet durft te bellen, kan ook anoniem chatten (zie kader onderaan), zelfs midden in de nacht. Doe het, doe het, doe het, herhaalt Bicanic. ‘Ook al omdat de helft van de mensen die een PTSS ontwikkelen, nog een keer slachtoffer wordt van seksueel geweld, dat wéten we.’
Misbruikgedrag
Ze is er geen voorstander van dat daders automatisch uit de groep worden gegooid als ze een keer over de schreef zijn gegaan. Stel dat het misbruik binnen een studentenvereniging heeft plaatsgevonden, dan is het volgens de psycholoog zinniger het gedrag binnen de groep te bespreken. Want de kans is groot dat de leden elkaar hoe dan ook weer tegenkomen, bij het uitgaan of in de collegebanken. ‘Zolang we als samenleving mensen cancellen, zal niemand het in zijn hoofd halen toe te geven dat zijn gedrag niet oké was. Je zou wel gek zijn: sociale uitsluiting is zo’n beetje het ergste wat je iemand kan aandoen. Hoe gaaf zou het zijn als je juist als groep om iemand heen gaat staan en zegt: we keuren je misbruikgedrag af en we gaan je helpen. Dan is het natuurlijk wel een voorwaarde dat die persoon erkent dat hij met zijn gedrag schade heeft aangericht en daaraan wil werken.’Alleen door met elkaar in gesprek te gaan, kunnen de pleger en zijn omgeving van elkaar leren, denkt Bicanic. ‘Anders verandert er voor niemand iets. Dat zou niet erg zijn als seksueel geweld maar eens in de tien jaar voorkwam, maar het gebeurt elke dag. Het is een probleem van ons allemaal.’
Centrum Seksueel Geweld
Het Centrum Seksueel Geweld is een samenwerkingsverband tussen ziekenhuizen, GGD, GGZ, politie en Slachtofferhulp Nederland, en is operationeel in zestien regio’s, verspreid over heel Nederland. Het telefoonnummer 0800-0188 is dag en nacht bereikbaar. Chatten kan via centrumseksueelgeweld.nl. Klinisch psycholoog Iva Bicanic is behalve coördinator van het centrum ook hoofd van het landelijk Psychotraumacentrum van het UMC Utrecht.
Bron: Voxweb >>
Misbruikslachtoffers: ‘Je houdt altijd het idee dat je nee had kunnen zeggen’
Seksueel grensoverschrijdend gedrag kent veel verschillende vormen. Het hoeft niet altijd gepaard te gaan met geweld en kan geleidelijk in een relatie sluipen. Vox sprak drie studenten die slachtoffer werden van misbruik. Ze vertellen over taboes en de (mentale) gevolgen waar ze nog altijd mee kampen.
Julie* (24): ‘Ze kon enorm kwaad worden’
Julie was 13 toen ze voor het eerst in contact kwam met Diana, een 21-jarige vrouw die ze online had leren kennen. Ze had maar weinig contact met leeftijdsgenootjes en het klikte met Diana.‘Ze wist heel goed wat ze moest zeggen tegen een 13-jarige. Ik was “zo volwassen voor mijn leeftijd, zo slim en zo speciaal”. Dan ga je dat uiteindelijk geloven.’ Het contact bleef in die tijd online, maar werd steeds intensiever, waarbij Diana ook om expliciete foto’s en opnames begon te vragen. ‘Ik wist ergens wel dat ik daar niet in mee moest gaan. Je hoort het overal, en ook mijn ouders waarschuwden er regelmatig voor om niets online te delen. Tegelijkertijd overheerste bij mij het gevoel dat dit anders was. Dat dit echte liefde was.’
Hulp na ongewenste seks
Heb je een ongewenste seksuele ervaring meegemaakt? Bij het Centrum Seksueel Geweld kun je terecht voor hulp. Chatten of bellen is anoniem: 0800-0188. De Radboud Universiteit heeft vertrouwenspersonen voor medewerkers en studenten waar je ongewenst gedrag kunt melden. Zij zijn hier te vinden.
Lees hier een interview met klinisch psycholoog Iva Bicanic, coördinator van het Centrum Seksueel Geweld, waarin ze uitlegt waarom seksueel geweld zo ingrijpend is en hoe de sociale omgeving het beste kan omgaan met dit fenomeen.
Na een tijd kapte Diana het contact af. Ze zou hebben ingezien welke problemen ze kon krijgen wanneer het contact tussen haar en de minderjarige Julie zou uitlekken. Jaren gingen voorbij, totdat Julie op 21-jarige leeftijd opnieuw door Diana benaderd werd.
‘Dat was een heel raar moment. Omdat ik destijds echt aan haar gehecht was geraakt en niets liever wilde dan met haar samen zijn. Maar tegelijkertijd was ik heel boos over wat er gebeurd was. Ook wilde ik weten of ze nog beelden van mij had. Dat was de reden dat ik inging op haar contactverzoek. En dan word je toch weer terug de relatie ingezogen.’
De twee kregen een langeafstandsrelatie, waarbij ze elkaar af en toe in het echt zagen en de verhoudingen steeds grimmiger werden. ‘Ze kon enorm kwaad worden en ineens klaar met me zijn. Uiteindelijk ging ik alles doen om dat te voorkomen, en raakte ik compleet geïsoleerd. Tot zij de enige was die ik nog had.’
