Brusselse naaktfotograaf voor de rechter na klachten over aanranding en verkrachting: “Hij deed alsof het normaal was”

[LukaModerator]

16-6-23
In Brussel is een proces tegen een naaktfotograaf uit Schaarbeek begonnen. Hij wordt verdacht van verkrachting en aanranding van drie vrouwen die model stonden voor afzonderlijke projecten, maar hij ontkent alles. Een van de drie vrouwen doet anoniem haar verhaal aan onze redactie. Haar getuigenis werpt licht op de donkere kant van naaktfotografie.

De Brusselse rechtbank van eerste aanleg heeft zich vandaag gebogen over een verkrachtingszaak tegen een fotograaf (38) uit Schaarbeek. De fotograaf zou zich volgens drie vrouwen schuldig hebben gemaakt aan verkrachting en aanranding tijdens hun shoots.

Twee van de drie vrouwen werkten in de zomer van 2020 met hem samen, de samenwerking met het derde naaktmodel dateert van 2017. Alle drie dienden ze in 2020 afzonderlijk een klacht in bij de politie. “Ik probeerde zijn acties te rationaliseren, maar dan kom je op een punt waar je beseft dat dit niets meer met fotografie te maken heeft”, getuigt een van de vrouwen anoniem.

Bericht op Facebook
“Hij stuurde me een vriendschapsverzoek op Facebook. Ik had al van zijn naam gehoord en zag dat we heel wat gemeenschappelijke vrienden hadden, dus accepteerde ik het verzoek. Kort daarna kreeg ik een berichtje met de vraag of ik model wilde staan.”

Aan het woord is Anna (25), een schuilnaam. Via Messenger wordt haar de vraag gesteld of ze geen model wil zijn. Dat heeft ze nog nooit gedaan, maar ze kan zijn werk meteen appreciëren. “Hij voegde een linkje toe naar zijn werk online. Het was heel kleurrijk en artistiek, dus ik zag het wel zitten.”

Even later krijgt Anna de vraag of ze ook naakt voor de lens wil staan. Daar wil ze even over nadenken. “Ik sprak met een vriendin die eerder als naaktmodel had geposeerd voor een van zijn shoots. Ik checkte even hoe dat bij haar was verlopen. Ze was er erg positief over. De resultaten waren heel creatief en stijlvol, dus ik dacht: oké, dat lijkt me leuk om eens te doen.”

Zijn uitspraken waren heel manipulatief en creëerden een drempel die het moeilijk maakte om me uit te spreken over ongewenst gedrag.
Anna, anonieme getuige

Twee weken later zit Anna in zijn appartement in Schaarbeek. “We hadden eerst een lang gesprek. Hij vertelde over zijn achtergrond en de boodschap achter zijn kunst. Plots begon hij over de MeToo-beweging. Hij zei dat als hij een vrouw was, hij alles zou kunnen shooten zonder dat iemand zijn intenties in twijfel zou trekken. Maar omdat hij als mannelijke fotograaf vaak naaktmodellen fotografeert, hebben velen al snel een oordeel klaar over zijn werk.”

“Zo liet hij nog een aantal opmerkingen vallen”, gaat Anna verder. “Bijvoorbeeld dat ik bij mijn vertrek zowel positief als negatief zou kunnen terugkijken op deze ervaring. Hij zei me ook dat hij me heel knap vond, maar dat hij dat eigenlijk niet mag zeggen omdat het verkeerd opgevat zou kunnen worden.”

“Hij voegde nog toe dat je in deze maatschappij tegenwoordig niks meer kan zeggen. Achteraf gezien, waren die uitspraken heel manipulatief. Ze creëren namelijk een drempel die het moeilijk maakt om je uit te spreken over ongewenst gedrag. Het is alsof hij zich er op voorhand al tegen probeerde in te dekken.”

Toen hij mijn grenzen nog verder overschreed, raakte ik in shock.
Anna, anonieme getuige

Tijdens de shoot liep het mis, getuigt Anna. “Hij vroeg geen toestemming om mijn lichaam met olie in te smeren en al zeker niet toen hij me op intieme plaatsen aanraakte. Hij deed alles met zo’n zelfvertrouwen, alsof het de normaalste zaak van de wereld was.”

“Ik wilde aanvankelijk ook niet overkomen als een vervelend model dat overal over klaagt en bij elke stap tegenwerkt. Maar toen hij mijn grenzen nog verder overschreed, raakte ik in shock. Er ging van alles door mijn hoofd. Ik probeerde zijn acties ter plaatse te rationaliseren, maar dan kom je op een punt waarop je beseft dat wat hij deed niets meer met fotografie te maken heeft.”

Anna vertelt dat je als onervaren model nog meer afhankelijk bent van de professionaliteit van de fotograaf. Zeker tussen een naaktmodel en een fotograaf moeten professionaliteit en toestemming centraal staan omdat je binnen die context heel kwetsbaar voor een lens staat, legt ze uit. “Je gaat professioneel met iemand samenwerken en neemt dan ook aan dat de andere persoon zich professioneel en gepast zal gedragen.”

