Kindermishandeling: ‘Al liet ik niks zien, leraren hadden het kunnen weten’

[LukaModerator]

In Week tegen de Kindermishandeling die maandag van start gaat wordt extra aandacht gevraagd voor kinderen die worden mishandeld. Ieder jaar zijn dat er meer dan 100.000. Wat kunnen leerkrachten en andere volwassenen doen om het op tijd op te merken? En hoe kunnen kind én ouders geholpen worden?

Seksueel misbruik, lichamelijke mishandeling en verwaarlozing: Vera (38) maakte het mee gedurende haar hele jeugd. Niemand in haar omgeving greep in.

“Ik heb er alles aan gedaan om te zorgen dat niemand het merkte. Thuis kreeg ik te horen dat als iemand erachter zou komen, ze mijn broertje iets aan zouden doen. Zo waren er een heleboel dreigementen waardoor ik het niet in mijn hoofd haalde om te praten.”

Het is lastig om kindermishandeling te herkennen
Vera wil niet met haar echte naam worden genoemd, omdat ze haar kinderen nog niet over haar jeugd heeft verteld. Wel vindt ze het belangrijk dat mensen haar verhaal horen. Zo geeft ze vanuit haar eigen ervaring voorlichting aan leerkrachten in het basisonderwijs over kindermishandeling.

Het is lastig om als leerkracht kindermishandeling te herkennen. Elk kind is anders en vaak valt er dus niet eens iets te zien.

Maar dat betekent niet dat leerkrachten en andere volwassenen niks kunnen doen. Vera: “Ook al liet ik niets zien, ze hadden het wel kunnen weten. Ik bleef na school hangen in de hoop dat er werd gevraagd hoe het met me ging. Ik had heel graag gewild dat er gewoon iemand voor me was geweest.”

Blauwe plekken en buikpijn
Wie op zoek is naar een lijst van signalen om kindermishandeling te herkennen kan terecht op de website van het Nederlands Jeugd Instituut. Het is lange lijst, van blauwe plekken tot smerige kleren en van wantrouwend gedrag tot juist erg meegaand en aanhankelijk. Kindermishandeling is soms moeilijk te herkennen, omdat signalen vaak niet specifiek zijn, vertelt Salem Zeggay, jeugdarts bij GGD Amsterdam.

“Daarbij zeggen blauwe plekken of buikpijn alleen natuurlijk nog niet zoveel. Het is daarom belangrijk goed naar de omgeving van het kind te kijken, zodat je de signalen beter kunt begrijpen.”

Bij kindermishandeling kan er soms sprake zijn van onverschilligheid of onwetendheid, zegt Zeggay. Zelf vermoedde ze een keer verwaarlozing bij een ouder van een kruipend kind, die wasmiddel op de grond liet liggen en geen traphekje wilde aanschaffen.

“Samen met de ouder ga je in gesprek over waarom dat onveilig kan zijn en kijken we samen naar oplossingen.” Maar vaak komt ze mishandeling gelukkig niet tegen. “Dat betekent overigens niet dat het er dan ook niet is.” Ze denkt dat er veel meer kinderen mishandeld worden dan officieel bekend is.

Naar schatting zijn elk jaar bijna 119.000 kinderen het slachtoffer van mishandeling. Dat is gemiddeld één kind per klas.

“Ik herinner me dat een leraar samen met mij een boekje uitzocht in de bibliotheek. Zo iets aardigs had zoveel impact op me.”
Vera (38)

Briefje voor de leraar
De lijst met signalen zijn slechts een hulpmiddel, zegt Vera. Wil je als leerkracht weten wat er speelt, vraag dan gewoon aan kinderen hoe het met ze gaat en investeer tijd in een gesprek. “Ik besef dat tijd schaars is in het onderwijs. Leerkrachten zijn druk met rekenen en taal, ook dit is ontzettend belangrijk. Zo kan ik me nog goed herinneren dat een leraar samen met mij een boekje uitzocht in de bibliotheek. Zo iets aardigs had zoveel impact op me. Het lijkt klein, maar het is me altijd bijgebleven.”

“Het is niet raadzaam om zelf bij het kind te gaan vissen. Je bent vaak te bezorgd en gaat dan sturende vragen stellen.”
Ingeborg Dijkstra, pedagoog

Een andere tip die ze juffen en meesters vaak meegeeft is om in de klas even oogcontact te maken met alle kinderen. Zo sta je stil bij ieder kind én nodig je hem of haar uit om na de les het gesprek aan te gaan. Een doos in de klas waar kinderen briefjes voor de leraar in kunnen doen, kan hierbij helpen.

Daarbij kunnen leraren en volwassenen ook een belangrijke rol spelen in het leren van grenzen stellen. Dit kan al op een luchtige manier, zoals kinderen vertellen dat ze bij tikkertje of voetbal kunnen aangeven als ze niet aangeraakt willen worden. En vergeet seksuele voorlichting niet. Het liefst zo vroeg mogelijk, zegt Vera. “Ik wist heel lang niet dat wat er bij mij thuis gebeurde abnormaal was. Als er meer over seks en je lichaam was gesproken, had mij dat veel geholpen.”

Praten met de ouders
Wat kan je doen als je als leerkracht, buurman of voetbaltrainer mishandeling vermoedt? Pedagoog Ingeborg Dijkstra begeleidt ouders én leerkrachten en raadt aan om eerst een andere volwassene te vragen of hij of zij de vermoedens deelt. “Het is niet raadzaam om zelf bij het kind te vissen. Je bent vaak te bezorgd en gaat dan sturende vragen stellen.” Ook kun je altijd anoniem advies vragen bij Veilig Thuis.

Ga je vervolgens het gesprek met de ouders aan, dan is het belangrijk dat je dit zonder oordeel doet. Dijkstra heeft deze gesprekken vaak gevoerd, vooral verwaarlozing komt ze geregeld tegen. Zo vertelde een kind dat ze vaak zonder eten naar bed moest. Een ander kind deed zijn schoenen uit om zijn pijnlijke voeten te laten zien, veroorzaakt door veel te kleine schoenen.

“Ik vraag eerst aan de ouders hoe kan ik helpen. Je kan ze wel gaan aanvallen maar dan willen ze niks meer met je te maken hebben. Daar heeft het kind niks aan.” De meeste ouders zijn opgelucht dat er eindelijk iemand met ze meedenkt, is Dijkstra’s ervaring. Ze moeten huilen of schamen zich. Of er blijkt een armoedeprobleem te zijn. “Maar vergis je niet”, zegt Dijkstra, “mishandeling komt in alle lagen van de samenleving voor. Ook bij de ouders met de Volvo op de hockeyclub.”

Bron: NU.nl >>

[Auteur]

Reacties