Ontstaan psychiatrische aandoeningen door alledaagse klachten die zich opstapelen?

[LukaModerator]

De wetenschap barst van wilde ideeën die nog onbewezen zijn. Maar hoe overtuigend zijn ze? Deze week: psychische aandoeningen zoals depressie ontstaan niet door hersenafwijkingen, maar door klachten die elkaar versterken.

Wat is het idee?
Niks geen speciaal depressie-dna of typisch schizofrene hersenafwijking. Psychiatrische aandoeningen zoals depressies en wanen, zegt psychologiehoogleraar Denny Borsboom van de Universiteit van Amsterdam (UvA), ontstaan misschien op een veel simpeler manier: als het even niet lekker met iemand gaat, kan de ene mentale klacht snel van kwaad tot erger uitpakken en overgaan in grotere problemen. Ze lijken daarom meer op elkaar dan je zou denken. Dat stelt hij in een relatief jonge theorie die hij onlangs uiteenzette in het blad World Psychiatry.

‘Stel, iemand slaapt niet goed’, licht Borsboom toe. ‘Dan ben je moe en maak je fouten, waardoor je nog slechter slaapt, misschien meer alcohol drinkt en uiteindelijk helemaal vastzit. Je wordt depressief. Dan is het misschien goed om eerst te kijken naar dat slaaptekort.’ Omdat mentale problemen zo sterk met elkaar samenhangen – ‘ze klitten aan elkaar’ –, heeft Borsboom zijn idee de netwerktheorie van psychiatrische stoornissen gedoopt.

Wat is er zo wild aan?
Borsbooms theorie druist in tegen het idee dat er voor elke psychiatrische klacht een unieke hersenafwijking zou moeten bestaan, zegt psychiatriehoogleraar Jim van Os van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. ‘Het hele diagnosehandboek DSM-V bevat nu ook meer dan 350 aandoeningen. Maar de netwerktheorie stelt dat die afzonderlijke categorieën waarschijnlijk niet bestaan.’

De theorie sluit volgens Van Os goed aan bij hoe psychiatriepatiënten overlap in hun klachten ervaren, zegt Van Os. En inderdaad: veel van die patiënten hebben vaak twee diagnoses of meer, zoals in een Spaans onderzoek onder 7.936 personen. En het is eerder regel dan uitzondering dat een depressie samengaat met een ander probleem.

Waarom zou het kunnen kloppen?
Kijk naar hersenscans of genetica en je ziet dat verschillende psychiatrische aandoeningen toch gewoon dezelfde basis delen, zegt hoogleraar neurowetenschappen Guido van Wingen van Amsterdam UMC. Zo lijken de genen die mensen gevoeliger maken voor een depressie of schizofrenie meer op elkaar dan dat ze onderling verschillen, concludeert The Brainstorm Consortium in het blad Science.

De theorie vindt zelfs al toepassingen. Zo heeft Tessa Blanken van het Nederlands Herseninstituut (NIN) met haar proefschrift laten zien dat de symptomen van slapeloosheid en depressie inderdaad met elkaar verstrikt kunnen raken.

Wat spreekt de theorie tegen?
‘Het staat allemaal nog in de kinderschoenen’, benadrukt Borsboom zelf. Hoe goed de netwerktheorie voor de meeste psychiatrische aandoeningen werkt, moet de komende jaren blijken. Zo ging er onlangs 20 miljoen euro subsidie naar een groot onderzoeksproject onder leiding van Anita Jansen, hoogleraar klinische psychologie van de universiteit van Maastricht, die samen met 19 promovendi bekijkt of netwerktheoriebehandelingen echt beter helpen dan gebruikelijke zorg.

Verder tempert Borsboom verwachtingen over hoe de psychiatrie op de schop zou moeten. ‘Het is een oud systeem, maar net als een oude fiets doe je die niet weg voordat de nieuwe af is. En veel psychiaters vragen hun patiënten al uit naar klachten, dus ik denk dat de netwerkaanpak voorlopig een aanvulling kan zijn die goed past.’

Bron: de Volkskrant >>

[Auteur]

Reacties