Toestemming cruciaal
Volgens Liesbet Stevens, professor strafrecht en adjunct-directeur voor het Instituut voor gelijkheid tussen vrouwen en mannen, is toestemming een cruciaal element in dergelijke contexten. “Het is precies in contexten waarvan je op voorhand al weet dat het zeer intiem is, zoals bij naaktfotografie, dat men zich extra professioneel moet gedragen. Dat je toestemming geeft om naakt gefilmd of gefotografeerd te worden, houdt op geen enkele manier toestemming voor seksuele handelingen in. Voor elke afzonderlijke houding en gedraging in zo’n situatie moet op voorhand een akkoord zijn.”

“Hoe groter het gebrek aan ervaring is bij de betrokkenen, hoe moeilijker het voor hen is om hun grenzen aan te geven. Net daarom verwacht je van een professionele naaktfotograaf dat hij of zij de juiste voorzorgen neemt om grensoverschrijdend gedrag te vermijden. Er moet op voorhand heel duidelijk en grondig besproken worden wat kan en niet kan”, zegt Stevens. Dat gebeurt best in de vorm van een contract waarin al de overeengekomen afspraken worden opgenomen.

Stevens verwijst ook naar de hervorming van het seksueel strafrecht in 2022. Daarmee werd het begrip toestemming uitdrukkelijk opgenomen in ons strafwetboek. “Het uitgangspunt is dat iedereen seksueel zelfbeschikkingsrecht heeft. Dat wil zeggen dat iedereen zelf beslist wat er op seksueel vlak met jou en je lichaam mag. De toestemming moet specifiek zijn, uit vrije wil gegeven worden en kan op elk moment weer ingetrokken worden. Het grensoverschrijdende is dan datgene waarvoor geen toestemming is. Zonder toestemming is er volgens de hervorming dus sprake van een misdrijf.”

Naaktfotografie
“In de fotografiewereld, zeker bij naaktfotografie, is seksueel grensoverschrijdend gedrag geen uitzondering”, zegt professioneel naaktmodel Flore Pensaert (25). Ze spreekt vooral uit eigen ervaring. Dat ging van het weigeren om foto’s te verwijderen waar ze geen toestemming voor had gegeven tot seksistische en ongepaste opmerkingen tijdens de shoots.

“Het is heel moeilijk om op zo’n momenten te reageren, vaak ben je in shock en kan je niet geloven dat het gebeurt. Reageren is vaak nog lastiger als je jong of onervaren bent. Je weet niet goed wat kan en niet kan op een set en je bent je nog bewuster van de machtsverhouding en het ervaringsverschil tussen model en fotograaf.”

Volgens Flore kan ook de setting bijdragen aan een onveilige omgeving. Zij maakt daarbij de vergelijking tussen filmsets en academies en de traditionele fotoshoot. “Op een filmset of in een academie waar naaktmodellen poseren, zijn er vaak verschillende mensen aanwezig. Dat zorgt voor sociale controle, maar zulke beschermingsmechanismen vallen weg als je één-op-één shoot, wat vaak het geval is als je als naaktmodel werkt”.

Daarnaast is fotografie een laagdrempelig beroep, haalt Flore aan. “Iedereen kan een camera oppakken en zich fotograaf noemen.” Strenge community controle is er niet helemaal binnen het vrije beroep.

Beroepsfotografen kunnen zich wel vrijwillig aansluiten bij Beroepsfotografen.be, de Belgische vereniging voor beroepsfotografen. Ze zetten vooral in op netwerking, verbinding en inspiratie. Een uitdrukkelijke deontologische code hebben ze niet, maar leden horen zich wel aan de waarden van de vereniging te houden.

“Fotografen die zich bij ons aansluiten, streven naar maximale professionaliteit en behandelen hun klanten, collega-fotografen en hun vak met respect. In andere gevallen melden we dit aan de juiste instantie”, zegt sectorcoördinator Mieke Coppieters. De Brusselse fotograaf is geen lid van de vereniging.

Reactie
Of de Brusselse fotograaf al dan niet schuldig bevonden wordt zal pas 8 september blijken wanneer de uitspraak valt. “Verkrachtingszaken zijn vaak moeilijk te bewijzen en ook hier is het woord tegen woord: er waren maar twee personen aanwezig, dus getuigen zijn er niet. Maar de verklaring van Anna is heel gedetailleerd en bovendien hebben verschillende andere meisjes heel gelijkaardige verklaringen afgelegd bij de politie. Dat versterkt onze zaak”,reageert de advocate van Anna.

De fotograaf ontkent stellig de beschuldigingen. Zijn advocaat reageert kort: “Mijn cliënt ontkent elke tenlastelegging. Het is een woord versus woord situatie waarbij er onvoldoende objectieve stukken voorhanden zijn die zonder gerede twijfel bewijzen dat de aanklachten zich effectief hebben voorgedaan.”

Bron: VRT.be >>

[Auteur]

Reacties