Julie deed daardoor bijna automatisch wat Diana van haar vroeg. ‘Zo verwachtte ze dat ik de hele dag door en zelfs ’s nachts een telefoonverbinding met haar openhield, zodat ze me kon horen. Als de lijn wegviel, werd ze boos. Als ik eigen plannen maakte, werd ze boos. Als ze iets seksueels wilde en dat niet kreeg, werd ze boos.’
‘Misbruik hoeft niet te betekenen dat je ergens de bosjes ingesleurd wordt’
Zo kwam het voor dat Julie meermaals ongewenste seks had met Diana. ‘Anders werd ze agressief. Toegeven was voor mij een makkelijke manier om te voorkomen dat ze kwaad werd. Dat waren de moeilijkste momenten, de momenten waarvan ik achteraf dacht: had ik maar nee gezegd.’ Julie heeft lang het gevoel gehad dat de schuld bij haarzelf lag. ‘Dat is het complexe van een situatie waarin je niet fysiek, maar mentaal gedwongen wordt. Dat je altijd het idee houdt dat je nee had kunnen zeggen. Ik hád nee kunnen zeggen, maar op dat moment voelde het alsof dat niet kon.’
Dat is ook de reden dat Julie nu haar verhaal deelt. ‘Misbruik hoeft niet te betekenen dat je ergens de bosjes ingesleurd wordt en een mes op je keel krijgt. Het kan ook zijn dat iemand je het gevoel geeft dat je begrepen wordt en op die manier misbruik van je maakt.’ Inmiddels zit Julie in therapie en kan ze praten over wat haar is overkomen. ‘Ik heb me heel lang schuldig en vies gevoeld. Nu ben ik op het punt beland dat ik gewoon pissig ben. Dat is heel bevrijdend eigenlijk.’
Toch zullen de gebeurtenissen altijd deel uit blijven maken van haar leven. ‘Ik ben door EMDR-therapie [Eye movement desensitization and reprocessing, een behandeling voor traumaverwerking, red.] gelukkig al veel minder in paniek. Ik zal het altijd moeilijk blijven vinden als mensen boos op me zijn, maar hoop dat ik daar in de toekomst beter mee om leer gaan.’
Illustratie: Ivana SmudjaWies* (22): ‘Als ik pijn had, zei hij dat het erbij hoorde’
Vorig jaar zomer ontmoette Wies via de datingapp Bumble Stefan*. Het daten verliep volgens het boekje, maar stap voor stap kreeg Stefan meer overwicht. Als Wies aangaf geen seks te willen, overtuigde hij haar het toch te doen. ‘Als ik dan pijn had, zei hij dat het erbij hoorde en dat ik de pijn moest accepteren in plaats van dat hij stopte.’ Doordat hij continu op haar inpraatte, begon Wies te geloven dat het normaal was dat dit gebeurde. Het trauma volgde pas later.‘Ik kreeg de diagnose PTSS [posttraumatische stressstoornis, red.] en ben daarvoor behandeld met behulp van EMDR. De diagnose kwam als een klap. Het was heel veel in één keer. Ook had ik veel vragen. Wat was mij nou weer overkomen? Waarom ik? Waarom had ik niet door dat Stefan me aan het misbruiken was?’
De vragen gingen gepaard met een schuldgevoel. ‘Ik had het idee dat het allemaal aan mij lag. Daar heb ik echt flink aan moeten werken bij de psycholoog. Ook begrepen sommige mensen in mijn omgeving niet waarom ik de relatie met Stefan niet eerder had beëindigd. Hoe kon ik bij hem blijven, terwijl hij op zo’n slechte manier met mij omging?’
‘Hij probeerde mij continu afhankelijk van hem te maken’
Ze geeft aan dat een relatie verbreken soms een stuk lastiger is dan je denkt. ‘Iemand kan zoveel invloed op je uitoefenen dat je voor je gevoel echt niet zomaar weg kan. Hij probeerde mij continu afhankelijk van hem te maken.’ Zo kocht hij – tegen Wies’ zin in – veel dure cadeaus en sprak hij al heel snel over samenwonen. ‘Dat wilde ik eigenlijk allemaal niet. Ik kon op dat moment geen cadeaus teruggeven en was me bewust van de scheve machtsverhoudingen die dan zouden ontstaan.’
Op het moment zelf had Wies niet door dat Stefan over haar grenzen heen ging. ‘Een deel van mijn omgeving kon dat niet begrijpen, dat was heel moeilijk voor me.’ Bij de psycholoog leerde ze hier meer over. ‘Het brein kan een trauma blijkbaar heel lang onderdrukken. Daardoor kun je letterlijk vergeten wat er is gebeurd.’
Ze hoopt dat mensen in het vervolg minder snel hun oordeel klaar hebben, zeker op het moment dat slachtoffers voor het eerst over hun ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag vertellen. ‘Mijn advies is: luister vooral. En als je vragen hebt, check dan eerst of het oké is om over het onderwerp door te praten.’ De EMDR is inmiddels afgerond, maar Wies praat nog regelmatig met haar psycholoog. ‘Ook na de behandeling van een trauma als seksueel misbruik ben je niet opeens weer helemaal de oude. Officieel ben ik hersteld van PTSS, maar de geheugen- en concentratieproblemen hebben nog steeds een grote impact op mijn leven.’
