Jojanneke van den Berge volgde vrouwen die uit de wereld van de betaalde seks willen stappen

[LukaModerator]

Presentator Jojanneke van den Berge volgde voor de serie Jojanneke uit de prostitutie vrouwen die uit de wereld van de betaalde seks willen stappen. Waarom is dat nog altijd zo moeilijk?

Je moet je soms wat moeite getroosten om als hulpverlener je klant te bereiken. In de documentairereeks Jojanneke uit de prostitutie gaat daarom een acteur naar een echte sekswerker. Plaats van handeling: een guur winters bos. Na een ongemakkelijk gesprek duiken opeens programmamaker Jojanneke van den Berge en hulpverlener Frits Rouvoet op. Lana, de professional in panterjurkje en de blote benen in met bont gevoerde laarsjes, schiet in de stress.

Als Rouvoet heeft uitgelegd dat hij niet van de politie is, maar een hulpverlener die al vijftien jaar lang uittredende prostituees bijstaat, loopt Lana leeg. Dat ze dit werk wel moet doen omdat ze een gigantische schuld heeft, voor twee kinderen moet zorgen en dat ze zo uit haar huis kan worden gezet. Ze huilt, maar accepteert dankbaar Rouvoets visitekaartje. De eerste stap uit het wereldje.

Lana is een van de sekswerkers die voorkomt in Jojanneke uit de prostitutie. Een documentairereeks, waarvan de eerste aflevering vanavond op tv te zien is, en een vervolg op de serie Jojanneke in de prostitutie van vijf jaar geleden. Van den Berge zag toen al dat een aantal sekswerkers er genoeg van had. ‘Dat verraste me, want het waren voornamelijk vrouwen die uit eigen beweging met het werk waren begonnen.’

Van den Berge hield het contact warm en besloot vijf sekswerkers en een zogenoemde sekskoper die wilden stoppen met betaalde seks te volgen. Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot.

Sinds 2014 is er jaarlijks 3 miljoen euro uitgetrokken voor uitstapprogramma’s. Heeft dit effect?
‘Die 3 miljoen is vooral een mooi gebaar. Ik hoor van hulpinstanties die aan uitstapprojecten doen dat de problematiek is verergerd door de decentralisatie van de zorg. Er is veel kennis weggevloeid van professionals die gewend zijn om met sekswerkers en hun problemen te werken.

‘Vooral voor jongeren in de prostitutie, bij wie pogingen tot zelfdoding en automutilatie veel voorkomen, is die kennis noodzakelijk. Laatst nog is een 13-jarig meisje van een flat in Amsterdam gesprongen. Met die 3 miljoen is alleen een lastig maatschappelijk probleem handig afgekaart.’

Bovendien is sekswerker in Nederland een legaal beroep.
‘Tja, we kunnen in Nederland wel zeggen dat we de prostitutie een normale beroepsgroep vinden, maar dat is niet waar. Sekswerkers kunnen vaak geen bankrekening openen, geen hypotheek krijgen en geen verzekering afsluiten.

‘Maar het zijn heus niet allemaal zielige vrouwen. Lola bijvoorbeeld, staat al twintig jaar op de Wallen en is een heel sterke vrouw. Ze zit ook bij Proud, de belangenvereniging voor en door sekswerkers in Amsterdam. Die is echt niet bang om zich te laten horen. Maar als ze thuiskomt, flikkeren de buren van alles over de schutting om haar te pesten.

‘Sekswerkers komen uiteindelijk in een prostitutiebubbel terecht, het beheerst hun leven. Vaak hebben ze geen vervolgopleiding gehad, dus is er weinig om op terug te vallen. Ze worden vijandig bejegend door hun buurt. Wie langer in het vak zit, krijgt met trauma’s en verslaving te maken. En het snelle geld waaraan ze gewend raken maakt het ook moeilijker om uit die bubbel te stappen.’

Je zou kunnen denken dat het internet sekswerk discreter heeft gemaakt en daardoor misschien minder stigmatiserend.
‘Internet heeft het sekswerk in eerst instantie vergemakkelijkt. Er zijn websites als Sexjobs, Kinky en Seksmarktplaats waar je makkelijk en discreet een afspraakje kunt maken. Daardoor heeft een enorme verschuiving plaatsgevonden. Een officier van justitie vertelde me dat het overgrote deel van prostitutie nu online wordt geregeld.

‘Maar het internet heeft prostitutie als vorm van seksuele uitbuiting ook enorm in de hand gewerkt. Op Tiktok en Instagram worden jongeren verleid om in een chat blootfoto’s en -filmpjes op te sturen. Zo worden ze geronseld. Ook jongens. Als die kids niet doen wat van ze wordt verlangd, worden ze met dat beeldmateriaal aan de online schandpaal genageld. Er zijn zelfs exposegroepen op een app als Telegram. Door die groei van sociale media is een nieuw soort pooierschap ontstaan. Iedereen met een Instagramaccount, een vlotte babbel en een naaktfoto kan nu pooier worden.

