Onderzoek: meeste jongeren komen beschadigd uit gesloten jeugdzorg

[LukaModerator]

Archiefbeeld van een gang in een gesloten jeugdzorginstelling in Midgaard MARCEL VAN DEN BERGH

Jongeren die uit de gesloten jeugdzorg komen, zijn vaak getraumatiseerd, meldt stichting Het Vergeten Kind op basis van eigen onderzoek. Van de ondervraagde jongeren die in de gesloten jeugdzorg hebben gezeten, zegt 76 procent er psychische klachten bij te hebben gekregen. De stichting roept op tot het stopzetten van de gesloten jeugdzorg en het ontwikkelen van alternatieven.

Het Vergeten Kind sprak voor het onderzoek met 37 jongeren die tussen 2015 en 2021 in de gesloten jeugdzorg zaten. Ook zijn 75 hulpverleners ondervraagd. 81 procent van de jongeren uit het onderzoek heeft geweld tussen groepsgenoten meegemaakt; 87 procent is wel eens door begeleiders vastgepakt en op de grond geduwd. 78 procent kwam in de isoleercel terecht. De helft van de jongeren werd gedwongen zich uit te kleden voor begeleiders, voor een urinecontrole of om te kijken of ze geen gevaarlijke spullen bij zich hadden.

Volgens Margot Ende-van den Broek, algemeen directeur van Het Vergeten Kind, werkt de gesloten jeugdzorg averechts. “Kinderen die er terechtkomen, hebben al van alles meegemaakt”, zegt ze in het NOS Radio 1 Journaal. “Ze gaan er beschadigd in. Wat ze nodig hebben is zorg en aandacht, maar in de gesloten jeugdzorg is drang en dwang. Hierdoor krijgen de kinderen extra trauma’s en nachtmerries. Bovendien krijgen ze niet de behandeling die ze nodig hebben.”

“
Hulpverleners moeten kinderen die zwaar getraumatiseerd zijn weer zo snel mogelijk mee laten draaien in de maatschappij. Dat is een onmogelijke opdracht.

Margot Ende-van den Broek, algemeen directeur stichting Het Vergeten Kind

Ook de ondervraagde hulpverleners uit het onderzoek zijn kritisch. Voor 65 procent van de hulpverleners die meewerkten, voelt de gesloten jeugdzorg als opsluiting. Ze denken dat het alleen kan helpen als jongeren er zo kort mogelijk verblijven.

De hulpverleners valt weinig te verwijten, zegt Ende-van de Broek. “Ze moeten kinderen die zwaar getraumatiseerd zijn en het vertrouwen in hulpverleners volledig zijn kwijtgeraakt door middel van dwang weer zo snel mogelijk laten meedraaien in de maatschappij. Dat is een onmogelijke opdracht.”

37 procent van de hulpverleners is ontevreden over de kwaliteit van de hulp die geboden wordt. Ook zeggen ze dat de groepen te groot zijn en dat de begeleiding tekortschiet, onder meer vanwege een groot personeelstekort. Hierdoor ligt de focus in de instellingen vaak op beheersing in plaats van op behandeling.

Investeren in alternatieven
Ook zegt een groot gedeelte van de hulpverleners uit het onderzoek dat er betere alternatieven moeten zijn. Volgens Ende-van den Broek zijn die er wel. “Wat heel belangrijk is, is dat deze kinderen op een fijne, kleinschalige plek kunnen wonen, met een vast team, waar ze zo lang mogen blijven als goed voor ze is.”

Volgens de directeur moet er beter voor de hulpverleners gezorgd worden. “Dat betekent meer bemensing op de groep, meer tijd om echt dat kind te zien en samen te werken met de ouders. Het is onacceptabel dat kinderen die zorg nodig hebben, opgesloten worden.”

Het Vergeten Kind is ook een petitie gestart, zegt Ende-van den Broek. “Daarmee willen we twee dingen bereiken: dat de wet wordt aangepast zodat dit niet meer mogelijk is en dat er snel alternatieven worden ontwikkeld. Daar moet goed in geïnvesteerd worden.”

Er zijn over het land verspreid zestien locaties die gesloten jeugdzorg aanbieden.

Jongeren komen er terecht om ze te beschermen tegen zichzelf of hun omgeving. De tijd dat een kind daar zit, moet zo kort mogelijk zijn en het mag alleen in het uiterste geval. Er is een machtiging van een kinderrechter voor nodig.