David* (25): ‘Hij greep mijn hoofd vast’
David werd als kind misbruikt. Later had hij een relatie waarin seksueel misbruik voorkwam en in zijn studententijd kreeg hij meerdere malen met seksueel grensoverschrijdend gedrag te maken. ‘Kut gezegd is het dus wel een beetje een terugkerend thema in mijn leven.’De laatste keer dat David werd misbruikt, was toen hij na een bestuursavond met een jongen mee naar huis ging. ‘Die wilde allerlei seksuele handelingen uitproberen. Blijkbaar voelde hij zich ook uitgenodigd om me te penetreren. Ik heb dat kunnen stoppen, maar er was wel meer aandringen voor nodig dan ik had verwacht.’
Elkaars persoonlijke grenzen niet respecteren, komt vaker voor binnen verenigingen, vertelt David. ‘Het gaat er losbandig aan toe. Er wordt veel gedronken en onenightstands zijn vrij normaal. Ik kwam erachter dat mensen snel denken dat het geoorloofd is om grenzen over te gaan die je nog niet eens duidelijk hebt kunnen stellen.’
‘Door over deze ervaringen te beginnen, breng je heel wat teweeg’
Zo ook tijdens een afspraakje met een andere jongen die hij had leren kennen in zijn bestuursleven. ‘Er was eigenlijk niks aan de hand, totdat hij mijn hoofd vastgreep en om zijn penis duwde. Hij bleef er druk op houden. Het kwam voor mij een beetje uit het niets. Ik dacht ‘dit gaan we niet doen’ en ben weggegaan.’
Hoewel er verschillende vertrouwenspersonen aan de universiteit zijn, is David daar niet naartoe gestapt. ‘Ik heb op dit moment al genoeg moeite met mijn stu-die. Daarnaast had ik de afgelopen jaren bijna fulltime therapie voor het kindermisbruik, en nog steeds. Dat vind ik prima, maar het laat weinig ruimte over om een heel ander emotioneel beladen traject in te gaan.’
Ook vond David het lastig om deze incidenten in zijn bestuur aan te kaarten. ‘Je zit in een groep waarin je elkaar allemaal kent. Door over deze ervaringen te beginnen, breng je heel wat teweeg. Als je daar op dat moment stevig genoeg voor in je schoenen staat, hoeft dat niet per se negatief te zijn, maar ik had wel andere dingen aan mijn hoofd.’ David laat het erbij. ‘Deze ervaringen zijn een ‘lichte’ variant van wat ik in mijn verleden al heb meegemaakt. Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt veel voor in studentenkringen. Ik heb niet het gevoel dat ik echt een andere keuze heb dan dat te accepteren.’
Ook al heeft David zelf geen hulp gezocht op de campus, hij denkt wel dat de universiteit studenten bewuster kan maken van ongewenst gedrag. ‘Consent is een heel leuk begrip, maar na een aantal biertjes staat dat niet meer in ieders woordenboek. Wat ik heb meegemaakt, zal gelukkig niet iedereen overkomen. Maar een ongewenste aanraking zit in een klein hoekje. Let daarop en praat erover.’
*Alle namen in dit artikel zijn op verzoek van de geïnterviewden gefingeerd. De echte namen zijn bekend bij de redactie.
Bron: Voxweb >>
‘Ik wist meteen: dit loopt fout af’: slachtoffer getuigt over seksueel geweld op Tinder
Een op de drie gebruikers van dating apps wordt slachtoffer van misbruik of geweld, meldden hulplijn 1712 en onderzoekers van de UCLL recent. Auteur, coach en keynote speaker Karen Adriaenssen was één op de drie. Dit is haar verhaal.
Wat een leuke eerste ontmoeting met een Tinderdate moest worden, draaide uit op een regelrechte nachtmerrie. Op haar 25ste werd Karen Adriaenssen in haar eigen appartement vijf keer verkracht door P. Vandaag doet ze haar verhaal om andere slachtoffers te helpen: ‘Ik hoop dat zij hier kracht uit halen om op te komen voor zichzelf.’
De ontmoeting met P.
Het verhaal van Karen speelde zich af in december 2015. Tinder bestond amper drie jaar en was nog niet mainstream. Karen was toen 25. Ze omschrijft zichzelf als een bezige bij, een ongelukkig meisje met een grote glimlach aan de buitenkant. Ze hield van dansen, zingen en acteren. Ze was op zoek naar zichzelf. ‘Ik hunkerde naar warmte, liefde en goedkeuring.’Die kreeg ze van P., met wie ze op Tinder matchte. Hij was knap en attent, gaf haar bakken aandacht en beloofde haar hemel op aarde. Dat bleek te mooi om waar te zijn. ‘Het was kerstperiode. Samen met een vriendin zette ik de kerstboom op en ik legde mijn gsm aan de kant. Even later zag ik dat P. berichten stuurde. Hij was kwaad, bitter en verweet me dat ik hem negeerde. Ik excuseerde me en stuurde hem een foto van mijn versierde kerstboom als bewijs. Op het moment drong het niet door dat dat een rode vlag was. Achteraf gezien hadden de alarmbellen moeten afgaan.’
Na drie weken onafgebroken chatten, wilden de twee elkaar ontmoeten. P. vroeg of dat bij Karen thuis kon. Dat wimpelde ze af. ‘Dat was mijn regel: ik sprak altijd af op publieke plaatsen.’ Maar P. hield hardnekkig vol: ze kenden elkaar ondertussen toch? Vertrouwde ze hem dan niet? Karen hield voet bij stuk, maar P. wist zich op een sluwe manier op te dringen. ‘Een halfuurtje voor de afspraak zei hij dat hij zich niet goed voelde. Hij vroeg of dat toch niet thuis kon doorgaan. We zouden sushi bestellen en hij zou een fles wijn meenemen. Er hoefde toch helemaal niets te gebeuren?’
