Nauwelijks aanpak seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking

[LukaModerator]

Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking wordt nauwelijks aangepakt. Dat meldt ‘RTL Nieuws’ op basis van gesprekken met verschillende slachtoffers en deskundigen.

Onder de daders zouden medebewoners, vrijwilligers en begeleiders zijn.

VERSTANDELIJKE BEPERKING
Klinisch psycholoog Aafke Scharloo, expert op het gebied van seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke beperking, ziet dat het al langdurende probleem maar niet wordt aangepakt. “Er zijn beleidsvoornemens gemaakt en ook kleine stappen gezet, maar structureel is er niks veranderd. Verstandelijk gehandicapten zijn nog steeds de grootste slachtoffergroep en het misbruik wordt nauwelijks aangepakt”, zegt Scharloo tegen RTL Nieuws.

Strafrechtadvocaat Richard Korver bevestigt dit. Ook ziet hij dat aangiftes over het misbruik door de politie vaak niet in behandelt worden. “Politie en justitie denken: wat moet ik ermee? Bij instellingen merk je hetzelfde. Het misbruik wordt afgeschoven op de verstandelijke beperking.”

REACTIE BRANCHEORGANISATIE
RTL Nieuws vroeg VGN, de brancheorganisatie voor gehandicaptenzorg, om een reactie. Een woordvoerder laat weten het onderwerp ‘zeer serieus te nemen’. “Als de signalen die jullie ontvingen kloppen, gaat het hier om gebeurtenissen die diep ingrijpen op de levens van betrokkenen. Wij volgen de berichtgeving dan ook met belangstelling.”

Bron: Linda.nl >>

[LukaModeratorTopic starter]

‘Seksueel misbruik verstandelijk gehandicapten wordt nauwelijks aangepakt’

Sjoukje, de dochter van Jannes en Eelkje

Jelle en Sjoukje hebben een verstandelijke beperking. Ze werden 20 jaar geleden aangerand en verkracht door een begeleider. En ze waren niet de enigen. Er moest iets gebeuren, schreeuwde iedereen, maar er veranderde weinig. “Het is de grootste slachtoffergroep waar het minste beleid op is”, zeggen deskundigen.

Ze zitten op twee grote, groene fauteuils, voor een volbehangen blauwe muur met decoraties. Nu gaat het redelijk goed, zeggen de ouders van Jelle en Sjoukje: “Maar het leven is niet lief voor ons geweest.”

Verstandelijke beperking
Jannes en Eelkje de Jong hebben twee kinderen: Jelle (35) en Sjoukje (37)*. Sjoukje heeft het syndroom van Prader-Willi, Jelle is autistisch en heeft een verstandelijke beperking. “Onze kinderen hebben het denkvermogen van een vijfjarige.”

Twintig jaar geleden zijn hun kinderen beiden aangerand en verkracht, door een begeleider, een vrijwilliger en een medebewoner in de instelling. Ze kwamen via hun eigen kinderen achter het misbruik.

“Het is een trauma dat altijd blijft zitten, ook al heb je er geen schuld aan. Als dit je overkomt als ouders van een gehandicapt kind, stort je wereld in elkaar. Het is heel heftig en een hele eenzame strijd”, zegt vader Jannes.

Grootste slachtoffergroep
In detail treden, dat willen ze niet, daarvoor is het trauma te groot. Het is iets wat nooit meer zou mogen gebeuren, zeggen ze. Daarom willen ze er wel over praten: “Mensen met een verstandelijke beperking zijn de grootste slachtoffergroep van seksueel misbruik, alleen niemand ziet of doet er wat aan.”

Het overkwam Jelle en Sjoukje lang geleden. Maar het gebeurt tot op de dag van vandaag nog veelvuldig, zegt klinisch psychologe Aafke Scharloo. Ze is expert op het gebied van seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke beperking. In haar eigen praktijk heeft ze honderden ouders bijgestaan die dit meemaakten. Ze benadrukt dat er sinds het misbruik van Jelle en Sjoukje weinig is veranderd.

Als het probleem werd aangekaart, beloofde het kabinet keer op keer actie te ondernemen, zegt de psychologe. Maar ze heeft geen enkele aanwijzing dat het probleem kleiner is geworden. “Er zijn beleidsvoornemens gemaakt en ook kleine stappen gezet, maar structureel is er niks veranderd.”

“Verstandelijk gehandicapten zijn nog steeds de grootste slachtoffergroep en het misbruik wordt nauwelijks aangepakt”, zegt Scharloo.