In de gesloten jeugdzorg kunnen hulpverleners vrijheidsbeperkende maatregelen nemen. Ze kunnen jongeren bijvoorbeeld opsluiten op hun kamer of in een isoleercel. Ook kunnen jongeren vastgepakt en op de grond geduwd worden door begeleiders, zijn controles op hun kamer toegestaan en heeft een kind toestemming nodig voor contact met familie of vrienden.

Bron: NOS.NL >>

[LukaModeratorTopic starter]

Kinderen nog steeds opgesloten in isoleercel, ondanks belofte om ermee te stoppen

Ruim driekwart van de jongeren in een gesloten jeugdzorginstelling brengt tijd door in een isoleercel. Dat blijkt uit onderzoek van stichting ‘het Vergeten Kind’. 38% wordt dagelijks of wekelijks naar een isoleercel gebracht, terwijl drie jaar geleden de afspraak werd gemaakt dat jongeren vanaf 2022 niet meer mogen worden opgesloten in een isoleercel. Dat hebben gesloten jeugdzorginstellingen toen samen met voormalig minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid besloten. Die deadline wordt niet gehaald.

Dertien jaar geleden zei de toenmalige minister van Volksgezondheid, Ab Klink, al dat hij het gebruik van isoleercellen bij kinderen drastisch wil terugbrengen. Ook veel instellingen zagen het toen al liever anders. Dat bleek in de Zembla-uitzending ‘Nadia durft niet te leven’ uit 2009. Kinderpsychiater A. Storm zegt in de uitzending over de isoleercel: “Een kind hier achterlaten in zo’n kale ruimte als dit, waar je alleen maar angstig kan worden, dat voelt voor mij niet meer als behandelen.”

29 keer in de isoleercel
Zembla volgde destijds het 16-jarige meisje Nadia. Ze heeft last van stemmingswisselingen. In de maanden dat ze in een gesloten instelling zit, heeft ze 29 keer in de isoleercel gezeten. Ze vertelt in de uitzending: “Ze weten niet wat ze anders moeten doen. Dat is het enige wat ze kunnen.”

Kijk de uitzending ‘Nadia durft niet te leven’

Dertien jaar later worstelen de psychiatrie en jeugdzorg nog steeds met het terugdringen van het gebruik van de separeercel. Uit het nieuwe onderzoek van het Vergeten Kind blijkt dat jongeren soms naar een isoleercel moeten als het mentaal slecht met hen gaat (denk aan paniekaanvallen, herbelevingen van trauma uit het verleden, zelfbeschadiging, suïcidegedachten of verdriet). “De afzondering werkte dan averechts. Ze waren alleen met hun gedachten. Sommigen hebben maanden of weken alleen doorgebracht. Soms moesten ze hun eigen kleding uittrekken en scheurkleding aandoen”, staat in het rapport.

Opgesloten op kamer
Opsluiting gebeurt volgens het onderzoek van het Vergeten Kind niet alleen in de separeerruimte. 89% van de jongeren in een gesloten jeugdzorginstelling wordt wel eens opgesloten op hun kamer. Bij 68% van de onderzochte jongeren gebeurde dat dagelijks of wekelijks. “Dat was niet alleen als straf bedoeld, of als bescherming, maar gebeurde op veel plekken ook standaard tijdens de overdracht van de ene hulpverlener naar de andere. Of op momenten dat hulpverleners de administratie moesten doen”, staat in het rapport.

In juli vorig jaar verscheen ook een onderzoek van brancheorganisatie Jeugdzorg Nederland waaruit bleek dat in gesloten instellingen nog dagelijks kinderen worden opgesloten in hun eigen kamer of isoleercel.

Jeugdzorg Nederland zei toen dat er wel vorderingen worden gemaakt. Sommige instellingen zijn al helemaal gestopt en bij anderen is het gebruik teruggedrongen, maar de organisatie gaf toen al toe dat de deadline om in 2022 helemaal te stoppen, niet zou worden gehaald.

‘Gesloten instellingen onveilig voor kinderen’
Niet alleen de isoleercel ligt al jaren onder vuur, veel instellingen willen ook af van de gesloten instelling die volgens Het Vergeten Kind niet veel verschilt van een gevangenis. De stichting interviewde 37 jongeren, die tussen 2015 en 2021 in de gesloten jeugdzorg zaten. Bijna de helft van hen zat er recent, in 2020 of 2021. Daarnaast ondervroegen de onderzoekers 75 hulpverleners die in de gesloten jeugdzorg werken of hebben gewerkt. Het Vergeten Kind concludeert op basis van het onderzoek dat deze instellingen onveilig zijn voor kinderen. De stichting is inmiddels de petitie ‘Stop de gesloten Jeugdzorg’ gestart. Die was woensdag al ruim 22.000 keer getekend.