De verkrachting
Toen P. aankwam en Karen de deur opendeed, verstijfde ze compleet. ‘Zijn kille blik en zijn bedreigende houding vergeet ik nooit. Ik wist meteen: dit loopt fout af. Ik kon niet aan hem ontsnappen, dus ik probeerde de knop om te draaien. Ik liet hem binnen, in de hoop dat mijn gevoel verkeerd zat.’ Helaas, de intenties van P. werden erg snel duidelijk.Wat daarna volgde, was voor Karen onnoemelijk zwaar. ‘Hij trok hardhandig de kleren van mijn lijf en verkrachtte me. Ik had nog nooit zonder condoom gevreeën, omdat ik drager ben van het BRCA1-gen, waardoor ik een verhoogd risico op borst- en eierstokkanker heb. Ik mocht dus geen hormomen meer innemen.’ Ze kon niet om hulp roepen, haar gsm was buiten handbereik. ‘Ik was verstijfd, doodsbang, compleet overdonderd. Ik probeerde me te herpakken, vroeg hem met aandrang om het huis te verlaten. Maar hij verkrachtte me opnieuw.’ Daarna dwong hij Karen de slaapkamer in, waar hij haar bont en blauw sloeg. Ze werd opnieuw verkracht. Een derde, vierde en vijfde keer. ‘Ik dacht dat het mij nooit zou overkomen. En dat ik mezelf zou kunnen verdedigen, moest het wel zo zijn. Maar het overkwam mij toch.’
De aangifte
En toen? ‘Toen gebeurde er niets. Het drong niet tot me door. Hij vertrok en ik voelde me triest, boos, vies en gebruikt. Dezelfde dag ging ik gewoon werken en voelde ik me compleet losgekoppeld van de realiteit. ‘S avonds stond ik met trillende benen in de apotheek en vroeg ik de morning-afterpil.’ Karen vertoonde heel wat tekenen van post-traumatische stressstoornis. Ze wiegde zichzelf als een klein kind, huilde tot ze in slaap viel. Maar het leven ging door: ze gaf dansles, ze zong, ze werkte, ze glimlachte. Tot haar lijf het compleet begaf.‘Ik klapte ineen en leefde wekenlang in een roes. Ik had niemand verteld wat mij was overkomen, behalve aan mijn beste vriendin Soe. Maar gek genoeg herinner ik mij daar achteraf helemaal niets van. Zij was blijkbaar de eerste die het daad ook bij naam noemde: wat ik meegemaakt was een verkrachting. Dat kwam veel later pas binnen, tijdens mijn zangles. Het lukte me fysiek niet meer om te zingen. Mijn zangcoach Goele – die toevallig ook lifecoach is en zelf slachtoffer van seksueel misbruik – wist dat er meer scheelde. Ik vertelde haar alles en besefte het dan pas: ik ben verkracht.’
Karen besloot, mede dankzij de steun van haar coach en vriendin, om aangifte te doen. ‘Ook al was er op dat moment al kostbare tijd verstreken’, vertelt ze. ‘Ik deed mijn verhaal bij twee mannelijke politiemannen, wat een erg intimiderende en ongemakkelijke ervaring was. Ik herinner me hallucinante opmerkingen die ik kreeg toen ik zei dat de penetratie pijnlijk was: “verkrachting of niet: de vagina wordt toch vanzelfsprekend vochtig bij penetratie?” Een verklaring die volgens mij alle menselijkheid in dit proces schendt.
Later werd P. ook verhoord en zijn versie werd al snel voor waar genomen. ‘Hij vermoedde, zo had hij de agenten vermeld, dat ik aangifte had gedaan omdat hij mijn liefde niet had beantwoord. Hij had genoten van die ene nacht, maar meer voelde hij niet voor mij. En daarvoor had ik wellicht wraak willen nemen met een valse aangifte.’
De overwinning
En toen? Toen gebeurde opnieuw niets. De verkrachting bleef ongestraft, de zaak werd geseponeerd en P. liep vrij rond. ‘Er moeten minstens twee andere mensen zijn met hetzelfde verhaal die dezelfde naam doorgeven. Dan pas werd het serieus genomen. Ik had twee keuzes: ofwel koos ik ervoor om eeuwig kwaad en verdrietig te zijn en in mijn slachtofferrol te blijven, ofwel moest ik opnieuw mijn leven in handen nemen.’Karen koos ervoor om te leren accepteren wat haar was overgekomen. Ze volgde therapie, leerde haar trauma verwerken en besloot om zichzelf weer op te bouwen. ‘Ik vergaf mijn verkrachter. Dat deed ik niet voor hem, maar voor mezelf. Ik wil geen wrok koesteren, ik wilde hem geen macht meer geven over mijn leven. Ik wilde dit leren loslaten, enkel zo kon ik vooruit. Begrijp me niet verkeerd. Dit heeft bloed, zweet en tranen gekost tijdens mijn therapie behandeling. Maar het is me wel gelukt. ’
Precies twee jaar na de verkrachting sloeg het noodlot weer toe. Karen kreeg te horen dat ze borstkanker had. ‘Een agressieve vorm van kanker – ontstaan door die BRCA1-gen – en die ging gepaard met heel wat complicaties. Ook dan was het makkelijk geweest om te denken: waarom ik? Maar ik koos om te vechten en ik won’, vertelt ze.
