Bijna een op vier vrouwen en 6 procent van de mannen heeft ongewenste seks: ‘Wegkijken kan niet meer’

[MarkModerator]

NIJMEGEN – Seksueel misbruik heeft, ook vele jaren later nog, grote gevolgen. Zowel psychisch als lichamelijk, en vooral als het om langdurig seksueel misbruik gaat: ,,Slachtoffers lijden aan chronische bekkenpijn, klachten aan nek en schouder, maag en buikpijn, angststoornissen, depressies, spastische darm, hart- en vaatziekten en chronische hoofdpijn.”

Toine Lagro-Janssen uit Nijmegen kwam de slachtoffers tegen in haar spreekkamer. Ze richtte het Centrum Seksueel Geweld Gelderland-Zuid en Midden op, dat nu tien jaar bestaat. ‘Wegkijken kan niet meer’ is het thema van een congres, volgende week, dat ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan wordt gehouden.

Het is bijna niet meer voor te stellen. Vijftig jaar geleden leerden psychologen uit het boekje dat incest 1 op de 1,1 miljoen vrouwen overkwam en dat de gevolgen nihil waren. In ongeveer diezelfde tijd begon Toine Lagro-Janssen (1948) als huisarts in Nijmegen. Juist omdat ze een van de eerste vrouwelijke huisartsen was, vertrouwden vrouwen haar toe wat hen was overkomen op gebied van seksueel misbruik en huiselijk geweld.

Schrijnende verhalen
,,Dat waren schrijnende verhalen. In de medische wereld werd er nauwelijks aandacht aan besteed. In de jaren 70 pleitte ik ervoor dat seksueel geweld geregistreerd zou worden. Maar in de medische wereld vond men het een te klein probleem om vast te leggen.”

Inmiddels weten we dat 22 procent van de vrouwen en 6 procent van de mannen tussen de 15 en 70 jaar ongewenste seks hebben meegemaakt.
Iva Bicanic, Traumapsycholoog

,,Inmiddels weten we dat 22 procent van de vrouwen en 6 procent van de mannen tussen de 15 en 70 jaar ongewenste seks hebben meegemaakt, met penetratie. Dan hebben we het nog niet over ongewenste betastingen”, aldus Iva Bicanic (1972). Zij is traumapsycholoog in Utrecht en initiatiefnemer en directeur van het landelijk Centrum voor Seksueel Geweld (CSG).

Toine Lagro-Janssen heeft vanuit Nijmegen het CSG Gelderland-Zuid en -Midden opgericht. Ze is voormalig huisarts en hoogleraar vrouwenstudies medische wetenschappen.

Bicanic en Lagro-Janssen waren, los van elkaar, in dezelfde tijd bezig met het opzetten van multidisciplinaire hulp voor slachtoffers van seksueel geweld. Bicanic had daarbij buitenlandse voorbeelden voor ogen zoals de ‘Rape Centers’ in Denemarken, waar slachtoffers medische, psychologische, juridische en maatschappelijke hulp krijgen.

Geen goede hulp in Nederland
,,Al in 1999 is in onderzoek vastgelegd dat er in Nederland geen goede hulp is”, zegt Bicanic. ,,Het is versnipperd. Mensen moeten telkens hun verhaal doen bij een andere hulpverlener. Daarnaast duurt het te lang voordat er een behandeling beschikbaar is. Terwijl in datzelfde onderzoek al genoemd wordt dat hoe langer gewacht wordt met hulp, hoe langer de verwerking duurt. Bovendien weten veel hulpverleners nog steeds niet wat ze kunnen doen aan de verwerking van seksueel geweld.”

Het duurde meer dan tien jaar voordat in Nederland het landelijk Centrum voor Seksueel Geweld van start ging. ,,Omdat het moeilijk is om in Nederland een systeem op te zetten dat goede zorg garandeert”, aldus Bicanic. Inmiddels zijn er zestien regionale centra, Gelderland-Zuid en Midden was de eerste, waarmee mensen hulp dicht bij huis aangeboden kan worden. ,,Bovendien kun je bij een acute hulpvraag, een verkrachting of aanranding, snel handelen.”

Het CSG hanteert een ruime definitie van seksueel geweld. Bicanic: ,,Het wil niet zeggen dat er geweld in de vorm van duwen of trekken aan te pas is gekomen. In de meeste gevallen, bijvoorbeeld bij kindermisbruik, overkomt het de slachtoffers. Wij hanteren niet de juridische definitie, maar zijn er voor iedereen die de beleving heeft dat haar of zijn grenzen seksueel zijn overschreden en daar last van heeft.”

