Als slachtoffer van seksueel misbruik blijf je altijd een beetje kapot

[MarkModerator]

“Als slachtoffer van seksueel misbruik blijf je altijd een beetje kapot”

De Antwerpse stadspredikant Petra Schipper hield zich jarenlang bezig met het thema seksueel misbruik. In het kader van de tentoonstelling “Ik heb een muur gebouwd tussen gevoel en verstand” houdt zij op 26 september een lezing over de impact van seksueel misbruik binnen de privésfeer. “Seksueel misbruik komt overal evenveel voor. Onderzoekers zeggen dat we ons geen illusies moeten maken.”

Tot 2001 werkte Petra Schipper als psychotherapeut voor de christelijke hulpverleningsorganisatie Bethesda. Daar hield zij zich onder meer bezig met de begeleiding van misbruikslachtoffers en preventie binnen evangelische milieus. “Tot een aantal jaar terug heersten in evangelische kring vrij strikte normen rond seksualiteit. Er werd ook veel over gepraat. Mensen gedroegen zich daardoor netjes, maar ze wisten zich geen weg met hun duistere neigingen en gingen soms dubbellevens leiden. Bovendien heerste er een sterke cultuur van gehoorzaamheid. Die risicofactoren hebben we willen doorbreken.”

“Waar mensen zijn, vindt misbruik plaats”, aldus Schipper. Ook in protestantse middens ziet ze dat er veel ondergronds gaat. In de rooms-katholieke kerk vormt het celibaat dan weer een risicofactor. “Hoe strikter de normen, hoe groter het dubbelleven.” Toch ziet ze seksueel misbruik bovenal als een machtsprobleem. “Het misbruik zit niet zozeer in de seksuele handeling op zich, maar in het machtsmisbruik. Het traumatiserende is de machteloosheid. We hebben allemaal een bepaalde vorm van macht, in de zin van invloed op anderen. Het is belangrijk je daarvan bewust te zijn en je in te dekken met dingen die die macht kunnen relativeren of doorbreken. Het maatschappelijke debat kan daarbij helpen.”

Geheimhouding
De schandalen die door #MeToo kwamen bovendrijven, zijn volgens Schipper het topje van de ijsberg. “Volgens het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling worden er in Vlaanderen elke dag vier kinderen seksueel misbruikt. De meeste mensen doen geen melding. Hoe dichterbij de dader staat, hoe moeilijker het is om je uit te spreken. Slachtoffertjes krijgen vaak te horen: ‘Zwijg erover, want dit is ons geheimpje, straks steken ze papa in de gevangenis’. Geen kind wil dat op zijn geweten hebben. De vrees zit er dan zo diep in, dat die geheimhouding ook later een rol blijft spelen. Seksueel misbruik gebeurt gigantisch veel, zowel met meisjes als met jongens.”

Tijdens de tentoonstelling Ik heb een muur gebouwd tussen gevoel en verstand worden landschapsfoto’s en gedichten getoond van Hanneke Schieven. © hs

#MeToo
Ze zou het debat graag anders zien. Evenwichtiger vooral. “Het nadeel van #MeToo is dat de beweging mannen portretteert als potentieel slecht en vrouwen als zielig. Dat doet ook veel met het man-gevoel. Mannen durven niet meer gewoon genegenheid te tonen of een kind op schoot te nemen. Dat wordt al snel beladen. #MeToo moet geen wij-zij-denken worden van mannen tegenover vrouwen. Het is belangrijk mannelijke slachtoffers aan het woord te laten, want ook jongetjes worden misbruikt. En moeders, tantes, babysits en leerkrachten gaan eveneens over grenzen. Fysieke reacties maken het voor een jongen nog verwarrender. Daarnaast blijft het klassieke beeld overeind dat mannen sterker zijn dan vrouwen. Niet alleen het misbruik zelf is traumatiserend, maar ook de manier waarop de omgeving ermee omgaat.” In plaats van daders aan de schandpaal te nagelen, bepleit Schipper een andere kijk op kwetsbaarheid. “Mensen moeten beseffen dat het niet gering is om je daarover uit te spreken, dat je vaak een hele weg hebt moeten afleggen. Laten we daar zorgvuldig mee omgaan.”

Vergeving
“Kerken moeten extra voorzichtig zijn met begrippen als vergeving. Soms krijgt een slachtoffer te horen dat ze de dader moet vergeven. Maar je kunt niet voor een ander beslissen hoe en wanneer die moet vergeven”, stelt Schipper. De kerk moet volgens haar bovenal een veilige plaats zijn. “Er zitten mensen in de kerken die slachtoffer zijn geweest van misbruik of nog altijd worden misbruikt. Die horen wat er wordt gebeden of gezongen. Ook bij het Godsbeeld moeten zij zich veilig kunnen voelen. Worden de vrouwelijke kanten van God wel belicht? Het is goed de troostende en koesterende kant van God te benadrukken, maar het is een gevaar om het mannelijke en vrouwelijke tegen elkaar uit te spelen. Ook het vaderlijke van God is juist heel veilig. Bij slachtoffers geeft dat vaak kortsluiting in hun hoofd omdat woorden besmet zijn en Bijbelteksten dus ook. Het is goed als kerken zich daarvan bewust zijn.”

Petra Schipper. © kk

De impact op slachtoffers is groot. “Seksueel misbruik haalt de eigenwaarde weg”, zegt Schipper. “Je bent een object van lust geworden en voelt je geen mens meer. Je voelt je vies, vuil, beschaamd en geeft jezelf de schuld.” Ook wat betreft de relaties met anderen is seksueel misbruik volgens haar “ongelooflijk verwarrend”. “Slachtoffers hebben vaak problemen met grenzen. Ze trekken zich terug, pantseren zich in en laten zich nooit kennen, of ze kunnen juist heel aanklampend, behoeftig, seksueel overschrijdend zijn. Dat zijn duidelijk zichtbare gevolgen, maar de meeste gevolgen zijn minder zichtbaar. Van binnen is een slachtoffer gewoon kapot.”

Plek van hoop
Tijdens de tentoonstelling worden landschapsfoto’s en gedichten getoond van Hanneke Schieven, schrijfster van de gedichtenbundel Tranen in het zonlicht en zelf misbruikslachtoffer. “Het valt me op dat ze humor heeft, ook over andere dingen schrijft en op een gezonde manier kwaad kan zijn”, zegt Schipper. “We hoeven seksueel misbruik niet te laten gebeuren en te denken dat het iets hopeloos is. Je kunt ermee omgaan. Als slachtoffer van seksueel misbruik blijf je altijd een beetje kapot, maar je kunt wel je rug rechten en je eigenwaarde terugvinden. Slachtoffers zijn vaak ongelooflijk veerkrachtig. De Nederlandse actrice Karin Bloemen is een goed voorbeeld.”

“Juist als kerk is het belangrijk een plek van hoop te zijn in wat mensen bezighoudt”, benadrukt de stadspredikant. “De kerk is niet de oorzaak, maar evenmin de oplossing van seksueel misbruik. De waarheid ligt in het midden. Je kunt met geloof twee kanten op, een vernietigende kant en een hoopgevende, herstellende kant. Het is dubbel traumatiserend als de kerk lang dingen onder tafel heeft gehouden. Maar het is hoopgevend en herstellend als je God zoekt en vindt als Iemand die er is voor de gebroken mensen.”

Bron: tertio.be

[Auteur]

Reacties