Karen leerde haar uitdagingen om te buigen tot opportuniteiten. Dat is nu haar beroep. Ze helpt ondernemers naar een succesmindset. Na de verkrachting gaf ze zichzelf en de liefde een tweede kans. ‘Ik begreep al snel dat het geen zwart-witverhaal hoefde te zijn. Ik durfde opnieuw te Tinderen, alleen was ik deze keer nog veel voorzichtiger. Ik ontmoette er de liefde van mijn leven, met wie ik nu samenwoon. Ik ben op het punt te bevallen van ons kindje. Elke dag tel ik mijn zegeningen. Wil dat zeggen dat ik er compleet overheen ben? Natuurlijk niet. De verkrachting was veruit het moeilijkste dat ik ooit heb meegemaakt. Als ik erover praat, herbeleef ik die momenten telkens opnieuw’, zegt ze geëmotioneerd. ‘Ik worstel er soms nog steeds mee. Maar is helemaal oké. Want Ja, dit is me overkomen. Maar het definieert absoluut niet wie ik ben.’
‘En mocht je een slachtoffer zijn, praat erover’, zegt Karen. ‘Mocht je iemand kennen die slachtoffer is, oordeel niet over die persoon. Leen je luisterend oor en help! Help deze mensen begeleiden naar therapie, naar de politie. Praten en erkennen heelt. Het helpt je die gebeurtenis een plaats te geven en dit trauma te verwerken.’
Bron: Weekend.Knack.be >>
Meer slachtoffer-dadergesprekken na The Voice, ook Sonja sprak haar verkrachter: ‘Ik ben oké met hem’
Steeds meer zedenslachtoffers vragen om bemiddeling met ‘hun’ dader. Ook Sonja ging in gesprek met de man die haar bijna 20 jaar geleden verkrachtte. “Ik voel meer rust”, zegt ze. “Ik kan hem nu tegenkomen op straat.”
Afgelopen jaar ontmoette Sonja de man die haar 20 jaar geleden verkrachtte toen ze onderweg naar huis was. “Hij sprong ineens voor mijn fiets”, vertelt ze. Hij vroeg hoe laat het was. “Ik heb uit mijn binnenzak mijn telefoon gepakt en toen ik omhoog keek zag ik dat hij een mes in zijn hand had.”
Doodsangsten
“Ik besefte me al heel snel, dit is geen grap”, zegt ze. “Ik moest met hem meelopen een stuk van de weg af. Er stond een container, ik moest mijn fiets neerleggen. En daar heeft hij me verkracht.” Sonja stond doodsangsten uit. “Het grootste verlies wat ik daar geleden heb, is dat je niet weet wat iemand gaat doen. Ik was bang dat ik het niet zou overleven.”“In mijn hoofd nam ik afscheid van mijn familie en van mijn vriend en vriendinnen. Ik dacht dat ze me zouden vinden. Ik heb heel erg geprobeerd op hem in te praten om hem op andere gedachten te brengen.” Toen de man klaar was, gaf hij Sonja haar kleding terug. “Hij vroeg of het verder goed ging en is weggelopen.”
30 maanden cel en tbs
In shock raapte ze haar spullen bij elkaar. Thuis kwamen alle emoties. “Toen ben ik gaan gillen en schreeuwen.” Haar moeder hoorde haar al vanuit de verte aankomen. Ze wist direct dat er wat aan de hand was. “Ik was ook heel bang met fietsen dat hij alsnog achter me aankwam.”De politie kamde het gebied volledig uit, maar vond de verkrachter niet direct. De man werd gepakt nadat hij nog een slachtoffer maakte. “Hij had haar telefoon gepakt en ging ermee bellen.” Hij werd uiteindelijk veroordeeld tot 30 maanden cel en tbs. Het bleek te gaan om een man met een gezin. “Er waren ook collega’s van hem bij de rechtszaak aanwezig, die hadden het ook niet aan zien komen”, vertelt Sonja.
Nachtmerries
Ze kreeg last van de gebeurtenis, zo kreeg ze bijvoorbeeld nachtmerries. “Ik schaamde me er ook heel erg voor. Ik woonde in een klein dorp, iedereen wist wat er gebeurd was. Ik werd soms aangesproken.” ‘s Nachts durfde ze niet meer naar de wc. Ze was bang dat hij in de kamer zou staan als ze terugkwam.“Ik heb me ook heel lang onveilig gevoeld om mijn haar los te dragen”, zegt ze. De man die haar verkrachtte vond haar mooier als het los zat, zei hij. Met een mes sneed hij het elastiekje kapot. “Ook heb ik lang geen lichte kleding te dragen om niet op te vallen.” Sonja is na al die jaren nog steeds alert: “Als ik ga hardlopen in de avond, ga ik op de doorgaande weg. Ik heb altijd mijn telefoon bij me.”
INFO
Meer herstelgesprekken in zedenzaken
Perspectief Herstelbemiddeling brengt slachtoffers en daders van ieder type misdrijf met elkaar in contact. Afgelopen jaar zag de organisatie een toename van het aantal zedengerelateerde zaken. Het aandeel zedenzaken steeg van 22 procent (231 zaken) in 2021 naar 32 procent (396 zaken) in 2022.Het ging in die zaken om seksueel grensoverschrijdend gedrag, seksueel misbruik, seksueel geweld (verkrachting) of incest. Volgens de organisatie kwamen er meer aanmeldingen na de BOOS-uitzending over The Voice. Ook speelt een nauwere samenwerking met de zedenpolitie een rol. “De politie wijst slachtoffers op deze mogelijkheid of verwijst ze rechtstreeks naar ons.”
