Onderzoek naar wangedrag in Hilversum: ‘Elke dag komen er nog meldingen bij’

Forum Lotgenoten Seksueel Geweld Achtergrond & Informatie Opinie & actualiteit Onderzoek naar wangedrag in Hilversum: ‘Elke dag komen er nog meldingen bij’

  • Dit onderwerp bevat 0 reacties, 1 deelnemer, en is laatst geüpdatet op 16/05/2023 om 16:18 door Luka.
1 bericht aan het bekijken (van in totaal 1)
  • Auteur
    Reacties
  • #277043
    Luka
    Moderator

      Na het nieuws over grensoverschrijdend gedrag bij DWDD en NOS Sport gaf Hilversum opdracht voor een hele batterij onderzoeken. Hoe staat het daar nu mee? En moeten er nog mensen weg?

      Volgt u nog een beetje hoe het zit met al die onderzoeken naar grensoverschrijdend gedrag die er lopen in de Hilversumse mediawereld? Sinds vorig jaar januari, toen het BNNVara-programma Boos de misstanden bij het talentenjachtprogramma The Voice onthulde en daarop volgend de Volkskrant schreef over de giftige werkcultuur bij De wereld draait door (DWDD) en NOS Sport, lijkt er een enorm blik aan speurders over Hilversum leeggekieperd te zijn.

      Zwaar bezette commissies en onderzoeks- en advocatenbureaus zijn er allemaal bezig met dezelfde misstanden, of met een deelprobleem.

      Hoe is dat voor de mensen om wie het draait, de omroepmedewerkers in Hilversum die er met een klacht of akelige ervaring rondlopen? Zien zij nog de bomen door het bos? En wat verwachten ze van die onderzoeken? V sprak een viertal, onder wie twee voormalige omroepmedewerkers.

      Over de auteur
      Hassan Bahara is sinds 2021 media- en cultuurredacteur voor de Volkskrant. Daarvoor schreef hij over (online)radicalisering. Eén week in de maand doet hij dienst als tv-recensent

      ‘Ik geloof dat de bedoelingen van de onderzoekers goed zijn, en dat het echt hun intentie is om dingen te veranderen’, laat een betrokkene weten, een freelancer die al jarenlang rondloopt in Hilversum. Ze wil voor dit verhaal anoniem blijven omdat ze het onderzoek waaraan ze medewerking verleent niet wil verstoren. ‘Maar ik ben sceptisch. Ik vrees vooral dat ze met vrijblijvende aanbevelingen komen. Andere mensen die ik spreek zijn nog cynischer, die zeggen: ik doe niet mee aan de onderzoeken, er verandert toch niks, ik heb geen zin om mijn verhaal opnieuw te vertellen.’

      Een soortgelijk sentiment klinkt bij een oud-omroepmedewerker, die om dezelfde reden anoniem wil blijven. Zij verliet de Hilversumse mediawereld mede vanwege het wangedrag dat ze er jarenlang meemaakte. De oud-omroepmedewerker heeft de ‘zorgvuldige onderzoekers’ hoog zitten. Daarom hoopt ze op iets meer dan alleen ‘nieuwe protocollen en gedragscodes.’ ‘Dat ben je de slachtoffers verschuldigd. Anders hoef je net zo goed geen onderzoek te doen.’

      Jarenlang toegedekt

      Één onderzoek steekt alvast boven alle andere uit en heeft een lange en klinkende naam: Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO). Deze commissie, onder leiding van oud-minister Martin van Rijn, zag het licht kort na het Volkskrant-artikel (19 november 2022) over het tirannieke gedrag van tv-presentator Matthijs van Nieuwkerk bij DWDD. Uit het artikel werd duidelijk dat het wangedrag van Van Nieuwkerk en enkele eindredacteuren jarenlang werd toegedekt door de NPO-directie en BNNVara, die tv-succes boven de sociale veiligheid van hun werknemers leken te stellen.