De instellingen zelf willen ook af van deze vorm van zorg. Ze willen hun zorg voor de betreffende groep kinderen kleinschaliger opzetten en met meer persoonlijke aandacht voor de jongeren en zonder isoleercellen. Maar de middelen ontbreken, zei bestuurslid van Jeugdzorg Nederland, Bas Timman, vorig jaar nog.

“Of je nu met 2 begeleiders op 10 jongeren staat, of met 2 op 6, maakt echt een wereld van verschil. Met nabijheid en meer echt persoonlijk contact met jongeren kunnen we echt terug naar nul. Maar daarvoor komen we nu simpelweg geld tekort”, zei hij vorig jaar tegen het programma EenVandaag.

Afzonderen op een andere manier
De instellingen willen in noodsituaties (ernstige agressie of suïcidaliteit) nog wel de mogelijkheid hebben jeugdigen te kunnen afzonderen, maar dan in kindvriendelijke verblijfsruimten waar ze niet alleen zitten, maar met een begeleider. Het kabinet heeft voor het ombouwen van die ruimten in totaal 5 miljoen euro ter beschikking gesteld. Het proces om dat geld te verdelen en uiteindelijk de separeerruimten om te bouwen loopt en wordt door de gemeenten uitgevoerd.

Geld
Voor het ombouwen van gesloten instellingen naar kleinschalige projecten is vorig jaar in totaal 33,5 miljoen euro gereserveerd. Het Vergeten Kind hamert er op dat er veel meer geld bij moet, omdat er voldoende alternatieven moeten zijn als gesloten jeugdzorginstellingen uiteindelijk sluiten en ook voldoende personeel dat de betreffende kinderen de juiste zorg kan geven.

Of dat erin zit is maar de vraag. Het nieuwe kabinet wil 500 miljoen euro bezuinigen op de totale jeugdzorg. In het debat over de regeringsverklaring bleek woensdag dat minister-president Mark Rutte voorlopig niet van plan is om daarvan af te wijken. Wel erkent hij dat op termijn gekeken moet worden naar de beschikbaarheid van jeugdzorg voor kwetsbare kinderen.

Bron: BNN Vara / Zembla >>

[LukaModeratorTopic starter]

De gesloten jeugdzorg moet op de schop, maar hoe? ‘Ik kreeg er alleen maar trauma’s bij’

Nienke (18) zat 3 jaar in de gesloten jeugdzorg. In haar eentje op haar kamer herbeleefde ze seksuele trauma’s. Beeld Jean-Pierre Jans

De gesloten jeugdzorg staat opnieuw ter discussie. Wat is het alternatief?

“De gesloten jeugdzorg is een schande voor ons land”, zegt Margot Ende, directeur van de stichting Het Vergeten Kind. “In 2020 zaten daar achttienhonderd kwetsbare kinderen in opgesloten, vaak in omgebouwde gevangenissen, met voormalig gevangenispersoneel. Kinderen worden er alleen maar slechter van. Daar moet een eind aan komen, het liefst meteen.”

Het Vergeten Kind organiseerde daarom een online actie om handtekeningen in te zamelen onder de petitie ‘Het opsluiten van onschuldige kinderen moet stoppen’. Jason Bhugwandass (23), die eerder al was te zien in de documentaire Jason, was een van de jongeren die deze actie gezicht gaven.

De petitie, inmiddels al ruim honderdduizend keer ondertekend, is aangeboden aan de Tweede Kamer en er is een gesprek geweest met staatssecretaris Maarten van Ooijen van volksgezondheid, welzijn en sport. Ook Jason schoof daarbij aan, vergezeld van zijn onafscheidelijke knuffel en Rubiks kubus.

‘Mijn loverboy stond opeens op de groep’
Voorafgaand aan de handtekeningenactie deed Het Vergeten Kind onderzoek bij 37 voormalige cliënten en 75 hulpverleners van de zogeheten ‘JeugdzorgPlus’, zoals de gesloten instellingen worden genoemd. De uitkomst: “76 procent van de kinderen verlaat met nieuwe, psychische problemen de instelling, 84 procent kreeg geen goede behandeling”, aldus Ende.

Het rapport is gelardeerd met uitspraken zoals deze: ‘Mijn loverboy stond opeens op de groep. Die kwam voor iemand anders, maar het was heel naar’. Een ander zegt: ‘Het is daar overleven. Ik ben daar heel erg hard geworden, heel erg ijskoud.’