Strafrechtadvocaat Richard Korver bevestigt dit. Hij staat veel ouders bij die seksueel misbruik hebben meegemaakt bij hun kinderen in zowel instellingen als op andere plekken. “Ik heb geen signalen gekregen dat het misbruik is verminderd.”

De cijfers
Onderzoek in 2011 toonde aan dat 61 procent van de vrouwen en 23 procent van de mannen met een beperking, lichamelijk, zintuiglijk of verstandelijk zijn misbruikt. Dit gebeurde binnen en buiten de instellingen, blijkt uit onderzoek van kenniscentrum voor seksualiteit Rutgers en het instituut voor kennis en aanpak van sociale vraagstukken Movisie.

Uit onderzoek van de commissie-Samson in 2012, naar seksueel misbruik in de jeugdzorg, blijkt dat verstandelijk gehandicapte kinderen in een jeugdzorginstelling drie keer meer kans hebben om seksueel te worden misbruikt.

In 2019 is door de commissie-De Winter onderzoek verricht naar geweld in de Nederlandse jeugdzorg sinds 1945, een vervolg op het onderzoek van de commissie-Samson. Een onderdeel van dit rapport was een studie naar het seksuele misbruik binnen orthopedagogische behandelcentra (obc’s). Hier wonen voornamelijk jongeren met een licht verstandelijke beperking. Scharloo heeft kritiek op dit onderzoek: “De instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking worden om onduidelijke redenen niet meegenomen in de onderzoeken. Dat is een enorm gemiste kans.”

Blijvend probleem
Het overkwam ook Aron (25)*. Hij was 19 jaar oud toen hij in een instelling werd misbruikt door een medebewoner. Zijn moeder Marie*: “Wil je even mee naar mijn kamer, want ik heb een spelletje dat ik met je wil spelen”, zei hij.

De groepsleider die deze uitnodiging hoorde en wist dat bewoners niet bij elkaar op de kamer mochten komen, zei niets en liet Aron gewoon naar boven gaan, vertelt Marie. “Terwijl hij als professional moest hebben geweten dat de bewoner een verleden had van seksueel daderschap.”

Aron ging mee naar zijn kamer en werd verkracht. Hij rende in paniek terug naar zijn eigen kamer en begon zich te wassen. Vervolgens ging Aron terug naar de jongen die hem dit had aangedaan en zei hij boos: “Ik wilde jouw piemel niet tussen mijn billen. Ik zei nee, maar je deed het toch”, vertelt z’n moeder. De dader beaamde dit meteen.

Een orthopedagoog, groepsleider en moeder van een andere bewoner waren getuige van deze opmerkingen. “Ik werd direct gebeld door deze moeder. De groepsleider wilde met beide kinderen om de tafel gaan zitten, maar dat heb ik gelukkig weten te voorkomen. Het is niet hun taak om naar de waarheid op zoek te gaan.”

Seksuele veiligheid ontbreekt
Wat gaat er toch fout in de instellingen dat dit herhaaldelijk kan gebeuren? Volgens de ouders ontbreekt de seksuele veiligheid. “De jongen die Aron heeft verkracht was al een dader van seksueel misbruik. Hoe kan het dan dat hij mijn zoon mee naar zijn kamer vraagt, het personeel dit hoort en niet ingrijpt?”, zegt Marie.

Er wordt volgens haar niet genoeg gekeken naar wat de cliënt nodig heeft. “Geld speelt een belangrijkere rol dan het belang van de cliënt. Ze worden bij elkaar geplaatst om open plekken in de instelling te voorkomen. Dat levert de instelling meer geld op.”

Psychologe Scharloo herkent dit probleem. “Mensen met seksuele gedragsproblemen worden in dezelfde instelling op hetzelfde terrein geplaatst als bijvoorbeeld mensen met een ernstige verstandelijke beperking. Dit zorgt voor extra risico’s.”

Melding levert niks op
De instelling moet het seksuele misbruik direct melden bij de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), zoals in de wet is vastgesteld. Maar Marie is ervan overtuigd dat veel instellingen dit niet doen. “In 2015 was met de VGN afgesproken dat aandachtsfunctionarissen aangaande seksualiteit niet ‘hun eigen vlees mogen keuren’ wanneer er een incident plaatsvindt, maar nog steeds worden weinig meldingen van seksueel misbruik gedaan en onafhankelijk onderzocht.”

Gekeken naar de cijfers zijn in 2019 bij de inspectie 90 meldingen gedaan van seksueel grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik in instellingen, hetzelfde aantal als in 2018 (de cijfers zijn afgerond naar tientallen). De inspectie schrijft dat ongeveer een derde van de meldingen over de gehandicaptenzorg gaat over ‘geweld in de zorgrelatie’. Hier valt seksueel grensoverschrijdend gedrag ook onder.