      Eerst zou de commissie zich alleen richten op de werkcultuur bij DWDD. Dat veranderde nadat medewerkers van andere tv-programma’s zich na het Volkskrant-artikel hadden gemeld bij Mores, een meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de creatieve sector. Hierop verzocht de NPO de commissie-Van Rijn om het onderzoek te verbreden naar de gehele NPO.

      Elke dag nog meldingen

      Op dit moment worden er gesprekken gevoerd met betrokkenen die zich onder andere via een contactformulier op de site ogco.nl hebben gemeld bij de commissie. Naast Van Rijn bestaat de commissie uit sociaal psycholoog Naomi Ellemers, hoogleraar arbeidsrecht Femke Laagland en Sjors Fröhlich, burgemeester van de gemeente Vijfheerenland en voormalig radio- en tv-presentator. In een schrijven van afgelopen februari aan omroepmedewerkers liet de commissie weten dat het ‘goed om te vermelden is’ dat zij onbezoldigd te werk gaan en dit naast hun andere werkzaamheden doen.

      De commissieleden worden bijgestaan door onderzoekers van CAOP, een kennis- en dienstencentrum op het gebied van arbeidszaken in het publieke domein. De commissie schrijft op de site ‘rond de zomer’ met bevindingen en aanbevelingen te komen. Maar die deadline staat niet in steen gebeiteld, aldus CAOP-woordvoerder Martine Pauli. ‘Zorgvuldigheid gaat boven snelheid. Elke dag komen er nog meldingen bij. De commissie wil recht doen aan alle melders en betrokkenen. Als de commissie tot de conclusie komt dat rond de zomer niet haalbaar is, dan zullen we hierover tijdig informeren.’

      Verziekte cultuur

      Hierna wordt de kluwen aan onderzoeken iets lastiger te ontwarren. Het knooppunt ligt in ieder geval bij omroep NOS, waar sinds vorig jaar een stoet aan externe vertrouwenspersonen en adviesbureaus in- en uitloopt. Die hebben vooral hun handen vol aan de sportredactie NOS Sport.

      Bij NOS Sport begint het na het Volkskrant-artikel over DWDD te rommelen. Ook hier zou al decennialang een verziekte cultuur heersen. Dit wordt in december tijdens een roerige personeelsbijeenkomst aangekaart. Prompt geeft de NOS opdracht tot een ‘externe inventarisatie’ naar mogelijk grensoverschrijdend gedrag bij de sportredactie.

      Begin maart van dit jaar maakt de NOS in een persbericht duidelijk wat die inventarisatie heeft opgeleverd: bijna honderd (oud-)medewerkers van NOS Sport hebben een verhaal over pestgedrag, (seksuele) intimidatie, discriminatie, verbale agressie of integriteitsvraagstukken. Weer zoekt de NOS hulp van buitenaf: de omroep kondigt aan een extern adviesbureau in te schakelen om een ‘cultuuromslag’ bij de sportredactie voor elkaar te krijgen. Ook kondigt de hoofdredactie van NOS Sport aan om ‘op termijn’ terug te treden om plaats te maken voor ‘nieuw leiderschap’.

      Gedragsmaatregelen

      Kort daarop, 10 maart, volgt de Volkskrant-publicatie over NOS Sport. Het artikel sluit naadloos aan bij de eerdere inventarisatie en toont een redactie waar zeker meer dan twintig jaar een ongezonde werksfeer heerst. Na publicatie van het artikel zwelt de kritiek op de hoofdredactie van NOS Sport aan. In het NOS Radio Journaal vindt Inge te Brake, voorzitter van de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen (LVV), dat de hoofdredactie zo snel mogelijk het veld moet ruimen. ‘Zij hebben de verantwoordelijkheid niet gepakt (…) volgens mij betekent dat dat je nu moet gaan.’ Een dag later, 11 maart, treedt de hoofdredactie van NOS Sport per direct terug.