Het CSG zorgt niet alleen voor hulpverlening aan slachtoffers. Het initieert ook onderzoeken en draagt bij aan de verspreiding van kennis. Bijvoorbeeld onder de professionals die te maken krijgen met potentiële slachtoffers zoals huisartsen en jeugdartsen. Wat zijn de signalen? Hoe brengt je een vermoeden van misbruik ter sprake? Deze onderwerpen komen aan bod op het jubileumcongres ‘Wegkijken kan niet meer’ op donderdag 13 oktober.

Slachtof­fers maken zichzelf al verwijten. Heb ik me wel voldoende verzet? Had ik niet mee moeten gaan? Een goede hulpverle­ner kan uitleggen dat dit normaal is.
Toine Lagro-Janssen, Oprichter CSG Gelderland-Zuid en Midden

Het eerste contact met een hulpverlener is belangrijk. Bicanic: ,,Als iemand lang heeft gezwegen en eindelijk naar buiten treedt, is dat een delicate kwestie. Dan moet je te maken hebben met iemand die weet wat te zeggen en wat te vragen.”

Lagro-Janssen vult aan: ,,Dat ligt zó gevoelig. Slachtoffers maken zichzelf al verwijten. Heb ik me wel voldoende verzet? Had ik niet mee moeten gaan? Een goede hulpverlener kan uitleggen dat dit normaal is. En die kan beoordelen of iemand het zelf redt, houdt de vinger aan de pols of zich een posttraumatische stresstoornis (PTSS) ontwikkelt en iemand een deskundige traumabehandeling nodig heeft.”

Aantal meldingen stijgt flink
Het Centrum voor Seksueel Geweld (CSG) Gelderland-Zuid en -Midden heeft als werkgebied de regio’s Nijmegen, Arnhem, Ede, Tiel en Doetinchem. Het maakt deel uit van een landelijk netwerk en biedt hulp aan slachtoffers van aanranding en verkrachting. Medische en psychologische gezondheidszorg en zedenpolitie werken hierin samen. Het centrum biedt onmiddellijk hulp als het gaat om recente gebeurtenissen en is daarvoor 24/7 bereikbaar.

Ook mensen die in het verleden te maken hebben gehad met seksueel geweld kunnen er terecht. ‘Het is nooit te laat om professionele hulp in te schakelen’, aldus het CSG. Het centrum geeft advies en helpt bij het vinden van de juiste hulp. Zie centrumseksueelgeweld.nl, voor acute zaken: 0800-0188.

Groei aantal meldingen © CSG

 

Janine (24) uit Tiel is bang voor mannen en slikt nu antipsychotica
TIEL – ,,Blijf geloven in jezelf”, dat is de boodschap die de 24-jarige Janine uit Tiel mee wil geven aan iedereen die slachtoffer is van een vorm van seksueel geweld. En die ze ook voortdurend aan zichzelf meegeeft. ,,Ik wil laten zien dat je iets kan bereiken, ondanks alles wat je hebt meegemaakt.”

In haar geval is dat nogal wat, vertelt ze. Als kind werd ze naar eigen zeggen misbruikt door haar broers, vier jaar geleden werd ze verkracht door een goede vriend. Daar heeft ze geen aangiftes van gedaan. ,,Nog niet, misschien later.” Want zo’n aangifte betekent nogal wat en eerst wil ze vooral zelf weer een beetje op de rails zien te komen. En scherp proberen te krijgen wat er nu eigenlijk precies allemaal is gebeurd.

Janine (achternaam bekend bij de redactie) heeft last van een volledige dissociatie, een geheugenverlies wat vaak voorkomt na een traumatiserende gebeurtenis. Daarbij weet het ene deel van het bewustzijn niet wat het andere deel in het verleden heeft ervaren. Vaak gebeurt dat bij mensen die op jonge leeftijd iets ergs meemaken, bij Janine kwamen door de therapie die ze kreeg na de verkrachting de beelden uit haar jeugd weer terug.

Linkerbeen verlamd
,,Het begon er mee dat ik bang werd voor mannen, er echt angst voor had. Dat was een duidelijk signaal.” Ook kreeg ze last van een conversiestoornis, die mensen soms krijgen door angst of stress en waardoor de hersenen bepaalde lichaamsfuncties niet meer aansturen. ,,Mijn linkerbeen raakte verlamd, zonder dat er iets lichamelijks aan de hand was.” Ook kreeg ze problemen met slikken.

Ze ging in therapie en gebruikt daarnaast nu ook antipsychotica. Haar werk in de zorg moest ze eraan geven, maar inmiddels is ze wel weer begonnen met een opleiding. Haar grootste uitdaging is om precies duidelijk te krijgen wat er vroeger allemaal is gebeurd.