“Slachtoffers kunnen altijd ook nog aangifte doen, maar vaak kiezen ze niet voor deze soms moeilijke weg, ook omdat bewijs er vaak niet is of mager is. Of omdat ze de dader kennen en ze hem of haar nog tegen komen”, legt Perspectief Herstelbemiddeling uit.
‘Als mens zien’
Tijdens haar studie begint Sonja na te denken over waarom mensen slechte dingen gaan doen. Na al die jaren wilde ze hem als mens zien. “Hij is lang een monster geweest in mijn nachtmerries. Ik heb angst gehad om hem weer tegen te komen. Angst dat hij nieuwe slachtoffers zou maken.”Ze wilde ‘de lading’ van hem afhalen. “Ik heb veel over hem geschreven en gesproken, maar nooit met hem.” Ze was ook benieuwd hoe het hem vergaan was. “En ik wilde vertellen hoe het mij vergaan was, maar ook dat het voor mij oké was. En dat als ik hem op straat zou tegenkomen dat ik dan oké met hem was. Dat ik hem gedag zou kunnen zeggen. Dat ik hem als mens zie.”
‘Nu had ik de regie’
Het was doodeng, vertelt Sonja over de ontmoeting. “Maar het was ontzettend goed voorbereid door de bemiddelaar, zij was heel zorgvuldig”, zegt ze. Ze ging er met vertrouwen in. “De 20-jarige Sonja reageerde. Je gaat iemand zien die zoveel overhoop geschopt heeft, zoveel narigheid veroorzaakt heeft. Niet alleen in mijn leven, maar ook in mijn directe omgeving.”Ze koos zelf het moment dat ze naar binnen kon lopen en bepaalde hoe de ruimte eruit moest zien. Ze had gevraagd om veel licht. “Ik had de regie, hij was mijn leven ingekelderd met een mes. Nu had ik de regie om de kamer binnen te stappen. Dat vond ik heel fijn.” Ook haar broertje was meegekomen en bleef in de buurt. Haar haar droeg ze los.
INFO
Heb jij zelf behoefte om te praten over jouw ervaring met seksueel grensoverschrijdend gedrag? Je kunt terecht bij Slachtofferhulp Nederland via 0900-0101 of chatten via de website.‘Betekende veel voor mij’
Haar verkrachter vond het heel spannend. “Ik heb hem een hand gegeven, hij was heel open, hij was er echt voor mij”, vertelt ze. “Hij was daar vrijwillig, dat betekende veel voor mij. Hij nam de verantwoordelijkheid om vragen te beantwoorden.” Ze spraken 2,5 uur met elkaar. “Hij had echt spijt.”“Ik wilde echt van mens tot mens een gesprek voeren”, blikt Sonja terug. “De eerste jaren had ik het niet gekund, ik was boos en wilde hem wat aandoen. Toen had ik het niet op deze manier kunnen doen.” Lang zag ze hem als monster, kon zijn straf niet hard genoeg zijn. “Maar op een gegeven moment ben ik dat anders gaan bekijken.”
Van hart tot hart
Uiteindelijk spreekt ze uit dat ze hem een knuffel wilde geven. “Omdat het zo’n puur gesprek was, in wat hij voor mij in dat gesprek betekend had en de openheid die hij gaf”, legt ze uit. “Met een knuffel zitten de harten dicht bij elkaar, voor mij voelde het goed om dit zo te doen.” Ze kan zich voorstellen dat niet iedereen dit zo voelt. “Ik ben er naartoe gegroeid.”“De eerste paar jaar stond ik vol boosheid en angst in het leven, pijn en woede. Dat is een energie die laag is en mij niets oplevert, hoe begrijpelijk het ook is. Maar op de lange termijn denk ik dat de energie van liefde en anders naar mensen kijken meer oplevert en mij rust geeft.” Ze had zich altijd afgevraagd of hij boos zou zijn of voor de deur zou kunnen staan. Na het gesprek was de angst weg, ze voelde rust. “Ik merkte dat de cirkel echt rond was en het voor mij goed is.”
‘Ik ben oké met hem’
Een deel van haar omgeving begreep het gesprek niet, ze waren veroordelend. “Daardoor ging ik zelf ook twijfelen, is het raar dat ik dit wil? Moet ik het wel doen?” Ze waren bang dat het slecht zou uitpakken. “Ze begrepen het helemaal niet, maar ik wilde een andere manier vinden om naar hem te kijken zodat ik met een andere blik verder kon leven.” Nu ze zien wat heeft het opgeleverd, zijn ze blij dat Sonja het wel gedaan heeft.“Slachtoffer en dader hebben onvermijdelijk een relatie met elkaar”, zegt Sonja. “Die is anders dan met je vriend of vriendinnen, maar het slachtoffer kan niet zonder de dader.” Het is strijd en conflict, maar die strijdbijl moet begraven worden. “Niet tegenover elkaar, dan kan een gesprek lucht en ruimte bieden.”
