De freeze reactie tijdens een verkrachting
1 op de 8 vrouwen en 1 op de 25 mannen wordt eens in zijn of haar leven verkracht. Ondanks de hoge cijfers is het voor de meeste mensen moeilijk te begrijpen wat je als slachtoffer doormaakt. Mensen willen graag geloven dat als een verkrachting hen zou overkomen dat ze vechten, vluchten of zich hevig verzetten. De realiteit bewijst echter het tegendeel. Als slachtoffer kan je verstijfd raken van angst en niets doen. Dit wordt ook wel de ‘freeze reactie’ of ‘tonic immobility’ genoemd. De freeze reactie werd in een recente uitzending van Zembla ‘Verstijfd van Angst’ verder onderzocht.
70% van de verkrachtingsslachtoffers doet niets of werkt mee
Het is voor heel veel mensen niet te bevatten dat je in een levensbedreigende situatie, zoals een verkrachting, niet vlucht of vecht. Toch is dit vaak de realiteit. De freeze reactie is door klinisch psychologen goed te verklaren. Iva Bicanic, klinisch psycholoog en oprichter van het Centrum Seksueel Geweld, vertelt dat zo’n 70% van de verkrachtingsslachtoffers niets doet of meewerkt tijdens een verkrachting. Het is een overlevingsreactie van het lichaam die iedereen kan overkomen. Door niets te doen wordt de kans dat je als slachtoffer een verkrachting overleeft groter.
Als een slachtoffer zich niet verzet, is het voor de wet dan wel een verkrachting?
Officier van Justitie, Eva Kwakman, legt in ‘Verstijfd van angst’ uit, dat wanneer je je niet verzet hebt. Wanneer vanaf de buitenkant niet zichtbaar is geweest dat je het als slachtoffer niet wilde. Het voor de wet moeilijk te bewijzen is, dat sprake is geweest van een verkrachting. Wanneer een verkrachting om verschillende redenen moeilijker te bewijzen is, worden slachtoffers hier tijdens het informatief gesprek met de zedenpolitie op gewezen. In veel gevallen, zo blijkt uit de documentaire, schrikt dit slachtoffers af om een aangifte door te zetten.
Verwijtende reacties vanuit de omgeving
Naast dat een bevriezingsreactie een succesvolle aangifte moeilijker maakt, kan je als slachtoffer te maken krijgen met verwijtende reacties vanuit de omgeving. Reacties als: ‘waarom heb je je niet verzet?’, ‘kon je niet vluchten?’, kunnen maken dat je je als slachtoffer schuldig voelt aan wat er gebeurd is. Dit wordt ook wel ‘victim blaming’ genoemd. Naast dat slachtoffers die zich schuldig voelen aan wat er gebeurd is, minder snel aangifte doen bij de politie, lopen zij hierdoor ernstig vast in hun verwerking. Slachtoffers die met niet-steunende en verwijtende reacties vanuit hun omgeving te maken krijgen, kunnen het gevoel hebben voor een tweede keer slachtoffer te worden.
Steun door de omgeving van essentieel belang
Verwijtende reacties door de omgeving kunnen voortkomen uit onwetendheid. Mensen kunnen onderwerpen, zoals verkrachting, uit de weg gaan omdat dit als onprettig of zelfs eng ervaren wordt. Hierdoor kan de neiging ontstaan om weg te kijken of een foute situatie goed te praten. Dit terwijl het essentieel is dat je erkenning krijgt en op de best mogelijke manier gesteund wordt.
Het is van belang dat er op maatschappelijk niveau meer bewustwording komt voor thema’s zoals de bevriezingsreactie. Zodat je je als slachtoffer niet onbegrepen voelt en de steun krijgt die je verdient. Professionele hulp is ontzettend belangrijk, maar steun en erkenning door de omgeving is daarnaast vaak een onmisbaar onderdeel in het verwerkingsproces.
Ben je slachtoffer van verkrachting, aanranding of seksueel misbruik? Via deze deze pagina op SlachtofferWijzer lees je waar je terecht kunt voor hulp en ondersteuning op emotioneel, praktisch, juridisch en financieel gebied. Je staat er niet alleen voor.
Bron: slachtofferwijzer.nl