      Ook bij de collega’s van NOS Nieuws zit de schrik er na het Volkskrant-artikel goed in. De nieuwsorganisatie besluit, los van het lopend onderzoek door onderzoekscommissie Van Rijn, de eigen werkcultuur onder de loep te nemen. Voor deze toetsing wordt een ‘externe, onafhankelijke partij’ aangezocht, schrijft de NOS in een persbericht.

      Tot slot is er nog een zogeheten Actieplan, vorig jaar november geïnitieerd door de NPO. De NPO wil met dit plan ‘op korte termijn’ een ‘sociaal veilig werkklimaat binnen de publieke omroep’ realiseren. Erik van de Loo en Jaap Winter, respectievelijk hoogleraar leiderschap en gedrag en hoogleraar corporate governance, krijgen de opdracht om dit Actieplan vorm te geven. Het zou ‘maatregelen’ moeten bevatten betreffende ‘gedrag en cultuur.’ Volgens een NPO-woordvoerder is dit werk nog ‘in volle gang’ en kunnen de onderzoekers nog niet zeggen wanneer ze met het plan naar buiten komen.

      Roddelen

      Onderzoek op actieplan op externe evaluatie over vermoedelijk grensoverschrijdend gedrag: het is veel. En dan zijn nog niet eens de interne ‘cultuuronderzoeken’ genoemd, de periodieke evaluaties die de omroepen doen naar de tevredenheid en gevoel van veiligheid onder de eigen werknemers.

      Een recent voorbeeld hiervan, verricht bij BNNVara en ingezien door de Volkskrant, laat over het afgelopen jaar een grotendeels gezonde werksfeer zien waarin 86 procent van het personeel een prettige omgangssfeer en omgangsvormen ervaart. Tegelijkertijd geeft een op de vijf werknemers aan zich in de afgelopen twaalf maanden weleens onveilig te hebben gevoeld, met als de twee meest voorkomende oorzaken ‘niet integer handelen’ en ‘roddelen.’

      ‘Dat een op de vijf collega’s aangeeft zich het afgelopen jaar wel eens onveilig te hebben gevoeld in contact met collega’s, is voor ons een duidelijk signaal dat we op dit vlak werk aan de winkel hebben’, reageert een woordvoerder van BNNVara. ‘Iedere collega die zich op momenten onveilig voelt binnen onze organisatie is er een te veel.’

      Ongezonde machtsconcentraties

      Een van de manieren waarop BNNvara de sociale veiligheid probeert te vergroten is door het geven van zogeheten bystander-trainingen, een methode om collega’s op ongewenst gedrag aan te spreken. Ook houdt de omroep het eigen ‘contracteerbeleid’ tegen het licht, omdat tijdelijke contracten de kans vergroten dat mensen zich niet durven uitspreken.

      ‘Het is afwachten’ stelt een omroepmedewerker die aan het OGCO-onderzoek meewerkt en daarom niet met naam en specifieke voorbeelden in de krant wil. ‘De commissie bestaat uit capabele mensen. Maar ik ben ook huiverig dat ze met dingen komen als: stel meer vertrouwenspersonen aan, doe iets aan de belabberde arbeidscontracten, en meer niet. Er is naar mijn idee meer nodig, vooral de onderkenning hoe verrot de cultuur in Hilversum is.’

      Eigenlijk, zo verzucht een betrokkene, een freelancer die al jaren rondloopt in Hilversum en eveneens anoniem wil blijven wegens medewerking aan een van de onderzoeken, zou een ideaal onderzoek dieper moeten gaan dan alleen een doorlichting van de werkcultuur in Hilversum. Er zou volgens haar meer gekeken moeten worden naar de inrichting van het hele omroepbestel. Zoals dat is vormgegeven werkt het ongezonde machtsconcentraties in de hand, denkt ze. ‘Er moet naar het grotere plaatje gekeken worden. Bijvoorbeeld naar de NPO-directie, die zegt zich niet met de inhoud van tv-programma’s te bemoeien, maar dat stiekem wel doet. Dat zorgt voor schimmigheid en daardoor ontstaan onveilige situaties.’