Petra (53): “Omdat zijn vrouw MS had, wilde mijn collega met mij naar bed”
Grensoverschrijdend gedrag is – helaas – van alle tijden en daarom iets waar we het over moeten blijven hebben. Als les voor daders, als steun voor slachtoffers. Omdat victim blaming écht moet stoppen. In de wekelijkse rubriek ‘Waarom heb ik toen niets gezegd?’ delen lezeressen grensoverschrijdende situaties waarin ze verstijfden. Deze week Petra (53) die seksuele intimidatie meemaakte op de werkvloer.
“Joris en ik zitten samen achter de computer. Hij droeg me ineens op om over te werken. Dat gebeurt nooit. Ik voel zijn lijf, dat akelig dichtbij het mijne zit en steeds dichterbij lijkt te komen. Terwijl we samen een nieuw programma installeren – iets wat plotseling met spoed moest gebeuren – begint Joris over zijn vrouw. ‘Ze heeft MS’, vertelt hij me meelijwekkend. ‘We hebben geen seks meer. Ik mis het heel erg.’ Ik voel hoe mijn maag zich samenkrimpt. Wat zijn Joris’ bedoelingen? ‘Ik zoek iemand waar ik dat mee kan doen’, vervolgt Joris. ‘Iemand die ik goed ken. Zoals jij. Je weet toch dat ik heel goed bevriend met de baas ben?’ Ik zeg geen woord. Ik voel me vies en in de val gelokt. Hoe kom ik hier weg?”
Een hand langs mijn borsten
“In het bedrijf waar ik enkele jaren geleden werkte, was ik de enige vrouw. ‘Hé typmiep’, werd er steevast naar me geroepen als ik op kantoor verscheen. ‘Ben je dit weekend nog van bil gegaan?’ Ik vond het vreselijk, de neerbuigende opmerkingen en het seksuele sfeertje, maar ik durfde er niets van te zeggen. Vaak negeerde ik de opmerkingen, deed ik alsof ik het niet hoorde. Nu denk ik vaak: ik had gewoon moeten zeggen dat ze hun mond moesten houden.Joris deed nooit mee met het ordinaire geroep. Hij was juist mijn baken binnen het bedrijf. Mijn baas kon behoorlijk uit zijn slof schieten. Als een van zijn beste vrienden wist Joris hem altijd te kalmeren en vaak nam hij het voor me op. Toch viel het me op dat hij steeds vaker heel dichtbij me kwam. Hij liep vlak achter me langs, raakte me zachtjes aan of streek met zijn hand langs mijn borsten. Ik verstijfde op zo’n moment en durfde er niets van te zeggen. Het gebeurde toch vast per ongeluk? Toen hij plotseling voorstelde – nee – verkondigde dat ik samen met hem moest overwerken, was ik op mijn hoede.
Ik had die baan echt nodig
Ik praatte mezelf de hele dag in dat ik niets achter zijn gedrag moest zoeken en dat ik hem niet mocht wantrouwen. Toen hij over zijn vrouw en over een seksmaatje begon, gingen alle alarmbellen af. Ik had moeten zeggen dat ik niet gediend was van dat soort privé-informatie, maar wederom bevroor ik. Zeker toen Joris meermaals benadrukte hoe goed hij bevriend was met onze baas, durfde ik geen woord tegen hem in te brengen. Hij zei het niet zo expliciet, maar ik voelde aan alles dat het een dreigement was: denk maar niet dat je tegen me in kunt gaan, ik heb macht en kan je zo uit het bedrijf laten zetten.Hij wist dat ik me dat niet kon permitteren. Als alleenstaande moeder met drie kinderen had ik iedere cent nodig. Misschien bleef ik daarom ook wel zo lang bij een bedrijf werken waar seksuele intimidatie en denigrerende opmerkingen aan de orde van de dag waren.
Steeds meer fouten maken
Terwijl Joris steeds meer uitweidde over zijn seksuele behoeftes, bedacht ik godzijdank een uitweg waarmee ik geen stampij hoefde te maken of mijn baan op het spel zette. In een paar zinnen berichtte ik mijn nieuwe vriend dat mijn collega het op me gemunt had en dat hij me moest komen redden. Nog geen tien minuten later werd er op de deur gebonsd. ‘Wat doet hij nou hier?’, vroeg Joris, niet echt geamuseerd van het gezelschap.Ik verzon dat mijn vriend ‘toevallig in de buurt was’. Plotseling sloeg Joris helemaal om. Weg was zijn vriendelijke houding naar mij. Sterker nog, het overwerken was ineens niet meer nodig. Ik kon gaan. Dat bevestigde voor mij dat hij maar één reden had om met mij op kantoor te willen blijven. Die ene avond en de andere seksuele opmerkingen van mijn collega’s maakten me zo ongemakkelijk dat ik steeds meer fouten maakte op de werkvloer en binnen een maand uit het bedrijf werd gebonjourd. Financieel was dat even ingewikkeld, maar als ik nu terugkijk was het maar goed ook.
Lag het aan mij?
