Veel vrouwen verstijven bij verkrachting: ‘Intern schreeuwde ik, maar ik kon niets doen’
“Heb je je niet verzet?” Vrouwen die zijn verkracht, krijgen die vraag vaak te horen. Maar uit nieuw onderzoek blijkt dat vrouwen dat vaak helemaal niet kunnen. Zeven op de tien vrouwen bevriezen als ze worden aangevallen door een verkrachter, zij kunnen zich niet verweren.
Luna, niet haar echte naam, overkwam het. Toen ze begon met studeren, verhuisde ze naar een studentenhuis. Ze vertrouwde haar huisgenoten, één van hen zag ze zelfs als een soort oudere broer. “Hij was ongeveer 15 jaar ouder dan ik en ik ging vaak naar hem toe als ik advies nodig had.”
Schaamte te groot
“Hij is ‘s nachts een keer naar mijn kamer gekomen. Ik gaf hem heel duidelijk aan dat ik het niet wilde, maar kwam in een soort verstijving. Ik raakte mijn stem kwijt. Intern schreeuwde ik keihard, maar er kwam alleen nog een soort gepiep uit mijn keel, en ik kon me niet bewegen. Ik voelde me te verlamd om eruit te komen. Het voelde alsof iemand een glazen stolp over me heen had gezet. Om de pijn aan te kunnen moest ik me van mijn lichaam afsluiten. Ik zag het allemaal gebeuren, maar ik kon er niets aan doen.”
“Ik reageerde telkens op dezelfde manier als toen. Ik verstijfde.”
Het bleef niet bij die ene keer. Luna werd meerdere keren verkracht door dezelfde man, iedere keer bevroor ze. “Ik reageerde telkens op precies dezelfde manier als toen. Ik verstijfde.” Ze durfde het tegen niemand te vertellen, en probeerde net zoals de vorige keren gewoon door te gaan met haar leven. “Ik wilde gewoon normaal zijn, en wilde dat het niet gebeurd was. Ik schaamde me dat ik het telkens had laten gebeuren en mezelf niet had kunnen verdedigen, terwijl ik mezelf als zo’n sterke vrouw zag.”
Uiteindelijk studeerde ze cum laude af en haalde ze twee masters, maar dat betekende niet dat het goed met haar ging. “Voor de buitenwereld leek ik een succesvolle, jonge, enthousiaste vrouw met een groot sociaal netwerk en een goede baan, maar van binnen klopte het niet. Ik raakte in paniek als bepaalde mensen te dichtbij kwamen en een gezonde relatie opbouwen met een man bleek onmogelijk. Ik werd vaak getriggerd en had last van flashbacks en nachtmerries, op een gegeven moment kreeg ik een burn-out.”
Posttraumatische stress
Luna is niet de enige. Bevriezen tijdens misbruik blijkt een belangrijke indicatie dat iemand een posttraumatische stressstoornis kan krijgen. Vrouwen die verstijfden tijdens hun verkrachting, hadden een bijna drie keer zo’n grote kans op het ontwikkelen van PTSS, volgens nieuw Zweedse onderzoek. De kans dat ze een zware depressie ontwikkelden, was bijna 3,5 keer zo hoog als bij vrouwen die zich wel enigszins konden verzetten.
Volgens Iva Bicanic, hoofd van het Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht en het Centrum Seksueel Geweld, komt dat doordat verkrachtingsslachtoffers zichzelf de schuld geven dat ze zich niet verzet hebben. “Ze schamen zich ervoor.” Daardoor durven ze ook niet over de verkrachting te praten en komen ze niet tot een normale verwerking.
Geen normale verwerking
En dat terwijl het heel normaal is om tijdens een verkrachting te verstijven, zegt Bicanic. “Het is een automatische reactie van je lichaam op extreme stress, het is een overlevingsreactie. Je probeert op zo’n moment levend uit de situatie te komen – liever verkracht dan dood -, en je lichaam denkt dat dat het beste kan door te verstijven.”
Hoewel ‘niets doen’ tijdens een verkrachting in de praktijk dus normaal slachtoffergedrag is, gaat de wet ervan uit dat diegene die niet wil, gewoon kan stoppen. Bicanic: “Als je naar de politie gaat om aangifte te doen van verkrachting, dan vragen ze of en hoe je je hebt verzet. Een verkrachting wordt volgens de wet pas een verkrachting genoemd als er sprake is van geweld of dwang, terwijl daar vaak geen sprake van is. Als mensen verlammen door de angst, kunnen ze niet terugslaan.”
Wanneer is er volgens de wet sprake van verkrachting?
Op de website van het Openbaar Ministerie staat dat er sprake is van aanranding of verkrachting als er seksuele handelingen worden afgedwongen met geweld. Seksuele handelingen zijn ook strafbaar als iemand bijvoorbeeld onder invloed van middelen bewusteloos is of lichamelijk onmachtig, het wordt dan alleen geen aanranding of verkrachting genoemd. Er staat wel evenveel straf op.
“Een manier om ervoor te zorgen dat je in zo’n situatie niet verstijft, is er eigenlijk niet. Het is een hele primaire reactie van je lichaam, daar kun je je niet op voorbereiden.” Je kunt er achteraf wel voor zorgen dat je de gebeurtenis zo goed mogelijk verwerkt. “Als je het hebt meegemaakt, kun je er het beste met een professional over praten. Bij het Centrum Seksueel Geweld leggen ze je dan bijvoorbeeld uit dat ‘niets doen’ normaal slachtoffergedrag is, en ze helpen je ook de dagen en weken erna door te komen. Ze leggen precies uit welke stressreacties je kunt verwachten en hoe je daarmee om kunt gaan.”
Flashbacks en paniekaanvallen
De eerste jaren na haar verkrachting vertelde Luna niemand erover. Uiteindelijk besloot ze om er wel aangifte van te doen. “Maar op het politiebureau voelde ik me niet veilig en ik voelde me ook niet serieus genomen, dus ik zag ervan af.” Door die ervaring vond ze het in de jaren erna nog veel moeilijker om over haar verkrachting te praten.
Uiteindelijk is ze met een professional van de Blauwe Maan gaan praten, een organisatie die gespecialiseerd is in hulp na onvrijwillige seks en misbruik. “Ik had er nooit mee gedeald, en tijdens mijn burn-out realiseerde ik me dat het zo niet langer kon. De triggers stonden mijn geluk in de weg en maakten de simpelste acties pijnlijker dan nodig.”
Stilte en schaamte doorbreken
“Bijvoorbeeld mijn sportlessen. De instructeur had precies hetzelfde parfum als de man die mij verkrachtte. Daar kreeg ik echt last van, tijdens en na elke sportles had ik flashbacks en paniekaanvallen.”
“De afgelopen anderhalf jaar ben ik er serieus mee aan de slag gegaan, om het te verwerken. De verkrachting had een extreem heftige impact op mijn leven, en ik dacht dat ik het nooit een plek zou kunnen geven. Ik realiseer me nu dat het niet mijn schuld is en het is me gelukt om mijn stilte en schaamte te doorbreken. We moeten er echt voor zorgen dat binnen onze maatschappij mannen en vrouwen zich veilig gaan voelen om hun verhalen op het gebied van seksueel misbruik te delen, want alleen samen staan we sterk.”
Heb jij hulp nodig?
Bel dan Centrum Seksueel Geweld: 0800-0188, 24 uur per dag gratis bereikbaar.
Bron: RTL Nieuws >>