Psychologe Scharloo zegt dat het lage aantal meldingen illustratief is voor de magere meldcultuur. “Zeker als je het afzet tegen internationale en nationale onderzoekscijfers.”

Geen verbetering
Zelf dienden de ouders ook een klacht in bij de inspectie en deden zij aangifte, zonder resultaat. “Ik heb een klacht ingediend bij de instelling én de inspectie, maar die leverde ons niks op. De dader kwam enkele weken na de verkrachting weer in de instelling te wonen”, zegt Marie. “De politie weigerde zelfs de aangifte op te nemen, omdat dat niet hun prioriteit was. Vijf keer heb ik geprobeerd aangifte te doen van het misbruik.”

Strafrechtadvocaat Korver noemt het desinteresse. “Politie en justitie denken: wat moet ik ermee? Bij instellingen merk je hetzelfde. Het misbruik wordt afgeschoven op de verstandelijke beperking.”

Concrete beleidsvoornemens
Het seksuele misbruik moet direct worden gemeld, maar het komen met concrete beleidsvoornemens is net zo belangrijk, zegt Scharloo. “Vanuit bestuurders in de zorg. Het moet verplicht worden dat zij het onderwerp zelf op de politieke agenda brengen. Daar waar bestuurders het onderwerp hoog op de agenda hebben, neemt het signaleren en aanpakken toe.”

Korver zegt dat verandering begint bij het erkennen van het probleem. “En prioriteit eraan geven: financieel, maar ook beleidsmatig.”

Vlogs over seksueel misbruik
Omdat psychologe Scharloo vindt dat er te weinig gebeurt om het probleem aan te pakken, heeft ze zelf actie ondernomen.

Ze heeft in samenwerking met het het Centrum Seksueel Geweld een aantal vlogjes gemaakt voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking en voor zorgverleners en ouders over de meest voorkomende vragen die haar door de jaren heen keer op keer werden gesteld.

Wat is seksueel misbruik? Wat kan helpen als je seksueel misbruikt bent? Wat kun je doen om je te beschermen tegen seksueel misbruik? Deze vragen worden in de vlogs beantwoord.

Bron: Centrum Seksueel Geweld

–

Jannes en Eelkje pleiten bijvoorbeeld voor meer gekwalificeerd personeel: “Zij moeten seksueel misbruik kunnen herkennen en voorkomen. In de opleiding moet hier meer aandacht voor komen. Dit komt ten goede aan de veiligheid en bescherming van verstandelijk gehandicapte mensen.”

Meest teleurstellend
Het gebrek aan inlevingsvermogen en het niet willen zien wat fout gaat vinden Jannes en Eelkje het meest teleurstellend. “De problematiek is al zo vaak aan de kaak gesteld en telkens zeggen de instellingen dat de regels en protocollen op orde zijn. Dat is niet zo en er verandert weinig. Als er wat verandert, gebeurt dit mondjesmaat.”

Marie: “Ze doen niks met de klachten, uit angst voor imagoschade. Als dit weer gebeurt, zal ik mijn kind er direct weghalen en zorgen dat hij de juiste traumabegeleiding krijgt.”

Boodschap
Voor nu hebben beide ouders een heldere boodschap aan de instellingen: “Toon meer empathie en wees niet zo’n gesloten blok. Durf ervan te leren. Dit kan zo niet langer.”

Een woordvoerder van de brancheorganisatie voor gehandicaptenzorg VGN heeft in een reactie laten weten dat zij het onderwerp zeer serieus nemen. “Als de signalen die jullie ontvingen kloppen, gaat het hier om gebeurtenissen die diep ingrijpen op de levens van betrokkenen. Wij volgen de berichtgeving dan ook met belangstelling.”

Toelichting misbruikzaken
De voorbeelden in het artikel zijn van een oudere datum en dat heeft een reden. Psychologe Aafke Scharloo heeft in de afgelopen jaren honderden ouders bijgestaan die hetzelfde meemaakten.

Zij legt uit dat ouders bang zijn dat het hun kind gaat schaden als zij naar de media stappen. Aangezien zij erg afhankelijk zijn van de instelling waar hun kind verblijft, kunnen ze pas vrijuit praten als hun kind daar weg is en het langere tijd geleden is.

Daarnaast speelt mee dat de ouders het misbruik eerst zelf moeten verwerken. Dit duurt vaak jaren.

*De namen van Jelle, Sjoukje, Marie en Aron zijn gefingeerd. De echte namen zijn bekend bij de redactie.

Bron: RTL Nieuws >>

[Auteur]

Reacties