De afgelopen jaren dacht ik nog vaak aan het incident. Gek genoeg nam ik het mezelf lang kwalijk. Had ik iets gedaan waardoor ik Joris een verkeerde indruk van onze band had gegeven? Was ik te uitdagend gekleed? En waarom had ik niet gewoon korte metten gemaakt met dit ongepaste gedrag van mijn collega’s? Ik had hem een klap moeten geven toen hij langs mijn borsten streek; ik had hem moeten zeggen dat hij zijn seksuele behoeftes maar met zijn vrouw moest bespreken.Hoe meer ik erover praat met vriendinnen, hoe meer ik ontdek dat het niet aan mij lag. Dat werd maar weer bevestigd toen het nieuws naar buiten kwam over grensoverschrijdend gedrag bij The Voice. Het laat zien hoe venijnig machtsmisbruik is. Ik hoop dan ook dat mannen, vooral mannen in machtsposities, zien hoe voorzichtig ze met hun positie moeten omgaan. Doe aan zelfreflectie, realiseer je in welke positie je zit en let op je gedrag. Geen enkele functieomschrijving kan het goedpraten dat je je respectloos gedraagt tegenover anderen.”
Bron: Libelle >>
Dit is waarom we seksueel geweld binnen relaties niet mogen vergeten
:format(jpeg):background_color(fff)/https%3A%2F%2Fwww.bedrock.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2023%2F12%2Fseksueel-geweld-1.jpg)
Seksueel geweld vindt op verschillende manieren plaats. Vaak wordt er gedacht dat de aanstichter van een aanranding of verkrachting een vreemde is, maar dit hoeft helemaal niet het geval te zijn. Verkrachting vindt namelijk ook plaats binnen relaties.
In 1991 werd verkrachting, oftewel seksueel geweld, binnen het huwelijk strafbaar gesteld in Nederland. Daarvoor was het hebben van seks met je partner één van de echtelijke verplichtingen. Zelfs wanneer één van de twee partners geen toestemming gaf voor de geslachtsgemeenschap.
Seksuele zelfbeschikking
Aan het eind van de jaren zestig verkondigden Nederlandse feministen dat seksueel geweld vaak binnen het huwelijk plaatsvond. Dit had alles te maken met de ongelijke machtsverhouding tussen mannen en vrouwen, juist ook binnen seksuele relaties. Vrouwen moesten volgens hen vrij over hun lichaam kunnen beschikken, en zelf kunnen uitmaken met wie ze seks hebben en wanneer.In 1991 werd de wet zodanig aangepast dat verkrachting binnen het huwelijk strafbaar werd. Daarnaast werd de definitie van dwang uitgebreid, geweld of de dreiging ervan werd vanaf toen niet meer als enige dwangmiddel gezien.
Vormen van seksueel geweld
Er zijn verschillende vormen van seksueel geweld binnen een relatie. Zo kan er sprake zijn van fysieke dwang, maar de man kan ook een sociale of normerende druk uitoefenen. De man eist bijvoorbeeld seks omdat hij dit als een plicht ziet binnen de relatie of omdat hij veel geld uitgeeft aan zijn vrouw en daar seks voor terug verwacht. Vrouwen gaan er vaak in mee om ruzie en geweld te voorkomen, of uit angst.Boosheid, vijandigheid, wraak of vernedering zijn beweegredenen voor mannen wanneer het op seksueel geweld aankomt. Daarnaast zijn er mannen die hun seksuele bevrediging willen afdwingen en controle over hun partner willen verkrijgen. Verder wordt een klein percentage mannen als obsessieve of sadistische verkrachters beschouwd. Zij willen extreme of perverse seks uitoefenen of vanuit lust hun partner pijn doen.
Gevolgen
Slachtoffers van seksueel geweld binnen een relatie hebben verschillende lichamelijke klachten. Daarnaast zijn zeer ernstige psychologische problemen en stoornissen een gevolg, depressies en het post traumatisch stress syndroom (PTSS) komen bijvoorbeeld vaak voor. Uit onderzoek blijkt zelfs dat slachtoffers een hoger risico lopen op het plegen van zelfmoord en moord.Wanneer seksueel geweld in combinatie met fysieke en geestelijke mishandeling plaatsvindt, zijn de gevolgen nog heftiger en ernstiger. Het kan op lange termijn zelfs zorgen voor een verandering in de persoonlijkheidsstructuur.
Groeiend bewustzijn
In België worden er de laatste jaren steeds meer meldingen van aanranding of verkrachting binnen een relatie gedaan bij de politie. Volgens expert partnergeweld Helen Blow is dit mogelijk het gevolg van een groeiend bewustzijn. “Door zaken als #MeToo zien mensen in dat aanranding en verkrachting niet tolereerbaar zijn, ook niet binnen vaste relaties”, vertelt ze.Ines Keygnaert (UGent), nationaal coördinator van de Zorgcentra na Seksueel Geweld (ZSG), vertelt dat seksueel partnergeweld melden lang een taboe is geweest. “Bij onze partner is het moeilijker om het als geweld te zien. Als die zin heeft in seks en zich opdringt, gaan velen denken dat ze dat moeten accepteren”, zegt Keygnaert. Desalmiettemin is er altijd sprake van grensoverschrijdend gedrag wanneer er geen wederzijdse toestemming is en de seksuele handeling tegen iemands wil in gaat.
Hulp zoeken bij seksueel geweld
Wanneer jij vindt dat er sprake is van seksueel geweld, is het verstandig om professionele hulp te zoeken. In Nederland kunnen slachtoffers van seksueel geweld terecht bij een Centrum Seksueel Geweld. Er zijn er zestien door heel Nederland. Slachtoffers van seksueel geweld krijgen hier alle benodigde zorg en aandacht op één plek. Dit bestaat onder andere uit een sporenonderzoek en medische en psychische hulp.Bron: Bedrock >>
- Je moet ingelogd zijn om een antwoord op dit onderwerp te kunnen geven.