      Een eerder aangehaalde oud-omroepmedewerker hoopt dat het onderzoek ook tot personele verschuivingen zal leiden. Sommige hooggeplaatsten in Hilversum zijn volgens haar te lang buiten schot gebleven. ‘Ik denk wel dat er mensen moeten opstappen, degenen die van wangedrag hebben geweten maar niks hebben gedaan. Dan bedoel ik bijvoorbeeld Gerard Timmer, nu directeur van de NOS en oud-directeur van BNNVARA in de tijd dat het misliep bij DWDD. Niet als een soort straf, maar als het Timmer kennelijk niet lukt om iets te veranderen aan de cultuur bij de omroepen waar hij werkt, wordt het tijd dat iemand anders dat gaat doen. Mijn periode in Hilversum voelde als een bomaanslag met heel veel slachtoffers. Maar niemand die de verantwoordelijkheid opeist.’

      Kritiek op onderzoek The Voice

      Wat de omroepmedewerkers die de Volkskrant gesproken heeft in ieder geval níét hopen is dat de lopende onderzoeken hetzelfde lot beschoren zullen zijn als het onderzoek dat gedaan werd naar de misstanden bij talentenjacht The Voice.

      Dat onderzoek werd verricht door advocatenbureau Van Doorne en kwam eind maart uit. Van Doorne kreeg daar vorig jaar januari opdracht toe van de Britse mediagigant ITV, rechthebbende van The Voice. Vanaf het begin was er kritiek op het onderzoek omdat Van Doorne tevens juridisch belangenbehartiger is van ITV – een dubbelrol die twijfel zaaide over de onafhankelijkheid van het advocatenkantoor.

      De kritiek werd alleen maar luider toen Van Doorne eindelijk het rapport publiceerde. In wollige juridische taal trekt het advocatenbureau de algemene conclusie dat er bij The Voice ‘ongepast gedrag door verschillende personen in verschillende vormen’ heeft plaatsgevonden. Namen en rugnummers worden niet genoemd. Ook de aanbevelingen zijn wollig; er wordt onder meer gepleit voor een versterking van klachtenprocedures, het verduidelijken van de rol van vertrouwenspersonen, een scherpere definitie van wat ongepast gedrag is.

      ‘Het zweeft er allemaal een beetje tussen’, reageerde Mariette Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, in praatprogramma Op1 op het Van Doorne-onderzoek. ‘Het wordt niet duidelijk wie er verantwoordelijk was.’ Hamer twijfelde ook of ITV zijn zaken na dit rapport wel op orde zou hebben. Dat ‘moeten we maar zien.’

      Geen schone handen

      Bij de commissie-Van Rijn zijn ze er in ieder geval van overtuigd dat hun onderzoek een andere ontvangst zal krijgen dan het Van Doorne-rapport. ‘Wij willen niet dat het onderzoek in een kast komt te liggen’ reageert COAP-woordvoerder Martine Pauli. ‘De commissie is echt van plan om een bijdrage te leveren aan het vergroten van de sociale veiligheid in Hilversum.’

      Pauli, namens de commissie-Van Rijn, zegt de scepsis van omroepmedewerkers te begrijpen, zeker gezien de impact die de gebeurtenissen op redactievloeren op hen hebben gehad. Toch is het volgens Pauli ‘goed om de conclusies en aanbevelingen af te wachten en dan te oordelen.’

      Wel benadrukt Pauli dat het onderzoek, net als het Van Doorne-onderzoek naar The Voice, niet in de eerste plaats persoonsgericht is. Er zal met name gezocht worden naar ontwikkelingen en patronen die mogelijk zorgen voor een sociaal onveilig klimaat. Mocht er toch een persoonsgericht onderzoek nodig zijn, dan treedt er een uitgebreid protocol in werking over hoor en wederhoor en inzage van stukken.