Dat ze dat niet meer precies weet, is niks bijzonders: dat gebeurt veel vaker bij mensen die op jonge leeftijd misbruikt worden. ,,Ik loop daar wel steeds tegenaan, want het maakt het ingewikkeld.” Zoals ten opzichte van haar ouders, die haar wel willen geloven maar daar moeite mee hebben. ,,Maar tegen de mensen die ook overkomen is wat mij is gebeurd, wil ik zeggen: blijf geloven in je eigen verhaal, je verzint niet wat er is gebeurd.”

 

‘Seksueel misbruik is slopend. Voor jezelf, je omgeving en de wereld’

Miranda Freriks, oprichter Stichting Misbruikt. © Raphael Drent

EDE – Voorkomen van seksueel misbruik en effectieve hulp aan slachtoffers. Dat is de levensmissie van Miranda Freriks, oprichter van Stichting Misbruikt! ,,Ik weet uit eigen ervaring hoe misbruik het leven op alle fronten moeilijk maakt.”

,,Het verschil is zó groot als je je veilig durft te voelen, het leven kunt toelaten en wensen en dromen waar kunt maken.” Miranda Freriks (50) kon pas op latere leeftijd haar capaciteiten ontwikkelen. ,,Toen ik jong was, wilde ik eigenlijk psychiater worden. Maar ik kon met moeite de mavo halen, ik was altijd moe.”

Lange zoektocht
,,Seksueel misbruik is slopend. Niet alleen voor de persoon die het overkomt, ook voor de omgeving en de wereld”, is de boodschap die Miranda Freriks uitdraagt. Zelf heeft ze, na een lange zoektocht, het slachtofferschap achter zich kunnen laten en is nu ervaringsdeskundige. Ze komt op voor de belangen van iedereen die misbruik heeft meegemaakt.

Daarvoor richtte ze Stichting Misbruikt! op. De stichting biedt steun en informatie aan slachtoffers. Maar strijdt ook voor betere en kosteloze behandelingen en wil de aanpak van misbruik nadrukkelijker op de agenda krijgen van de politiek en bij politie en justitie.

Ook maakte Freriks met regisseur Heleen Minderaa de documentaire Niks aan de hand over haar eigen verhaal. De film is vooral bedoeld om het inzicht in misbruik te vergroten zodat het kinderen niet overkomt of dat ze sneller hulp krijgen of gered worden.

Niemand durfde erover te praten
Miranda Freriks is vanaf dat ze 4 jaar was tot haar 13de misbruikt door haar neef. Niemand had het in de gaten en zij kon het niet vertellen want dan zouden er vreselijke dingen gebeuren, dat had de pleger haar ingeprent. Als 18-jarige vond ze de moed om het haar ouders te vertellen. De familie werd ingelicht. Maar uiteindelijk gebeurde er niets. Niemand kon of durfde erover te praten.

Het misbruik en het zwijgen zorgde voor psychische en fysieke klachten, een aantal keer een burn-out, relaties die mislukten. ,,Ik liep altijd achter de feiten aan. Altijd waren er dingen die me belemmerden. Ik had altijd wel ergens pijn. Bekkenklachten, rugpijn. Ik kan niet lang zitten, ik kan niet lang staan. Achteraf gezien is het verklaarbaar.” Ze liep bij therapeuten. ,,Ik was blij dat er iemand wilde luisteren. Maar het hielp me niet van mijn klachten af.”

Ik heb nog geluk gehad, ik ken veel mensen die er zo slecht aan toe zijn dat ze niet eens kúnnen werken
Miranda Freriks

De ommekeer kwam toen ze als veertiger een psychiater trof die vaststelde dat ze chronische posttraumatische stressstoornis had. Na een succesvolle traumabehandeling en lichaamsgerichte therapie, was er een weg omhoog. ,,Ik had nooit durven dromen dat ik zou komen waar ik nu ben.”

Misbruik is een zware last die het leven moeilijk maakt, is haar ervaring. ,,Ik ben geen uitzondering. Bijna niemand komt hier ongeschonden uit. Ik heb nog geluk gehad, ik ken veel mensen die er zo slecht aan toe zijn dat ze niet eens kúnnen werken.”

,,Daarom is het zo belangrijk dat misbruik wordt voorkomen en dat slachtoffers effectieve hulp krijgen. Kijk eens wat het de maatschappij kost aan zorg! Aanpak van misbruik heeft kennelijk geen prioriteit. Voor een ziekte als kanker wordt geld ingezameld voor hulp en onderzoek. Maar ook misbruik haalt mensen onderuit.”

Bron: gelderlander.nl

[Auteur]

Reacties