- Dit onderwerp bevat 0 reacties, 1 deelnemer, en is laatst geüpdatet op 05/12/2019 om 21:03 door Luka.
-
Reacties
-
Kerkelijke ambtsdragers in de PKN moeten in het vervolg een verklaring omtrent gedrag overleggen. Hoe verhoudt zich dat tot de christelijke opdracht tot vergeving?
Alle betaalde én vrijwillige medewerkers van de Protestantse Kerk in Nederland moeten voortaan een verklaring omtrent gedrag (VOG) kunnen overleggen, besloot het landelijk kerkbestuur kortgeleden. Het is onderdeel van een breder plan om seksueel misbruik in de kerk terug te dringen.
Dat klinkt prachtig, maar vorige week plaatste predikant Jan de Visser in een opiniebijdrage in deze krant kritische kanttekeningen. De VOG-eis kan er in de praktijk immers voor zorgen dat iemand met een kerkelijk ambt die misschien één keer buiten zijn boekje is gegaan, nooit meer zijn werk kan uitoefenen. Zo iemand wordt dan voor zijn leven uitgesloten van wat hij of zij het liefste doet: de ‘boodschap van liefde en verzoening’ verkondigen. Staat dat niet haaks op de christelijke waarden van vergeving, vroeg De Visser zich af? Als God mensen een tweede kans geeft, moet de kerk mensen dan niet ook een tweede kans geven?
Manuela Kalsky, bijzonder hoogleraar op de Edward Schillebeeckx-leerstoel voor theologie en samenleving aan de VU, reageert verbaasd op de opmerkingen: “Een dominee die zijn boekje te buiten gaat. Pardon? Het gaat hier niet over een dominee die een keer te hard is gaan rijden of een glaasje te veel op had. Het gaat hier om een zeer ernstige overtreding. Ik denk dat voor veel mensen nog steeds niet duidelijk is hoe traumatisch seksueel misbruik kan zijn, en hoe het een leven kan verwoesten.
“En wat het vraagstuk vergeving betreft: als de dood van Jezus aan het kruis niet als duidelijke aanklacht tegen het lijden van onschuldigen wordt gezien, maar vooral als een boodschap van vergeving, dan is de christelijke boodschap geen goed nieuws voor mensen die misbruikt zijn, maar alleen voor de daders. Dat kan niet de boodschap van de kerk zijn.
“Ja, iedereen verdient een tweede kans, en de kerk mag ook de dader niet laten vallen. Maar dat betekent niet dat hij of zij in dezelfde functie kan terugkeren. Sterker nog: als een pleger van seksueel misbruik werkelijk tot inkeer komt en aan zichzelf heeft gewerkt, dan denk ik niet dat hij of zij nog terug wíl keren naar dezelfde functie. Dan zie je namelijk hoe ingrijpend je daad is geweest voor het slachtoffer, voor de gemeente, voor jezelf en je gezin. Dan begrijp je dat het niet meer je taak is om als dominee in een gemeente de boodschap van liefde en verzoening uit te dragen.”
Matthias Smalbrugge, hoogleraar Europese cultuur en christendom aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, wil toch wat kanttekeningen plaatsen. “Hoe goed ik een VOG ook vind in het licht van de professionalisering van een kerkelijke ambtsdrager, het kan gemakkelijk een soort schijnzekerheid worden, waarbij de kerk naar de maatschappij wil bewijzen dat ze haar plicht netjes doet. Als er dan toch iets misgaat, kan ze de schuld afschuiven op de ambtsdrager. Veegt de kerk daarmee niet te snel haar straatje schoon? Het doet mij een beetje denken aan de huidige tendens om alles te verzekeren: daarmee ban je geen risico’s uit, maar je suggereert wel dat je alle risico’s hebt afgedekt. Ook kan het een soort klerikalisme in de hand werken, waarbij enkel de ambtsdrager onberispelijk moet zijn.
“Daarnaast denk ik dat de kerk hier een kans laat liggen om zich meer rekenschap te geven van hoe ze zelf als geheel omgaat met seks en agressie. Het valt me op dat de Bijbel vol staat met ingewikkelde verhalen over seks, maar dat we er nauwelijks over preken. En daardoor hebben we geen oog voor de complexiteit ervan. Ik denk dan aan de oudtestamentische verhalen over de dochters van Lot die hun vader dronken voerden om vervolgens gemeenschap met hem te hebben. Of Tamar die zichzelf prostitueerde om maar een kind te krijgen van haar schoonvader.
“In de kerk zeggen we gemakkelijk: dat mag niet, maar we laten de vragen verder liggen. Maar zo lang de kerk niet door heeft hoe complex dynamieken van seks, agressie, macht en dergelijke zijn, en zo lang ze alleen maar mee kan gaan met het huidige maatschappelijke discours, wordt het er niet beter van.”
Kalsky deelt de oproep tot theologische bezinning: “Ik vind dat het PKN-bestuur een goede eerste stap heeft gezet. Maar dit is pas het begin. In de theologische opleidingen moet nu serieus aandacht komen voor dit thema en het onderzoek dat op dit gebied al gedaan is. Waar zit in de christelijke theologie het gevaar van machtsmisbruik op seksueel gebied? Welke stereotypen zitten in ons hoofd, in onze cultuur, in de bijbelse geschriften als het om seksueel misbruik gaat? Een stevige aanpak van dit probleem moet ook gepaard gaan met een de-patriarchalisering van christelijke theologie. Zouden kerk en theologie bereid zijn om patriarchale godsbeelden in de ban te doen, als ze daarmee seksueel misbruik in de kerk terug kunnen dringen?
Smalbrugge: “Concreet zou ik pleiten voor maatwerk. Moet iemand die als puber een stommiteit heeft begaan, zijn hele leven daarvoor achtervolgd worden? Bij dat maatwerk moet de kwestie rondom vergeving door het slachtoffer ook een rol spelen. Diens verhaal moet centraal staan, en vergeving mag nooit doorgedrukt of geëist worden. En zelfs dan nog: ook als het wel vergeven wordt, maakt dat de persoon nog niet automatisch weer geschikt voor het ambt. Maar ook andersom: wat mij betreft moet de weg naar het ambt niet automatisch afgesloten zijn als iemand geen VOG kan krijgen. Laat de commissie die besluit over de geschiktheid van aanstaande amtsdragers daar van geval tot geval een besluit over nemen.”
Kalsky: “Als vergeving maar niet betekent op de oude voet doorgaan. Vergeving moet ruimte geven aan iets nieuws, een nieuw toekomstperspectief voor slachtoffers én voor daders.”
Bron: de Trouw >>
- Je moet ingelogd zijn om een antwoord op dit onderwerp te kunnen geven.