‘We moeten reëel zijn over het feit dat het aantal minderjarigen in de prostitutie in Nederland toeneemt, en de groep steeds jonger wordt. De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen heeft geschat dat jaarlijks drieduizend mensen worden uitgebuit in de prostitutie, de helft daarvan zou minderjarig zijn. Omgerekend gaat dat om twee tot drie kinderen per middelbare school.’

In de documentaire komt Oulaya voor, die als 13-jarige is geronseld door een pooier. Ze maakt deel uit van een groeiende groep minderjarige meisjes met een Marokkaanse achtergrond die met gedwongen seks te maken hebben. Hoe komt dat?
‘Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam heeft eind 2019 onderzoek laten doen naar deze problematiek toen die de kop opstak in Amsterdam-West en -Nieuw West. Het zijn vaak meiden die zich proberen te ontworstelen aan het juk van hun strenge opvoeding en cultuur of een moeilijke thuissituatie.

‘Oulaya had een gewelddadige vader en zocht liefde bij wat later een pooier bleek te zijn. Zij zegt dat ze veel Marokkaanse meiden rond de 13 jaar ziet die er een sugardaddy op na houden, die seks gebruiken als ruilmiddel voor een Gucci-tas of een duur etentje. Zo worden ze het slachtoffer van de klassieke loverboy.

‘Maar wat die meiden extra kwetsbaar maakt, is de Marokkaanse schaamtecultuur. Oulaya werd verteld dat als ze niet deed wat haar werd gezegd, ze alles aan haar ouders zouden doorvertellen. Als dat gebeurt, worden in het beste geval de familieverbanden verbroken, in het slechtste geval wordt er eerwraak gepleegd. Oulaya werd op haar 16de door haar pooier ‘ontmaskerd’. Vervolgens werd ze uitgekotst door de gemeenschap en kreeg ze doodsbedreigingen.’

In dit soort verhalen blijft vaak de groep buiten beeld die gedwongen prostitutie mogelijk maakt, de klanten.
‘We hebben geprobeerd een beeld van die groep te krijgen en een advertentie geplaatst op Sexjobs. Daarin hadden we het over ‘de jongste, geilste tiener’. Binnen een paar uur hadden we 150 reacties. In het contact daarna lieten we het woord ‘minderjarig’ vallen. Toen haakte er een paar af. Uiteindelijk spraken we in een hotelkamer met mannen die allemaal je buurman zouden kunnen zijn.

‘Je merkt dat er pas een vaag schuldbesef opkomt als je de situatie expliciet aan ze voorlegt. Eentje zei: ja, ik heb ook een dochter van 16, het is eigenlijk niet goed dat ik hier ben. Een ander was er eerlijker over en zei dat de lust voor de rede kwam. Maar hij zei ook dat het risico dat je als klant van een minderjarige sekswerker zwaar wordt bestraft, heel klein is.’

Gaat dat nog veranderen?
Die Valkenburgse zedenzaak van zes jaar geleden was een kantelpunt. Daarvoor ging het altijd over pooiers, mensenhandelaren en slachtoffers, maar de klanten bleven buiten spel. Nu is het OM die groep actief aan vervolgen. Maar dan nog. Er mag dan een taakstrafverbod zijn voor dit soort misdrijven, maar dat wordt meestal omzeild door één dag gevangenisstraf op te leggen, die meestal al is uitgezeten in voorarrest.’

Wat zou er dan moeten gebeuren om sekswerkers makkelijker te laten uittreden en zonder schaamte door hun buurt te laten lopen?
‘Ik hoor geluiden vanuit het OM dat er veel meer controle moet zijn op internet. Waar raamexploitanten en seksclubeigenaren aan strenge eisen moeten voldoen en ook worden gecontroleerd, is dat veel minder het geval voor de eigenaars van sekswebsites. Misstanden zouden daardoor in ieder geval minder makkelijk plaatsvinden en sneller kunnen worden opgespoord.

‘Of je als – voormalig – sekswerker ooit zonder stigma door het leven kan, is den ik een utopie. Zolang mensen denken: ik heb er geen probleem mee en het is prima voor een ander, maar niet voor mijn kind, zus of moeder, zullen we het nooit echt accepteren. Hoe ruimdenkend we ook denken te zijn. En dat voelen sekswerkers aan.’

Hoe gaat het nu met Lana?
‘Die heeft contact gezocht met Frits Rouvoet en is het hulpverleningstraject ingegaan. Ze hoopt uiteindelijk een baan te vinden als ervaringsdeskundige om zo andere vrouwen te helpen.’

Jojanneke uit de prostitutie is vanaf dinsdag 2 maart om 21.15 uur te zien bij de EO op NPO 3.

TWINTIGDUIZEND
Nederland telt ongeveer twintigduizend sekswerkers. Dat aantal is de laatste jaren gegroeid, doordat het internet sekswerk én seksuele uitbuiting heeft vergemakkelijkt. Die stijging genereert aandacht in de media. Zo zijn er naast Jojanneke uit de prostitutie ook de series Red Light en Ik word prostituee op tv te zien.

Bron: de Volkskrant >>

[Auteur]

Reacties