Nienke (18): ‘Doordat ik vaak alleen was, ging het helemaal mis.’ Beeld Jean-Pierre Jans

Nienke (18) zat van haar veertiende tot zeventiende in een gesloten jeugdzorginstelling. In haar eentje op haar kamer herbeleefde ze seksuele trauma’s.
“Ik weet nog steeds niet waarom ik van de crisisopvang bij de ggz werd overgeplaatst naar de gesloten jeugdinstelling. Het ging allemaal heel snel. Ik was suïcidaal en ik had seksuele trauma’s door een periode waarin ik gevangen had gezeten in een netwerk van mensenhandel. Er werd besloten dat ik langdurige zorg nodig had en binnen een week zat ik in de gesloten inrichting.

In de gesloten jeugdinstelling zit je alleen op een kamer, daar begon ik mijn heftige verleden te herbeleven. Doordat ik zo vaak alleen was, ging het helemaal mis. Ik deed verschillende pogingen om zelfmoord te plegen. En ik was niet de enige. De therapeut van mijn groep in de ggz-crisisopvang vertelde me dat een groepsgenootje daar zelfmoord had gepleegd precies op de dag dat ik werd overgeplaatst naar de gesloten instelling.

Contact met andere jongeren in de instelling was lastig. Veel mensen hebben gedragsproblemen, er was alleen maar agressie om mij heen. Op een gegeven moment ging ik daarin mee. Ik begon mezelf te overschreeuwen om zelf niet het pispaaltje te worden. De instelling is totaal geen plek voor kinderen om op te groeien, je krijgt er vooral trauma’s bij.”

De gesloten jeugdzorg kan ‘traumatiserend’ zijn
Kinderen belanden, meestal na tussenkomst van de rechter, in de gesloten jeugdzorg als ze een gevaar voor zichzelf of hun omgeving zijn. Dat deze specialistische jeugdzorg beter moet, is al veel langer bekend. Drie jaar geleden lanceerden de jeugdzorgsector, het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en vrijwel alle zorginstanties dan ook een actieplan.

Want, zo is daarin te lezen, de gesloten jeugdzorg kan ‘traumatiserend’ zijn. De groepen zijn te groot, de sfeer is soms repressief en het personeel is geregeld overwerkt en onvoldoende bekwaam. Ook geweld en dwang komen voor. ‘Samen moeten we dit oplossen’, is de boodschap, vooral door eerder hulp te verstrekken en zo de crisis voor te blijven. Hulp aan de kinderen, maar ook aan hun gezinnen, waar vaak grote problemen spelen. Armoede, verslaving, psychische stoornissen.

Volgens koepelorganisatie Jeugdzorg Nederland heeft die gezamenlijke aanpak succes. “In de eerste helft van 2021 verbleven een kwart minder jongeren (589) in JeugdzorgPlus dan in de eerste helft van 2018”, zegt een woordvoerder. Maar Ende wil concrete actie. Haar vraag: wanneer gaat de laatste ‘jeugdzorggevangenis’ op slot?

Carlijn (19): ‘Mijn kamer was een voormalige cel, met tralies voor de ramen.’ Beeld Jean-Pierre Jans

Carlijn (19) kwam toen ze vijftien was in een gesloten jeugdinrichting terecht, uiteindelijk voor een periode van vijftien maanden.
“Na pesterijen op de basisschool kreeg ik op latere leeftijd anorexia. Ik werd suïcidaal en kwam op een gesloten ggz-afdeling terecht en daarna in een gesloten jeugdinstelling, in het gebouw van een oude kindergevangenis. Mijn kamer was een voormalige cel, met tralies voor de ramen. Nadat ik een keer lachte om een grapje van een ander meisje werd mij verteld dat de instelling geen plek was voor geintjes. Ik besloot vanaf dat moment überhaupt geen emotie meer te tonen, ik zei niks meer, knikte alleen met mijn hoofd.

In de instelling kon je door goed gedrag spullen verdienen, ik kreeg gordijnen en een dagboek. In dat boekje smokkelde ik scheermesjes die ik stiekem had gekocht naar mijn kamer om mezelf mee te verwonden.

Het personeel gaat ervan uit dat suïcidale mensen veilig zijn als je ze opsluit, maar dat is niet waar. Ze proberen voor je te zorgen, maar zijn met te weinig. Voor een gesprekje hadden ze meestal 5 minuten tijd.