      In de afgelopen maanden heeft de commissie het nodige gedaan om vertrouwenwekkend over te komen op omroepmedewerkers. Zo benadrukt de commissie op de homepage dat ze ‘volledig onafhankelijk’ van de NPO functioneert. Ook op andere sitepagina’s wordt er op de onafhankelijkheid van de commissie gewezen.

      Deze nadruk volgt op de kritiek die opstak bij de aankondiging van de commissie. Onder meer het Commissariaat voor de Media, wettelijke toezichthouder op de media, was sceptisch over de NPO als opdrachtgever van het onderzoek, omdat de NPO-directie mogelijk geen schone handen heeft in de DWDD-kwestie. Een NPO-directielid, Frans Klein, was in het verleden nauw betrokken bij DWDD, en wordt door oud-DWDD-medewerkers ervan beschuldigd weggekeken te hebben van de misstanden die daar plaatsvonden. Bij aankondiging van de onderzoekscommissie meldde Klein dat hij zijn taken voorlopig zal neerleggen. Daarmee wilde hij de onafhankelijkheid van het onderzoek waarborgen.

      ‘Graag wil ik nogmaals benadrukken dat de commissie onafhankelijk is van de NPO en Omroeporganisaties’ schreef de commissie in een van de eerste voortgangsberichten aan omroepmedewerkers. ‘De commissie is er voor jou als medewerker.’

      Een omroepmedewerker die aan het onderzoek van de commissie-Van Rijn meedoet, zegt inmiddels wel te geloven in de onafhankelijkheid van de commissieleden. ‘Ik kan mij niet voorstellen dat de commissieleden zich zullen laten bespelen door Frans Klein. Dat zou een smet zijn op hun carrière.’

      Niet meer teruggebeld

      Ook op een andere, praktischere manier heeft de commissie geprobeerd het vertrouwen te vergroten. Zo is naar aanleiding van klachten van omroepmedewerkers het contactformulier op de site verbeterd. Een eerdere versie vonden omroepmedewerkers te omslachtig – het nodigde niet direct uit om hun verhaal te doen.

      Helemaal vlekkeloos verloopt het contact met de commissie nog niet. Minstens één voormalige omroepmedewerker zegt dat ze na een eerste telefonisch contact, vier weken geleden, niet meer teruggebeld is. Daardoor is een vervolgafspraak, waarbij ze haar verhaal zou doen, nog niet van de grond gekomen.

      Vorige week donderdag zette de commissie een nieuwe stap in het onderzoeksproces. Omroepmedewerkers die een ervaring bij een tv-programma van langer dan twaalf maanden terug willen delen, kunnen via de site van de commissie een vragenlijst aanvragen.

      ‘Deze zomer gaan ze nooit halen’ zegt een omroepmedewerker over de vorderingen van de commissie-Van Rijn. ‘Ik vraag me ook af waarom ze meteen de hele NPO moeten onderzoeken. Waarom niet eerst kleinere onderzoeken? Een naar DWDD, een ander naar NOS Sport. Het zou veel schelen als het allemaal sneller komt. We willen ook gewoon verder met ons leven.’

      Driedubbel onderzoek
      Naast grensoverschrijdend gedrag worden ook andere zaken in Hilversum onder de loep genomen. Zo heeft het Commissariaat voor de Media, de wettelijke toezichthouder op de media, drie onderzoeken lopen. Het commissariaat buigt zich in deze onderzoeken over de journalistieke betrouwbaarheid in Hilversum, mogelijke financiële omzeilingsconstructies en mogelijke belangenverstrengeling.

      Bron: de Volkskrant >>

    1 bericht aan het bekijken (van in totaal 1)
    • Je moet ingelogd zijn om een antwoord op dit onderwerp te kunnen geven.
    gasten online: 33 ▪︎ leden online: 2
    laurien.ds, Lyn
    FORUM STATISTIEKEN
    topics: 3.753, reacties: 21.084, leden: 2.773