Advies: ketamine-variant tegen depressie moet in het basispakket

Het Zorginstituut adviseert het ministerie van Volksgezondheid een neusspray tegen moeilijk behandelbare depressies op te nemen in het basispakket. Het gaat om een nieuw middel: een spray met esketamine, een variant op ketamine, van farmabedrijf Janssen, onderdeel van het Amerikaanse Johnson & Johnson.

Het is het eerste echt nieuwe medicijn tegen depressie sinds de introductie van antidepressiva rond 1950. Het is ook de eerste keer dat een psychedelisch middel wordt ingezet tegen depressie. De adviezen van het Zorginstituut over wat in het basispakket thuishoort worden vrijwel altijd overgenomen door het ministerie van Volksgezondheid.

De spray werd anderhalf jaar geleden goedgekeurd door de Amerikaanse geneesmiddelenwaakhond FDA en daarna door de Europese geneesmiddelenautoriteit EMA. Alleen volwassen patiënten die vergeefs antidepressiva in verschillende doseringen en combinaties hebben geprobeerd, komen ervoor in aanmerking.

Er moet altijd een arts bij de toediening aanwezig zijn om misbruik te voorkomen. Esketamine is in potentie een verslavend middel. Ook veiligheidsoverwegingen spelen een rol. De dosis is zo laag dat de patiënt niet gaat hallucineren als het goed is. De neusspray moet in combinatie met een antidepressivum worden gebruikt.

Nieuwe hoop
Het grote voordeel van esketamine tegen depressie is dat het middel, als het werkt, heel snel effect kan hebben, binnen enkele uren of enkele dagen. Bij gewone antidepressiva is dat vier tot zes weken. De Depressie Vereniging is blij met het advies van het Zorginstituut. ‘Zo’n 20 procent van de mensen met een depressie geneest nu niet. Deze mensen zien vaak geen uitweg meer. Dit betekent nieuwe hoop voor deze groep patiënten’, aldus Bart Groeneweg, bestuurslid van de Depressie Vereniging.

Het Zorginstituut had gehoopt dat de spray begin dit jaar in het basispakket zou worden opgenomen, maar er wordt nog onderhandeld door het ministerie en farmaceut Janssen. ‘Onder meer over de prijs’, aldus een woordvoerder van Janssen. Volgens het Zorginstituut kost de spray ruim 10.000 euro per patiënt per jaar.

Het UMC Groningen, waar een studie loopt naar het effect op depressie van esketamine, maar dan in de vorm van een drankje, koopt de vloeistof voor 60 euro per patiënt per week. Zo zei onderzoeksleider en hoogleraar psychiatrie Robert Schoevers in het artsenblad Medisch Contact.

Drie studies
De toelating tot de Amerikaanse en Europese markt gebeurde op basis van drie studies van enkele weken. Proefpersonen die naast hun antidepressivum de neusspray kregen, voelden zich in één studie iets minder depressief dan proefpersonen die naast hun antidepressivum een placebo-spray kregen.

Twee andere studies lieten iets minder sterke resultaten zien. Toch kreeg de spray het voordeel van de twijfel omdat het om een innovatief middel gaat. En omdat het middel iets beter scoort dan de huidige antidepressiva.

Van alle 65 plussers heeft 18,7 procent een depressie doorgemaakt. Mede om die reden vindt het Zorginstituut dat alleen patiënten bij wie drie verschillende behandelingen niet zijn aangeslagen voor vergoeding in aanmerking komen. Op die manier worden de kosten beperkt tot 15,8 miljoen euro per jaar. Zou het de derde behandeloptie worden kunnen de kosten oplopen tot 1,7 miljard per jaar.

Het is nog niet duidelijk hoe ketamine precies tegen depressie werkt. Het zou hersencellen aanzetten om nieuwe connecties met elkaar aan te gaan waardoor een betere balans ontstaat tussen hersendelen die emoties regelen en hersengebieden waar de cognitieve controle zit.

Bron: de Volkskrant >>