Zo kwam ik met meer trauma’s de instelling uit dan voordat het begon. Lange tijd wist ik niet waarom ik nog wilde leven, maar inmiddels gaat het beter. Ik zorg dat ik altijd veel te doen heb, zodat ik niet te veel denk aan die tijd dat ik opgesloten zat.”

‘Passende hulp, wonen dicht bij huis’
Ook de Tweede Kamer wil helderheid en steunde vorig jaar unaniem een motie van CDA en PvdA met de oproep aan het kabinet om écht te stoppen met JeugdzorgPlus en in te zetten op ‘ambulante zorg, passende hulp, wonen dicht bij huis, stabiliteit, liefde, aandacht en structuur’.

Het alternatief voor gesloten jeugdzorg is volgens Ende ‘gewone huizen in gewone wijken’, waar deze kwetsbare kinderen met warmte en deskundigheid worden omringd. “Dan kunnen ze hun leven zoveel mogelijk voortzetten. Dus naar school en naar de sportvereniging gaan, én eventueel contact houden met hun ouders.” Ook wetenschappers in de jeugdzorg bepleiten ‘kleinschalige huiselijkheid’, gecombineerd met behandeling.

Die transitie vergt echter een lange adem, leert de ervaring van voorloper De Koppeling, een Amsterdamse JeugdzorgPlus-instelling. De Koppeling verlaat nog dit jaar het huidige pand, een oude jeugdgevangenis. Alle cliënten zijn dan verhuisd naar kleinschalige voorzieningen, huizen in gewone straten. Maar die overgang duurde negen jaar. Het personeel moest geschoold worden en andere instanties werden bij de verandering betrokken: onderwijs, politie, verwijzers. Directeur Frederique Koelman van De Koppeling noemde het in een interview dan ook onverantwoord om morgen te stoppen met wat zij ‘de intensive care van de jeugdzorg’ noemt. Het is opvatting die breed leeft onder zorgprofessionals.

Ook staatssecretaris Van Ooijen heeft bedenkingen bij het snel opheffen van JeugdzorgPlus. Hij prijst de actie van Het Vergeten Kind (‘heel belangrijk’) maar wijst erop dat ‘je niet zomaar voorzieningen kunt sluiten zonder alternatief’. “Het zijn communicerende vaten. Ik kom nog dit jaar met een plan.” Ook hij weet: al doen zorgverleners hun uiterste best om gezinnen in problemen te helpen, soms lukt dat gewoon niet. Bijvoorbeeld omdat een ouder in Nederland heel lang hulp buiten de deur kan houden. Met agressie bijvoorbeeld. Soms zolang dat het kind daarvan de rekening betaalt.

Sanne (21): ‘In totaal heb ik in vijf verschillende gesloten inrichtingen gezeten.’ Beeld Jean-Pierre Jans

Sanne (21) was 12 toen ze voor het eerst naar een gesloten instelling ging. Daarna volgden meerdere periodes in verschillende instellingen, samen circa 2,5 jaar.
“Omdat het niet goed met mij ging, kwam ik in de ggz terecht. Vandaar uit werd ik overgeplaatst naar een gesloten jeugdinrichting. Een busje haalde mij op bij de kliniek. Nog voordat ik plaats had genomen, kreeg ik al handboeien om: protocol, zeiden ze. En dat terwijl ik gewoon meewerkte. Ik had anorexia, zat in een rolstoel en had überhaupt niet de kracht om te bewegen.

In totaal heb ik in vijf verschillende gesloten inrichtingen gezeten. Ze hebben gewoon geen idee wat ze met je aan moeten. Toen ik 17 was geworden, werd besloten dat ik uit de gesloten instelling kon. Het ging wel iets beter, ik hoefde geen sondevoeding tegen anorexia meer, maar verder was ik er nog niet klaar voor.

Als ik terugkijk op de tijd in de instellingen, praktisch mijn hele jeugd, voel ik vooral onbegrip. We werden gestraft voor hoe we ons voelden. Dat is niet eerlijk. We gingen van een onveilige situatie thuis naar een onveilige situatie in de instelling. Toch ben ik sommige hulpverleners wel dankbaar, er waren er die oog voor je hadden en je probeerden te helpen.

Ik ben nu vier jaar uit de instelling en probeer zo goed mogelijk mee te draaien in de maatschappij. Ik werk in een kledingwinkel. Het is hopen dat het zo blijft gaan. Soms ben ik wel bang voor de toekomst, maar met de mensen die ik nu om mij heen heb, moet het goed komen.”

Om privacyredenen worden de achternamen van de geïnterviewden niet gemeld.

Bron: Trouw >>

[Auteur]

Reacties